Бүткүл өлкө деңгээлиндеги кеңешме жогорку билим берүүнүн учурдагы жетишкендиктери менен кемчиликтерин, келечек багыттарын аныктоо милдетин алдыга койду. Ага өлкөдөгү бардык жогорку окуу жайлардын жетекчилери катышты. Кеңешмеде сөз сүйлөгөн президент Аскар Акаев кийинки жылдарда жогорку окуу жайлардын саны көп болгон менен сапаты төмөндөп кеткенин айтты жана алдыга жылуу үчүн жогорку билим берүүнүн келечектүү деген үч багытын белгиледи. Акаевдин айтымында, анын биринчиси – маалыматтуулук деңгээлин жогорулатуу:
- Биринчиси, бул дүйнөдө массалуу маалыматтуу коом деп аталган деңгээлге жетүү үчүн маалыматтуулук маданиятын калыптандыруу. Биз бул жаатта өтө ыкчам жана жакшы өнүгүп жатабыз. Анткени, Кыргызстан КМШдагы мамлекеттердин ичинен 1000 адамдын Интернет байланышын колдонушу боюнча алдыда баратат.
Биз Кыргызстанды маалымат технологияларынын борборуна айлантуу жана Борбор Азия аймагында маалыматтык кызмат көрсөтүү максатын алдыга коюшубуз керек. Бул жерден жогорку окуу жайлардын милдети бир канча багытта болот. Анын эң башкысы - кандай адистикке окуп жаткандыгына карабастан ар бир студентти жана бүтүрүүчүнү жогорку маалыматтык технологияга жана аны турмушта колдоно билүүгө үйрөтүү.
Акаевдин оюнча, жогорку окуу жайлардын алдына коюла турган экинчи милдет - мыкты инженердик кадрларды даярдоо:
- Эгер биз жогорку билим берүү өлкөнүн өнүгүүсүнө өз салымын кошсун десек, бул маселени түп- тамырынан бери өзгөртүшүбүз керек. Анткени, бул тармакта билим берүүнүн деңгээли кооптонууну жаратып жатат. Маселен, быйыл окууну бүтүрүп жаткан инженерлердин саны жалпы бүтүрүүчүлөрдүн 7,4 гана пайызын түзөт экен.
А.Акаев азыр көп тармактарда инженердик кадрлар жетишпей, тескерисинче, юрист, экономист адистигин алган жаштардын саны өтө көбөйүп кеткендигин баса белгиледи. Анын айтуусу боюнча, быйыл Кыргызстанда юрист деген адистикти алуу үчүн 22 миң студент окуп жатат. Бирок, аларды сурамжылай келгенде, студенттер юридикалык илимдин кандидатынын же докторунун бир дагы дарсын укпагандыгын айтышкан. Ушундан улам президент бул жаатта билим берүү багытын тезинен өзгөртүүнү алдыга милдет кылып койду.
Ал эми үчүнчү багыт деп президент Акаев инновациялык маданиятты – жаөыны ойлоп таап, турмушка ашырууга дилгирликти калыптандыруу, илимий изилдөө менен билим берүүнү эриш-аркак алып жүрүү милдетин атады:
- Жогорку билим берүү тармагы боюнча мамлекеттин жүзүн көрсөтө турган багыт – бул инновациялык маданиятты калыптандыруу. Кыргызстан толук аралашууну максат кылып жаткан Болониялык процесстин түпкү максаты - жогорку квалификациялуу адистерди гана эмес, эң ириде инженердик багыттагы инноваторлорду даярдоо. Ошон үчүн бизге инноватор адистер, анын ичинде инновацияны кабыл алууга жана аны турмушта колдонууга жөндөмдүү инноватор инженерлер керек. Андай болбосо азыркы рынок заманында адистер өзүнүн адистиги боюнча мансапка да жетпейт, мамлекетке да пайда алып келе албайт.
Аскар Акаев жогорку окуу жайларда илимий-изилдөө иштерин күчтөндүрүү жана ага студенттерди көбүрөөк тартуу зарылдыгын баса айтты.
Президенттин пикиринде, бул багыттарды ишке ашыруу үчүн чет элдик донор мамлекеттердин мүмкүнчүлүгүн кеңири пайдалануу керек жана ар бир окуу жай даяр нерсени гана кабыл албай, өзүлөрү далалаттанууга тийиш. Маселен, информациялык маалыматтуулуктун натыйжаларын Жапония менен Финляндия мыкты колдонгондуктан, алардын үлүшү ички дүң продуктунун ири бөлүгүн түзөт. Демек,жаратылыш ресурстары чектелүү Кыргызстандын өнүгүүсүнүн натыйжалуу бир багыты ушул болушу зарыл.
Кыргызстандагы тоо-кен металлургия институнун ректору Кубат Осмонбетовдун айтымында, президент инженердик кадрларды даярдоо проблемасын таамай көтөрдү жана аларды даярдоого өзү жетектеген окуу жайда материалдык -техникалык база жана окутуучулардын деңгээли жетиштүү:
- Бүгүнкү коюлган маселе абдан туура, мен колдойм. Бизде илимдин 25 доктору, 60 кандидаты, лабораториябыз бар. Окуу жайда инженерлерди даярдоого толук мүмкүнчүлүнүбүз жетиштүү.
