Аналитиктер менен саясатчылар Түндүк Кореянын ыктымал кыйрашы жөнүндө жылдардан бери кеп кылып келатышат. Коммунисттик режим бийликтен четтеген соң, өлкө түштүк улутташтары менен баш кошо турганынан күмөн санабаган Түштүк Кореяда, ал тургай, эки Корей өлкөсүн бириктирүү маселелери менен арпалышкан министрлик түзүлүп, биригүүнүн жол-жоболору менен ага жумшала турган чыгымдар эсептелди. Стратегдер болсо, биригүүнүн эки жолун - экономикалык реформалар менен коштолгон "тынчтык жолу" менен "Ким Чен Ирдин режимин төңкөрүү" жолун пландаштырып, ийне-жибине чейин анализдеп чыгышты.
Айрым аналитиктер экономикалык кризистин сазына белчесинен баткан Түндүк Кореяда абал жакшырбаса, коммунисттер бийлигин сактап кала албай турганын айтып жатышат. "Эл ачкадан өлбөс үчүн адал- менен арамды ылгабастан жеп калган жагдайда, режим канчалык күчтүү болбосун,- бийликте кала албайт",- дешет алар.
Мындай жоромолго Улуттар Уюмунун Кореяда иштеп, абалды өз көзү менен көрүп турган кызматкерлеринин билдирүүлөрү кошул-ташыл болууда. Түндүк корейлердин үчтөн бири азыр ООНдун гумжардамы менен күн көрөт жана уюм өлкөдө экономикалык реформалардын белгилери байкалбагандыктан, донор өлкөлөрдөн жардам топтоо барган сайын кыйындап баратканын белгилейт."Эгерде абал өзгөрбөсө, ачка отурган эл баары бир баш көтөрөт",- дешет алар.
Бирок Түндүк Кореяда иштеп жаткан батыштык дипломатар өлкөдө элдин массалык нааразылыгынын белгилери жок экенин айтышат. Түндүк корейлер жокчулукка көнгөн, аларды майтаруу оңой-олтоң боло койбойт. Анын үстүнө алар азыркы кыйын кезеңдин себепкери өлкөнү экономикасын жөндөй албаган өкмөт эмес, Түндүк Кореяны бөлүп салган дүйнө коомчулугу менен Америка баш болгон дүйнөлүк империализм деп эсептешет. "Ошон үчүн Түндүк корейлердин режимге каршы массалык көтөрүлүүсүн элестетүү азырынча мүмкүн эмес",- дешет дипломаттар.
Байкоочулар, ал тургай, коммунисттик режимдин башчысы Ким Чен Ир ички экономикалык кризисти жана өлкөнү өзөктүк программасына байланышкан сырткы жаңжалды өзүнүн бийлигин бекемдөө үчүн пайдаланып кеткенин белгилешет. Ооба, Түндүк Кореянын эли ачарчылык менен жокчулуктан жабыркап отурат, бирок бийликтин негизги тиреги - армия менен бюрократиянын карды ток, кийими бүтүн. Армияга акча аянбастан жумшалат. Батыштык серепчилер аскерлеринин саны боюнча дүйнөдө алдыңкы орундардын биринде турган Түндүк Корея баштан аяк заманбап каруу-жарак менен куралданганын айтышат. Непадам душманга кол салуу, же чабуулга жооп кайтаруу зарыл болсо, Түндүк Корея ракеталары менен жанындагы кошуналарынын таш-талканын бир эле түндө чыгарып койушу ыктымал. Муну жакшы түшүнгөн Сеул акыркы кезде Түндүк Кореянын биринчи душманынан "жакшы санаалаш" кошунасына айлануунун аракетин кылып калды. Эки корей өлкөсүн бириктирүү боюнча жылдардан бери ийге келтирилип келаткан стратегия "тынчтык жолу" менен ишке ашырылган күнү да, биригүү ага кандай толгон-токой түйшүк менен проблемаларды жарата турганын расмий Сеул кадимкидей элестетип, эсине келген шекилденет. Өткөн жумада Американын Си-Эн-Эн сыналгысына берген интервьюсунда Түштүк Кореянын президенти Ноо Хуу Мен: "Түндүк Кореянын кыйрашы - Бүткүл Корея үчүн чоң алаамат болот. Биз буга жол бере албайбыз!" - деп билдирген. "Түндүк Кореянын кулашы менен туруктуу аскердик коркунуч жок болуп калганы менен, башка проблемалар чыгат. Биз миллиондогон качкындардын агымына дуушар болобуз!" - деп кошумчалаган президент.
