Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
19-Март, 2024-жыл, шейшемби, Бишкек убактысы 17:23

ЧЕРНОБЫЛЬ КЫРСЫГЫНАН КАЗА БОЛГОНДОРДУ ЭСКЕРҮҮ МИТИНГИ ӨТТҮ


Кубат Оторбаев, Бишкек шаары Бүгүн Чернобыль атом электр станциясындагы жарылууга 17 жыл толду. Бул күнү Бишкектеги Фучик гүлбагында Чернобыль алааматынын кесепетинен каза болгондорду эскерүү жыйыны өттү. Жарылуудан кийинки иштерге 2 миң 300дөй кыргызстандыктар катышып, алардын 500дөйү 50 жашка чыкпай, каза табышкан. Көзү тирүү калган бир жарым миңдей адамга мамлекет тарабынан колдоо болуп келатканына карабай, алардын дээрлик баардыгы денсоолуктун азабын тартып келатышат.

1986-жылдын 26-апрелинде Украинанын Чернобыль атом электр станциясындагы жарылуунун каскагы калган башка совет республикалары сыяктуу эле кыргызстандык миңдеген үй-бүлөлөргө да көз жаш алып келген. Чернобыль алааматын жоюу иштерине мурдагы Советтер Союзунун республикаларынан бардыгы 860 миң адам катышкан. Кыргызстандан Чернобылга барган 2300дөй адамдын 500дөйү 50 жашка жетпей эле каза табышкан.

2001-жылы Бишкектеги Фучик гүлбагында Чернобыль алааматынан каза тапкандарга эстелик коюлган. Ар бир жылдын 26-апрелинде бул жерге Чернобылдан айыккыс дартка кабылып, каза тапкандарды эскеришип, гүл коюшат.

Бишкек шаар бийлиги казынадан 240 миң сом чегерип, уюштурган бүгүнкү эскерүү митингине 250дөй адам катышты. Митингди ачкан Бишкек шаар башчысы Медетбек Керимкулов Чернобыль алааматы жалпы адамзаттын трагедиясы болгондугун белгилеп, шаар бийлиги «чернобылчыларга» кандай жардам көрсөтүлүп келатканына токтолду:

- Бишкекте жашаган 359 адамдын 212 майып. Ал эми 14 үй-бүлө атасыз калды. Шаар бийлиги «чернобылчылардын» жашоо-тирлигине колдон келишинче каралашып келатат. Жыл сайын бул максатка 650 миң сомдой каражат жумшалат. Албетте, бул акча жетишсиз. Бирок шаар бийлиги кошумча каражаттарды издөө максатында бардык күч-аракетин жумшап келатат.

Андан кийин сөз сүйлөгөн Украинанын Кыргызстандагы толук ыйгарымдуу элчисинин кеңешчиси Владимир Соловей Украинанын атынан Чернобыль кырсыгы болгон ал оор күндөрдө жардамга келген кыргызстандыктарга ыраазычылык билдирип, каза болгондордун үй-бүлөсүнө көңүл айтты.

Эскерүү митингинде Чернобылдын кесепетинен ден соолугунан ажырап каза болгондордун урматына асманга 3 ирет ок атылып, кайгылуу музыканын коштоосунда эстеликке гүл коюлду.

Украинанын Кыргызстандагы толук ыйгарымдуу элчисинин кеңешчиси Владимир Соловей
эскерүү митингинен кийин көзүнө жаш алып туруп: «Чернобыль алааматынан жалпы адамзат сабак алышы керек, мындай кырсык экинчи кайталанбасын» , - деди:

- Чернобыль - бул жалпы адамзаттын кайгысы. Айрыкча анын оор жүгү Украинанын мойнуна түштү. Акыркы 10 жылда Украина Чернобылдын көйгөйү менен жалгыз өзү кармашып келатат. Кырсыктын кесепетин жоюуга жыл сайын, күн сайын казынадан каражат бөлүнүп келатат. Айта кетүүчү нерсе, акыркы 17 жылда ал иштерге 130 миллиард доллар сарпталды. 163 айылдын жана шаарлардын 163 миң калкы башка жактарга көчүрүлдү. Муну менен эле анын маселеси чечилип калбайт. Алааматтын азабын биздин балдар да тартаары бышык.

Украинанын Кыргызстандагы элчилиги тараткан маалыматка караганда, Чернобылдагы кырсыктан үч жарым миллион украиналыктар жапа чеккен. Өлкөнүн 10 пайыз аймагы радиацияга чалдыгып, миңдеген гектар айдоо аянттары жарактан чыккан. 2000-жылы 15-декабрында Украина Президенти Леонид Кучма Чернобыль атом электр станциясын биротоло токтотуу тууралуу чечим кабыл алган. Эсептөөлөргө караганда, Чернобыль алааматын биротоло жоюуга дагы 670 миллиондой АКШ доллары керек.

1987-жылы №110-аскер прокуратурасынын курамында Чернобылда кызмат өтөгөн азыркы Кыргыз Республикасынын аскер прокурору, полковник Кубатбек Кожоналиев «Азаттыктын» кабарчысына эскерүү митингисинен кийин буларды айтты:

- Бүгүнкү эскерүү митинги Чернобылга баргандардын саны жыл сайын суюлуп баратканын дагы бир ирет эсибизге салып койду. Мамлекет тарабынан камкордуктар көрүлүп эле жаткансыйт, бирок, ажалдан арачалап калыш кыйын экен. Өкмөттүн жардамы демекчи, жакында эле гематология борборунда «чернобылчыларды» дарылоочу бөлүм ачылды. Төөашууда болсо дарылоочу борборо ачылды.Бул да болсо бизге бурулган көңүл деп ойлойм.

Мамлекет тарабынан Чернобылга баргандарга бир катар жеңилдиктер каралган. Ошого карабай, «чернобылчылар» соңку учурда Бишкек шаарындагы унаада бекер жүрүү мүмкүнчүлүктөрүнөн ажырап калышкан.

- Шаар бийлигинин карамагында турган «чернобылчылардын» саны көп деле эмес экен. Бир топ эле маселени чечип келатышыптыр, жол киресин деле бекер кылып коюшса болмок экен, - дейт полковник Кубатбек Кожоналиев.

23-апрелде Кыргыз улуттук гематология борборунда Чернобылдагы радиациядан жапа чеккендерди дарылоо бөлүмү ачылды.

- Ал жерде «чернобылчылар» акысыз ден соолугун чыңашат. Өтө начарлап кеткендерин өзүнчө бөлүп дарылап турууу максатында Төөашууга Өзгөчө кырдаалдар жана экология министрлигинин күчү менен станционардык станция ачтык, - деди Кыргыз улуттук гематология борборунун жетекчиси Абдухалим Раимжанов.

Дарыгерлердин маалыматы боюнча, радиациянын залакасы 3-4 муунга чейин тиет. Ошондон улам, Кыргызстанда Чернобылга барган адамдардын 1,5 миңдей балдары дарыгерлердин дайымкы көзөмөлүндө турат.

XS
SM
MD
LG