“Өзбекстан аба жолдору” компаниясына таандык Як-Кырк (Як-40) учагы түштүктөгү Термез шаарынан чыгып, Өзбекстандын байтактысындагы аба майданына дээрлик жетип калганда, жергиликтүү убакыт боюнча саат 19дан 27 мүнөт өткөндө кыйроого учурады. Анын кыйрашынын башкы себептеринин бири – көзгө сайса көрүнгүстөй болгон коюу туман экени жоромол кылынууда.
Өзбекстандын расмий бийликтеринин маалымдашынча, учактагы 32 жүргүнчү жана беш кишиден турган экипаж толук набыт болду. Өмүрүнөн ажыраган бери дегенде төрт чет өлкөлүктүн ичинде Бириккен Улуттардын Өнүгүү программасынын Ташкендеги өкүлү, британдык атуул, 56 жашар Ричард Конрой (Richard Conroy) жана баш кеңсеси Вашингтондо жайгашкан “Дүйнөлүк көңүл буруу” (World Concern) аттуу уюмдун Ташкендеги бөлүмүнүн башчысы Ричард Пеннер (Richard Penner) бар экенин өлкөнүн расмий бийлиги тастыктады.
Кырсык болгон жерге кечээ кечинде президент Ислам Каримов өзү да барып, окуяны иликтөө иштеринин алгачкы натыйжалары менен таанышты.
Бүгүн Өзбекстандын чукул кырдаалдар министрлигинин өкүлү Эргеш Икрамов окуя болгон жерге келген кабарчыларга мындай деп билдирди:
- Өзбекстандын Чукул кырдаалдар министрлигинин, Ички иштер министрлигинин жана башка коопсуздук мекемелеринин, анын ичинде Ташкен шаарынын атуулдук коргонуу мекемесинин сактап калуучу кызматкерлери учактын кыйроого учурашына байланыштуу шашылыш чараларды алып барууда.
Учак 1154-рейстин жүргүнчүлөрүн Термез шаарынан Ташкенге алып келе жаткан. Алардын арасында ажылыкка барууга беленденген өзбек атуулдары бар болчу деген азырынча такталбаган жоромол да айтылды.
Файзабад махалласынан көп алыс эмес жайда кыйраган учактын багы жарылып кетип, өрттүн айынан эч кимди аман сактап калууга мүмкүн болгон эмес.
Окуяга күбө болгон бир айым “Азаттыкка” мындай деп билдирди:
- Учак жерге конуу үчүн ылдыйлап жатканда, 20 метрдей бийиктикте анын бир канаты жалынга чулганган экен. Анан учак сууга кулап, канаты болсо – учак тилкесине түшүптүр. Анан учак жарылып, эки жолу “дүңк” деген добуш угулду. Анан учак алоо өрткө чулганды да калды.
Ал эми “Азаттыктын” Өзбек кызматынын кабарчысы Шайбан окуя болгон жерде алтүндө (шаршемби таңга чейин) болду. Анын айтымында, маркумдардын сөөктөрүн учактын сыныктарынын арасынан издөө жумуштары түн ичинде да токтогон жок:
- Кишилердин, жолоочулардын баары тең күйүп, таанылгыстай болгонун көрдүк. Алардын денелерин алып чыкканда, жасатка карап жынысын аныктоо да кыйынга тураарына күбө болдук. Алардын сөөгү ушунчалык даражага чейин күйүп кеткен экен.
Өлкөнүн баш прокурору Рашитжан Кадыровдун шаршембидеги маалыматына караганда, учак коюу тумандын шартында эки жолу конуу аракетин жасаган экен:
- Учак аба майданынын учуу тилкесине жетпей калды. Тилкеге конооруна эки метр калганда, учак аба майданынын аймагындагы бетон тосмого тийген, андан соң Карасуу каналына кулап түшкөн.
Башпрокурор Кадыров, учакка террордук чабуул жасалганына ишаара кылчу эч кандай далил табылбагандыгын белгилөө менен катар, мындай ыктымал да тергөө маалында кылдат иликтене турганын айтты.