Ал эми Бизнес жана башкаруу академиясынын ректору Касийра Назарматова президенттин юрист жана экономист адистигине окуган студенттердин санын азайтуу керек деген сунушуна макул. Анын оюнча, көп көйгөйлөр окутуучу адистердин сапатын арттыруу менен гана чечиле алат.
- Биринчиси, бул дүйнөдө массалуу маалыматтуу коом деп аталган деңгээлге жетүү үчүн маалыматтуулук маданиятын калыптандыруу. Биз бул жаатта өтө ыкчам жана жакшы өнүгүп жатабыз. Анткени, Кыргызстан КМШдагы мамлекеттердин ичинен 1000 адамдын Интернет байланышын колдонушу боюнча алдыда баратат.
Биз Кыргызстанды маалымат технологияларынын борборуна айлантуу жана Борбор Азия аймагында маалыматтык кызмат көрсөтүү максатын алдыга коюшубуз керек. Бул жерден жогорку окуу жайлардын милдети бир канча багытта болот. Анын эң башкысы - кандай адистикке окуп жаткандыгына карабастан ар бир студентти жана бүтүрүүчүнү жогорку маалыматтык технологияга жана аны турмушта колдоно билүүгө үйрөтүү.
Акаевдин оюнча, жогорку окуу жайлардын алдына коюла турган экинчи милдет - мыкты инженердик кадрларды даярдоо:
- Эгер биз жогорку билим берүү өлкөнүн өнүгүүсүнө өз салымын кошсун десек, бул маселени түп- тамырынан бери өзгөртүшүбүз керек. Анткени, бул тармакта билим берүүнүн деңгээли кооптонууну жаратып жатат. Маселен, быйыл окууну бүтүрүп жаткан инженерлердин саны жалпы бүтүрүүчүлөрдүн 7,4 гана пайызын түзөт экен.
А.Акаев азыр көп тармактарда инженердик кадрлар жетишпей, тескерисинче, юрист, экономист адистигин алган жаштардын саны өтө көбөйүп кеткендигин баса белгиледи. Анын айтуусу боюнча, быйыл Кыргызстанда юрист деген адистикти алуу үчүн 22 миң студент окуп жатат. Бирок, аларды сурамжылай келгенде, студенттер юридикалык илимдин кандидатынын же докторунун бир дагы дарсын укпагандыгын айтышкан. Ушундан улам президент бул жаатта билим берүү багытын тезинен өзгөртүүнү алдыга милдет кылып койду.
Ал эми үчүнчү багыт деп президент Акаев инновациялык маданиятты – жаөыны ойлоп таап, турмушка ашырууга дилгирликти калыптандыруу, илимий изилдөө менен билим берүүнү эриш-аркак алып жүрүү милдетин атады:
- Жогорку билим берүү тармагы боюнча мамлекеттин жүзүн көрсөтө турган багыт – бул инновациялык маданиятты калыптандыруу. Кыргызстан толук аралашууну максат кылып жаткан Болониялык процесстин түпкү максаты - жогорку квалификациялуу адистерди гана эмес, эң ириде инженердик багыттагы инноваторлорду даярдоо. Ошон үчүн бизге инноватор адистер, анын ичинде инновацияны кабыл алууга жана аны турмушта колдонууга жөндөмдүү инноватор инженерлер керек. Андай болбосо азыркы рынок заманында адистер өзүнүн адистиги боюнча мансапка да жетпейт, мамлекетке да пайда алып келе албайт.
Аскар Акаев жогорку окуу жайларда илимий-изилдөө иштерин күчтөндүрүү жана ага студенттерди көбүрөөк тартуу зарылдыгын баса айтты.
Президенттин пикиринде, бул багыттарды ишке ашыруу үчүн чет элдик донор мамлекеттердин мүмкүнчүлүгүн кеңири пайдалануу керек жана ар бир окуу жай даяр нерсени гана кабыл албай, өзүлөрү далалаттанууга тийиш. Маселен, информациялык маалыматтуулуктун натыйжаларын Жапония менен Финляндия мыкты колдонгондуктан, алардын үлүшү ички дүң продуктунун ири бөлүгүн түзөт. Демек,жаратылыш ресурстары чектелүү Кыргызстандын өнүгүүсүнүн натыйжалуу бир багыты ушул болушу зарыл.
Кыргызстандагы тоо-кен металлургия институнун ректору Кубат Осмонбетовдун айтымында, президент инженердик кадрларды даярдоо проблемасын таамай көтөрдү жана аларды даярдоого өзү жетектеген окуу жайда материалдык -техникалык база жана окутуучулардын деңгээли жетиштүү:
- Бүгүнкү коюлган маселе абдан туура, мен колдойм. Бизде илимдин 25 доктору, 60 кандидаты, лабораториябыз бар. Окуу жайда инженерлерди даярдоого толук мүмкүнчүлүнүбүз жетиштүү.
Ал эми Бизнес жана башкаруу академиясынын ректору Касийра Назарматова президенттин юрист жана экономист адистигине окуган студенттердин санын азайтуу керек деген сунушуна макул. Анын оюнча, көп көйгөйлөр окутуучу адистердин сапатын арттыруу менен гана чечиле алат.
