Кыргызстан үчүн террорчулукка каршы күрөш жана өлкөнүн коопсуздугун коргоо маселеси 1999-2000-жылдардагы Баткен окуясынан кийин өзгөчө мааниге ээ болгону белгилүү. Ага чейин өлкөнүн жетекчилиги Кыргызстанга армиянын зарылдыгы барбы же жокпу деген арсар ойдо саясат жүргүзүп келгени да маалым. 2001-жылдын 11-сентябрындагы Кошмо Штаттарындагы окуядан кийин террорчулукка каршы күрөш дүйнөлүк масштабга чыгып, АКШнын Ооганстандагы жана Ирактагы аскерий аракеттерин шарттады. Кыргызстан Ооганстанга географиялык жактан жакын жайгашкандыктан, антитеррордук күрөшкө «Манас» аба майданы аркылуу өз үлүшүн кошкону маалым.
2003-жылы Кыргызстан өз коопсуздугун чыңдоодо дагы бир олуттуу кадам жасады. 23-октябрда Кантта Жамааттык коопсуздук келишими уюмунун алкагында Орусиянын авиабазсы ачылды. Орус президенти Владимир Путиндин айтымында, авиабазаны ачууга Борбор Азияда дале болсо террорчулуктун коркунучу сакталып турганы башкы себеп болду:
- Борбор Азиядагы бүгүнкү аскердик-саясий абал негизинен туруктуу. Бирок ошол эле убакта, тыштан кол салуучу террордун коркунучуна да көз жуумп коюуга болбойт. Ушундай шартта Кантта авиабаза ачуу өз убагында жасалган зарыл иш-чара.
Кыргызстандын Тышкы иштер министри Аскар Айтматов Кыргызстан өзүнүн жана жалпы эле Борбор Азиянын коопсуздугун сактоодо Жамааттык коопсуздук келишими уюмуна ишенип жатканын 20-ноябрда аталган уюмдун Тышкы иштер министрлеринин Бишкекте өткөн жыйынан кийин минтип билдирген эле:
- Аймактагы коопсуздукту жана биздин мамлекеттин коопсуздугун камсыз кылуу боюнча ишенимди Жамааттык коопсуздук келишими уюмуна артып жатабыз.
Кыргыз парламентинин депутаты, армиянын генералы Исмаил Исаковдун айтымында, Канттагы орус авиабазасы Жамааттык коопсуздук келишими уюмунун алкыганда мурда эле ачылышы керек эле.
- Уюмдун алкагында аба мейкиндигин биргелешип кайтаруу жөнүндө келишим бар. Ошонун негизинде Кантка орус учактарынын келиши коопсуздукту чыңдоого жакшы салымын кошот. Эмне дегенде, Кыргызстанда өз аба мейкиндигибизди коргоочу күчүбүз жок.
Кыргызстан Жамааттык коопсуздук келишими уюмунан тышкары Шанхай кызматташтык уюмуна да мүчө. Шанхай уюмунун антитеррордук борбору мурда айтылып келгендей жана уюмдун Хартиясында көрсөтүлгөндөй Бишкекте эмес, Ташкенде быйыл ачылды. Кыргызстандын мурдагы Тышкы иштер министри Муратбек Иманалиевдин айтымында, уюмдун антитеррордук борборун Бишкекте ачууга, ал аркылуу Кыргызстандын коопсуздугун чыңдоого бардык шарттар бар болчу. «Бирок мамлекет тарабынан тийиштүү иштер жакшы жүргүзүлбөгөндүктөн, демилгени Ташкен колго алды», - дейт М. Иманалиев.
Өлкөнүн коопсуздугу чегараны коргоодон башталаары, чегарада болсо чечилбеген көп көйгөйлөрдүн бар экени 25-декабрда өткөн өкмөттүк жыйында айтылды. Кыргызстандын Чегара кызматынын төрагасынын орун басары Нурдин Чомоевдин маалыматына таянсак, чегаранын бардык эле тилкелери аскерлердин көзкырында турбайт экен. Анткени, Чегара кызматы адам тургай, ат жеталгыс ак кар, көк муз баскан бийик тоолорго барууга чамасы жок. Баралы дешсе тик учагы (вертолету) жок. Нурдин Чомоевдин айтымында, Өзбекстан менен чегаранын такталбаганы эки мамлекет ортосунда бир топ маселелерди жаратууда.
Өзбекстан демекчи, 10-декабрда Аксы районунун Кербен айылына Өзбекстандын күч органдарынын 9 кызматкери кыргызстандын бийлигинин уруксатысыз кирип келгени жана Жалалабад облусунун мурдагы прокурору Айбек Турганбаевдин өз убагында кылмыш ишин козгобогону, дале болсо өлкөнүн коопсуздугун коргоодо чечилбеген көп маселелердин бар экенин көрсөттү.
Улуттук коопсуздук кызматынын Ош облустук башкармалыгынын мурдагы жетекчиси, учурда Террорчулукка каршы күрөш боюнча аймактык борборду жетектеп жаткан, полковник Иманберди Жалиловдун айтымында, Ганси атындагы жана Канттагы авиабазалардын Кыргызстанда жайгашуусу менен эле өлкөнүн коопсуздугу чыңдалып калды деп эрте жыйынтык чыгарууга болбойт. Иманберди Жалилов баарыдан мурда Улуттук коопсуздук кызматын чыңдоо керек дейт:
- Эгемендикке жеткенден кийин каражаттын тартыштыгынан улам Улуттук коопсуздук кызматынын функционалдык милдеттерин аткарууда айрым тоскоолдуктар пайда болду. Бул – баарыдан мурда материалдык – техникалык жактан камсыздоо менен байланыштуу. Экинчи бир өксүк – Улуттук коопсуздук кызматына адистерди даярдоодо бир аз кемчиликтер бар.
2003-жылы Кыргызстан өз коопсуздугун чыңдоодо дагы бир олуттуу кадам жасады. 23-октябрда Кантта Жамааттык коопсуздук келишими уюмунун алкагында Орусиянын авиабазсы ачылды. Орус президенти Владимир Путиндин айтымында, авиабазаны ачууга Борбор Азияда дале болсо террорчулуктун коркунучу сакталып турганы башкы себеп болду:
- Борбор Азиядагы бүгүнкү аскердик-саясий абал негизинен туруктуу. Бирок ошол эле убакта, тыштан кол салуучу террордун коркунучуна да көз жуумп коюуга болбойт. Ушундай шартта Кантта авиабаза ачуу өз убагында жасалган зарыл иш-чара.
Кыргызстандын Тышкы иштер министри Аскар Айтматов Кыргызстан өзүнүн жана жалпы эле Борбор Азиянын коопсуздугун сактоодо Жамааттык коопсуздук келишими уюмуна ишенип жатканын 20-ноябрда аталган уюмдун Тышкы иштер министрлеринин Бишкекте өткөн жыйынан кийин минтип билдирген эле:
- Аймактагы коопсуздукту жана биздин мамлекеттин коопсуздугун камсыз кылуу боюнча ишенимди Жамааттык коопсуздук келишими уюмуна артып жатабыз.
Кыргыз парламентинин депутаты, армиянын генералы Исмаил Исаковдун айтымында, Канттагы орус авиабазасы Жамааттык коопсуздук келишими уюмунун алкыганда мурда эле ачылышы керек эле.
- Уюмдун алкагында аба мейкиндигин биргелешип кайтаруу жөнүндө келишим бар. Ошонун негизинде Кантка орус учактарынын келиши коопсуздукту чыңдоого жакшы салымын кошот. Эмне дегенде, Кыргызстанда өз аба мейкиндигибизди коргоочу күчүбүз жок.
Кыргызстан Жамааттык коопсуздук келишими уюмунан тышкары Шанхай кызматташтык уюмуна да мүчө. Шанхай уюмунун антитеррордук борбору мурда айтылып келгендей жана уюмдун Хартиясында көрсөтүлгөндөй Бишкекте эмес, Ташкенде быйыл ачылды. Кыргызстандын мурдагы Тышкы иштер министри Муратбек Иманалиевдин айтымында, уюмдун антитеррордук борборун Бишкекте ачууга, ал аркылуу Кыргызстандын коопсуздугун чыңдоого бардык шарттар бар болчу. «Бирок мамлекет тарабынан тийиштүү иштер жакшы жүргүзүлбөгөндүктөн, демилгени Ташкен колго алды», - дейт М. Иманалиев.
Өлкөнүн коопсуздугу чегараны коргоодон башталаары, чегарада болсо чечилбеген көп көйгөйлөрдүн бар экени 25-декабрда өткөн өкмөттүк жыйында айтылды. Кыргызстандын Чегара кызматынын төрагасынын орун басары Нурдин Чомоевдин маалыматына таянсак, чегаранын бардык эле тилкелери аскерлердин көзкырында турбайт экен. Анткени, Чегара кызматы адам тургай, ат жеталгыс ак кар, көк муз баскан бийик тоолорго барууга чамасы жок. Баралы дешсе тик учагы (вертолету) жок. Нурдин Чомоевдин айтымында, Өзбекстан менен чегаранын такталбаганы эки мамлекет ортосунда бир топ маселелерди жаратууда.
Өзбекстан демекчи, 10-декабрда Аксы районунун Кербен айылына Өзбекстандын күч органдарынын 9 кызматкери кыргызстандын бийлигинин уруксатысыз кирип келгени жана Жалалабад облусунун мурдагы прокурору Айбек Турганбаевдин өз убагында кылмыш ишин козгобогону, дале болсо өлкөнүн коопсуздугун коргоодо чечилбеген көп маселелердин бар экенин көрсөттү.
Улуттук коопсуздук кызматынын Ош облустук башкармалыгынын мурдагы жетекчиси, учурда Террорчулукка каршы күрөш боюнча аймактык борборду жетектеп жаткан, полковник Иманберди Жалиловдун айтымында, Ганси атындагы жана Канттагы авиабазалардын Кыргызстанда жайгашуусу менен эле өлкөнүн коопсуздугу чыңдалып калды деп эрте жыйынтык чыгарууга болбойт. Иманберди Жалилов баарыдан мурда Улуттук коопсуздук кызматын чыңдоо керек дейт:
- Эгемендикке жеткенден кийин каражаттын тартыштыгынан улам Улуттук коопсуздук кызматынын функционалдык милдеттерин аткарууда айрым тоскоолдуктар пайда болду. Бул – баарыдан мурда материалдык – техникалык жактан камсыздоо менен байланыштуу. Экинчи бир өксүк – Улуттук коопсуздук кызматына адистерди даярдоодо бир аз кемчиликтер бар.
