Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
19-Март, 2024-жыл, шейшемби, Бишкек убактысы 17:37

КЫРГЫЗ БАСМА СӨЗҮНӨ БАЯНДАМА


«Үч жарым жыл «капаста» камалып олтурган «Кыргызстан маданияты» ушул жылы кайрадан көз жарды. Жаманбы-жакшыбы, азбы-көппү, сегиз ай ичинде гезиттин он үч санын чыгардык. Кулагандын турмагы, соолугандын толмогу, чачылгандын куралмагы, үзүлгөндүн уланмагы өзгөчө бул заманда өтө кыйын экен»,- деп жазат Нуралы Капаров «Кыргызстан маданияты» гезитинин жаңы жылдык санында. Гезит эми ай сайын, он эки бет көлөмдө чыгып турмакчы. Басылманын тиркемеси катары «Бишкек city» аттуу коомдук-саясий гезит жарык көрмөкчү. Башкы редактордун айтымында, жаңы гезит бийликтин да, оппозициянын да камчысын чаппаган калыс басылма болмокчу.

Колдоочу-сүрөөнчүсүнүн жоктугунан айтылуу «Алатоо» журналынын чыгыш-чыкпашы да арсар. Юстиция министрлигинде катталган 600 ашуун маалымдоо каражатынын арасынан такай чыккандары саналуу эле.

Катары суйдаң кыргыз басылмаларынын баарына тийиштүү кагаздын кымбаттыгы, салыктын оордугу, чыгымдын көптүгү сындуу маселелерден тышкары чыгармачылык мүнөздөгү проблемалары деле жетиштүү. Батыш маалымдоо каражаттарында бекем сакталган, журналисттин өзүн бейтарап кармап, пикирлердин ар түрдүүлүгүн билдирүү менен чектелиш керектигин ырастаган чен-өлчөм, азырынча кыргыз кыртышына бекем байыр ала элек. Демократиялык баалуулуктар деп ынтаалуу сүйлөп, илеп белгисин арбын койгону менен кесиптештерибиздин бир даары дагы эле бийликте отургандардын айткан-дегенин айныксыз акыйкат деп эсептешет. Коомдогу пикирлердин ар түрдүүлүгүн көңүлгө тутуп, жыйынтыкты угарман менен окурманга калтырган калыс позициядагы маалымат каражаттары республикада аз. Анан да, кыргыз журналисттеринин арасында бири-бирин өкмөттүк, «үй-бүлөлүк», эркин деп ичара бөлүүчүлүк тенденциясы күчтүү. Антишке айрым учурларда бийлик башчыларынын өздөрү шыкак берип койгон учурлар бар. Бекеринен Кыргызстандын өкмөт башчысы Аксы трагедиясына байланыштуу «маалымат урушунан утулуп» калганын айтып отуруптурбу?

«Өкмөттүк гезиттердин журналисттерин, анын ичинде мени да өкмөткө жагынган, аны колдогон, кошоматчылар дешет оппозиция күчтөрү. Ошол эле учурда өздөрү кээ бир жеке адамдардын камчыларын чаап, этегине намаз окуп жүргөндөрүн билишпейт»,- дейт «Эркинтоо» гезитинин башкы редактору Эсенбай Калдаров жаңы жыл алдында «Кыргыз туусунда» жарыяланган маегинде. «Оппозициянын карамагында көп болсо бир-эки гезит бар. Ал эми радио-телевидение сыяктуу эң таасирдүү, эң массалык каражаттардын баары бийликтин колунда. Аларды пайдаланып, мамкатчы Осмонакун Ибраимов жетектеген Акүйдүн идеологиялык машинасы оппозицияны колунан келишинче былчылдатып атат. Бирок анысынан натыйжа жок. Эмне үчүн? Себеби алардын идеологиясы баштан-аяк жалганга, курулай асылууларга негизделген»,- деп жазат Эркинбек Султанкулов «Кыргыз ордо» гезитинде.

Экономикалык оорчулукка карабай, кыргыз өкмөтү ушу тапта 3 гезитти, ага кошуп радио менен телекөрсөтүүнү бюджет эсебинен каржылап келатат. Өткөн жылкы Аксы окуясынан тутанган нааразылыктан соң мамлекеттик телерадиокорпорациянын ишин жандандыруу максатында Коомдук комиссия түзүлгөн. Азырынча анын ишинин жыйынтыгы байкала элек. Мамлекеттик маалымдоо каражаттарында оппозиция өкүлдөрүн баштагыдай эле айыптамай, аларга кине такмай токтолгон жок. Ойлонткон дагы бир жагдай, Кыргызстанда электрондук маалымат каражаттарынын таралышы, калк арасында жайылышы жагында толгон өксүктөр бар. Бишкек шаары менен анын жан-жакабелин гана камтыган телекөрсөтүүлөр алыскы шаар-кыштактарга жетпейт. Ошондон республиканын түштүгүнүн көпчүлүк айыл-кыштактары Өзбекстандын телекөрсөтүүлөрүнүн таасиринде калууда. Андан кутулуу максатында Кыргызстандын өкмөт башчысы Николай Танаев үстүбүздөгү жылы мамлекеттик телекөрсөтүүсүн республиканын бардык айыл-кыштактарына жеткирүү аракетин жасай тургандыгын билдирүүдө. Электрондук маалымдоо каражаттары демекчи, өкмөттүк «Кыргыз туусу» , «Эркинтоо», өз алдынча «Агым» сындуу басылмалардын электрондук версиясы чыга элек. Кыргыз басылмаларынын электрондук версиясы дүйнөлүк маалымат мейкинине чыкса, анын акыбетин дүйнөнүн ар кыл бурчтарында жүргөн улутташтарыбыз көрүшмөк. Кыргыз маалымдоо каражаттары саясий жаакташууга кеткен күчүн мына ушул заманбап ишке жумшаса, саясий бир түрдүүлүктүн туткунунда калган жергиликтүү маалымдоо каражаттары кесиптик жагынан кыйла алдыга өсмөк. Азырынча, андай аракет кыргыз маалымдоо каражаттарынан көрүнө элек.

Белгилей кетээрибиз, журналист Жаныбек Жанызак менчик сайтын ачып (http://janyzak.freenet.kg), ага бир катар публицистикалык макалаларын, "Аалам" гезитинин алты санын жарыялады. Жанызак мырзанын сайты Алатоодогу көйгөйлөр кызуу талкууланган сайттардын бирине айланды десек жаңылышпайбыз.
"Кабар" агенттиги да (www.kabar.kg) кыргызча сайтка ээ.
XS
SM
MD
LG