Дегиңкиси, тээ 1966-жылдан бери мурдагы Советтер Бирдигинде кызмат кылган Яковлев-Кырк учагы коопсуздук жагынан мыкты деп бааланган учак болчу. Адатта, мындай учактар жакынкы аралыктагы ички рейстерди жүзөгө ашырат. Жаңы доордогу экономикалык кыйынчылыктардан улам, көптөгөн пост-советтик өлкөлөрдүн аба жолдору компаниялары эскилиги жеткен учактарды дагы эле пайдаланып келүүдө.
Айрым адистердин оюнча, Борбор Азия аймагындагы өзгөчө катаал авторитардык режимдердин биринен болгон Өзбекстан да бул жаатта – учактардын техникалык мүнөздөмөсү жаатында – эски учактардан баш тарткысы келбеген айрым коңшуларынан алыс кетпеген сыяктанат.
Өзбекстандын расмий бийликтеринин маалымдашынча, учактагы 32 жүргүнчү жана беш кишиден турган экипаж толук набыт болду. Өмүрүнөн ажыраган бери дегенде төрт чет өлкөлүктүн ичинде Бириккен Улуттардын Өнүгүү программасынын Ташкендеги өкүлү, британдык атуул, 56 жашар Ричард Конрой (Richard Conroy) жана баш кеңсеси Вашингтондо жайгашкан “Дүйнөлүк көңүл буруу” (World Concern) аттуу уюмдун Ташкендеги бөлүмүнүн башчысы Ричард Пеннер (Richard Penner) бар экенин өлкөнүн расмий бийлиги тастыктады.
Кырсык болгон жерге кечээ кечинде президент Ислам Каримов өзү да барып, окуяны иликтөө иштеринин алгачкы натыйжалары менен таанышты.
Бүгүн Өзбекстандын чукул кырдаалдар министрлигинин өкүлү Эргеш Икрамов окуя болгон жерге келген кабарчыларга мындай деп билдирди:
- Өзбекстандын Чукул кырдаалдар министрлигинин, Ички иштер министрлигинин жана башка коопсуздук мекемелеринин, анын ичинде Ташкен шаарынын атуулдук коргонуу мекемесинин сактап калуучу кызматкерлери учактын кыйроого учурашына байланыштуу шашылыш чараларды алып барууда.
Учак 1154-рейстин жүргүнчүлөрүн Термез шаарынан Ташкенге алып келе жаткан. Алардын арасында ажылыкка барууга беленденген өзбек атуулдары бар болчу деген азырынча такталбаган жоромол да айтылды.
Файзабад махалласынан көп алыс эмес жайда кыйраган учактын багы жарылып кетип, өрттүн айынан эч кимди аман сактап калууга мүмкүн болгон эмес.
Окуяга күбө болгон бир айым “Азаттыкка” мындай деп билдирди:
- Учак жерге конуу үчүн ылдыйлап жатканда, 20 метрдей бийиктикте анын бир канаты жалынга чулганган экен. Анан учак сууга кулап, канаты болсо – учак тилкесине түшүптүр. Анан учак жарылып, эки жолу “дүңк” деген добуш угулду. Анан учак алоо өрткө чулганды да калды.
Ал эми “Азаттыктын” Өзбек кызматынын кабарчысы Шайбан окуя болгон жерде алтүндө (шаршемби таңга чейин) болду. Анын айтымында, маркумдардын сөөктөрүн учактын сыныктарынын арасынан издөө жумуштары түн ичинде да токтогон жок:
- Кишилердин, жолоочулардын баары тең күйүп, таанылгыстай болгонун көрдүк. Алардын денелерин алып чыкканда, жасатка карап жынысын аныктоо да кыйынга тураарына күбө болдук. Алардын сөөгү ушунчалык даражага чейин күйүп кеткен экен.
Өлкөнүн баш прокурору Рашитжан Кадыровдун шаршембидеги маалыматына караганда, учак коюу тумандын шартында эки жолу конуу аракетин жасаган экен:
- Учак аба майданынын учуу тилкесине жетпей калды. