Негизинен суннилер отурукташкан Бакубадагы жардыруунун артында кимдер тургандыгы белгисиз. Бирок анын шиилердин мечитинин жанында болгондугу кол салуунун артында суннилер тургандыгын божомолдогонго негиз берет. Жардыруудан алты киши курман болуп, 40тай киши жараат алды. Бейшемби күнү болсо Ирактын Фалужа чөлкөмүндө бир америкалык аскердик тик учак кыйрап, анда бараткан 9 кишинин бири калбай мерт болгон. Окуяга күбө болгондор, "Кара Кыргый" үлгүсүндөгү тик учакка ракета атылганын айтып жатышат. Ошол эле бейшемби күнү АКШнын “Си-5” үлгүсүндөгү жүк ташуучу учагы аткыланып, Багдаддын аэропортуна кайра тартууга мажбур болгон. Анда бараткан 63 жүргүнчү тең аман-эсен, бирок учакка кыйла зыян келтирилди. 2-январда болсо Фалужада бир америкалык чалгынчы тик учак атып түшүрүлгөн, андан бир киши курман болуп, бирөө жараат алган.
АКШнын Ирактагы аскерлеринин командачылыгы акыркы айларда өлкөнүн калк жыш отурукташкан аймактарында жүргүзүлгөн аскердик рейддердин натыйжасында америкалык аскердик колонналар менен жөө аскерлерге кол салуулар сейилдегенин айтат. Ал эми Саддам Хусейн колго түшкөн соң анын бийликке кайтып келүүсүнөн чочулабай калышкан ирактыктар эл арасында жашынып жүргөн куралчан согушкерлер жөнүндө көбүрөөк маалымат берчү болушканы маалымдалат. Ошону менен бирге эле америкалык аскердик учактарга кол салуулар көбөйгөндүгү байкалат. Америкалык аскердик жетекчилик мындай көрүнүштүн себеби эмнеде экенин азырынча даана айта албайт.
Согуштук аракеттер басылбай жатканына карабастан, Ирактын америкалык жетекчилиги өлкөдөгү абалды турукташтыруу аракеттерин улантууда. Америкалык акимчиликтин башчысы Пол Бремердин буйругу боюнча бейшембиде Багдаддын жанындагы Абу Гариб деген түрмөдөн мунапыс алган алгачкы түрмө туткундары эркиндикке чыгарылды. 9500дөй киши отурган түрмөдөн чыгарылган 60 туткунду тууган-туушкандары менен жакындары кучак жайып тосуп алышты. Баары болуп, мунапыс 500 ирактык түрмө туткунуна бериле турганын жарыялаган Пол Бремер, бул чара катачылык кетирип Саддам Хусейндин “Баас” партиясын колдогон ирактыктар менен анын режимине нааразы болгондордун өз ара жарашуусуна данакер болот деген үмүтүн билдирди. Түрмө туткундары аттуу-баштуу жакындарынын кепилдиги менен бошотулуп жатат.
Бирок мунапыс жараянына терең нааразы болгондор да арбын. Ирактыктардын бир кыйласы жакындарынын түрмөгө жазыксыз камалганына нааразы болушса, башкалары түрмөдө отурган туугандарынын мунапыска илинбей калганына кыжырданып жатышат. Мисалы, Дифаф Абед деген 30 жаштагы келин атасы менен эки эркек бир тууганы түрмөгө эч күнөөсү жок эле камалганын айтат. Абеддин көп жылдар бою дипломат болуп иштеген атасын америкалык аскерлер өткөн жазда кармап кетишип, ошол бойдон анын дайынын билгизишкен эмес. Атасынын эч кылмыш кылбаганын белгилеген Абед америкалык аскерлерге кыжырданганын жашырбай мындай дейт:
- Бейкүнөө кишилерди түрмөгө камап жатканы үчүн америкалыктарга кыжырым келет. Менин атам менен бир туугандарым жазыксыз. Баш-аламан иш кылганы үчүн америкалыктарды жек көрөөрүмдү ушул жерде турган америкалык солдатка айттым.
Лондондогу Экономика жана саясат институтунун кызматкери Йахия Саед мунапыс берүү америкалык жетекчиликтин ирактыктардын Америкага мамилесин өзгөртүш үчүн жасаган маанилүү стратегиялык кадамы болгондугун айтат:
- Биринчи кадам Саддам Хусейинди колго түшүрүү менен жасалган. Бул кадам менен ирактык согушкерлердин ындынын өчүрүүнү көздөгөн америкалык жетекчилик эми калың журттун көңүлүн алып, Ирак коомундагы элдешүү процессин ыкчамдаткысы келет.