Түштүк корей экономисттеринин болжолунда, эки өлкөнүн биригүүсү - өтө татаал процесс. Эгерде ал ары дегенде 10 жылга созулаарын эсептегенде, Сеул баары болуп 200 миллиард доллар сарптайт. Samsung Securities деген илимий изилдөө институтунун маалымдашынча, түндүк корейлердин жашоо деңгээлин түштүк кореялык кембагалдардын деңгээлине чыгаруу үчүн эле Сеул жылына бюджетинин кеминде 30 процентин сарпташы керек. Эксперттер Түштүк Корей экономикасы мындай оор жүктү көтөрө албай турганын айтышат.
Айрым аналитиктер экономикалык кризистин сазына белчесинен баткан Түндүк Кореяда абал жакшырбаса, коммунисттер бийлигин сактап кала албай турганын айтып жатышат. "Эл ачкадан өлбөс үчүн адал- менен арамды ылгабастан жеп калган жагдайда, режим канчалык күчтүү болбосун,- бийликте кала албайт",- дешет алар.
Мындай жоромолго Улуттар Уюмунун Кореяда иштеп, абалды өз көзү менен көрүп турган кызматкерлеринин билдирүүлөрү кошул-ташыл болууда. Түндүк корейлердин үчтөн бири азыр ООНдун гумжардамы менен күн көрөт жана уюм өлкөдө экономикалык реформалардын белгилери байкалбагандыктан, донор өлкөлөрдөн жардам топтоо барган сайын кыйындап баратканын белгилейт."Эгерде абал өзгөрбөсө, ачка отурган эл баары бир баш көтөрөт",- дешет алар.
Бирок Түндүк Кореяда иштеп жаткан батыштык дипломатар өлкөдө элдин массалык нааразылыгынын белгилери жок экенин айтышат. Түндүк корейлер жокчулукка көнгөн, аларды майтаруу оңой-олтоң боло койбойт. Анын үстүнө алар азыркы кыйын кезеңдин себепкери өлкөнү экономикасын жөндөй албаган өкмөт эмес, Түндүк Кореяны бөлүп салган дүйнө коомчулугу менен Америка баш болгон дүйнөлүк империализм деп эсептешет. "Ошон үчүн Түндүк корейлердин режимге каршы массалык көтөрүлүүсүн элестетүү азырынча мүмкүн эмес",- дешет дипломаттар.
Байкоочулар, ал тургай, коммунисттик режимдин башчысы Ким Чен Ир ички экономикалык кризисти жана өлкөнү өзөктүк программасына байланышкан сырткы жаңжалды өзүнүн бийлигин бекемдөө үчүн пайдаланып кеткенин белгилешет. Ооба, Түндүк Кореянын эли ачарчылык менен жокчулуктан жабыркап отурат, бирок бийликтин негизги тиреги - армия менен бюрократиянын карды ток, кийими бүтүн. Армияга акча аянбастан жумшалат. Батыштык серепчилер аскерлеринин саны боюнча дүйнөдө алдыңкы орундардын биринде турган Түндүк Корея баштан аяк заманбап каруу-жарак менен куралданганын айтышат. Непадам душманга кол салуу, же чабуулга жооп кайтаруу зарыл болсо, Түндүк Корея ракеталары менен жанындагы кошуналарынын таш-талканын бир эле түндө чыгарып койушу ыктымал. Муну жакшы түшүнгөн Сеул акыркы кезде Түндүк Кореянын биринчи душманынан "жакшы санаалаш" кошунасына айлануунун аракетин кылып калды. Эки корей өлкөсүн бириктирүү боюнча жылдардан бери ийге келтирилип келаткан стратегия "тынчтык жолу" менен ишке ашырылган күнү да, биригүү ага кандай толгон-токой түйшүк менен проблемаларды жарата турганын расмий Сеул кадимкидей элестетип, эсине келген шекилденет. Өткөн жумада Американын Си-Эн-Эн сыналгысына берген интервьюсунда Түштүк Кореянын президенти Ноо Хуу Мен: "Түндүк Кореянын кыйрашы - Бүткүл Корея үчүн чоң алаамат болот. Биз буга жол бере албайбыз!" - деп билдирген. "Түндүк Кореянын кулашы менен туруктуу аскердик коркунуч жок болуп калганы менен, башка проблемалар чыгат. Биз миллиондогон качкындардын агымына дуушар болобуз!" - деп кошумчалаган президент.
Түштүк корей экономисттеринин болжолунда, эки өлкөнүн биригүүсү - өтө татаал процесс. Эгерде ал ары дегенде 10 жылга созулаарын эсептегенде, Сеул баары болуп 200 миллиард доллар сарптайт. Samsung Securities деген илимий изилдөө институтунун маалымдашынча, түндүк корейлердин жашоо деңгээлин түштүк кореялык кембагалдардын деңгээлине чыгаруу үчүн эле Сеул жылына бюджетинин кеминде 30 процентин сарпташы керек. Эксперттер Түштүк Корей экономикасы мындай оор жүктү көтөрө албай турганын айтышат.