Бирок серепчи бул чаралар жарашуу үчүн жетишсиз экенин мындайча белгилейт:
- Ан үчүн чечкиндүүрөөк аракеттер керек. Менимче, ок атышууну жана бардык аскердик операцияларды токтотуп, калкка өз ыктыяры менен куралсызданууга мүмкүндүк бериш керек. Андай кадам али жасала элек.
АКШнын Ирактагы аскерлеринин командачылыгы акыркы айларда өлкөнүн калк жыш отурукташкан аймактарында жүргүзүлгөн аскердик рейддердин натыйжасында америкалык аскердик колонналар менен жөө аскерлерге кол салуулар сейилдегенин айтат. Ал эми Саддам Хусейн колго түшкөн соң анын бийликке кайтып келүүсүнөн чочулабай калышкан ирактыктар эл арасында жашынып жүргөн куралчан согушкерлер жөнүндө көбүрөөк маалымат берчү болушканы маалымдалат. Ошону менен бирге эле америкалык аскердик учактарга кол салуулар көбөйгөндүгү байкалат. Америкалык аскердик жетекчилик мындай көрүнүштүн себеби эмнеде экенин азырынча даана айта албайт.
Согуштук аракеттер басылбай жатканына карабастан, Ирактын америкалык жетекчилиги өлкөдөгү абалды турукташтыруу аракеттерин улантууда. Америкалык акимчиликтин башчысы Пол Бремердин буйругу боюнча бейшембиде Багдаддын жанындагы Абу Гариб деген түрмөдөн мунапыс алган алгачкы түрмө туткундары эркиндикке чыгарылды. 9500дөй киши отурган түрмөдөн чыгарылган 60 туткунду тууган-туушкандары менен жакындары кучак жайып тосуп алышты. Баары болуп, мунапыс 500 ирактык түрмө туткунуна бериле турганын жарыялаган Пол Бремер, бул чара катачылык кетирип Саддам Хусейндин “Баас” партиясын колдогон ирактыктар менен анын режимине нааразы болгондордун өз ара жарашуусуна данакер болот деген үмүтүн билдирди. Түрмө туткундары аттуу-баштуу жакындарынын кепилдиги менен бошотулуп жатат.
Бирок мунапыс жараянына терең нааразы болгондор да арбын. Ирактыктардын бир кыйласы жакындарынын түрмөгө жазыксыз камалганына нааразы болушса, башкалары түрмөдө отурган туугандарынын мунапыска илинбей калганына кыжырданып жатышат. Мисалы, Дифаф Абед деген 30 жаштагы келин атасы менен эки эркек бир тууганы түрмөгө эч күнөөсү жок эле камалганын айтат. Абеддин көп жылдар бою дипломат болуп иштеген атасын америкалык аскерлер өткөн жазда кармап кетишип, ошол бойдон анын дайынын билгизишкен эмес. Атасынын эч кылмыш кылбаганын белгилеген Абед америкалык аскерлерге кыжырданганын жашырбай мындай дейт:
- Бейкүнөө кишилерди түрмөгө камап жатканы үчүн америкалыктарга кыжырым келет. Менин атам менен бир туугандарым жазыксыз. Баш-аламан иш кылганы үчүн америкалыктарды жек көрөөрүмдү ушул жерде турган америкалык солдатка айттым.
Лондондогу Экономика жана саясат институтунун кызматкери Йахия Саед мунапыс берүү америкалык жетекчиликтин ирактыктардын Америкага мамилесин өзгөртүш үчүн жасаган маанилүү стратегиялык кадамы болгондугун айтат:
- Биринчи кадам Саддам Хусейинди колго түшүрүү менен жасалган. Бул кадам менен ирактык согушкерлердин ындынын өчүрүүнү көздөгөн америкалык жетекчилик эми калың журттун көңүлүн алып, Ирак коомундагы элдешүү процессин ыкчамдаткысы келет.
Бирок серепчи бул чаралар жарашуу үчүн жетишсиз экенин мындайча белгилейт:
- Ан үчүн чечкиндүүрөөк аракеттер керек. Менимче, ок атышууну жана бардык аскердик операцияларды токтотуп, калкка өз ыктыяры менен куралсызданууга мүмкүндүк бериш керек. Андай кадам али жасала элек.
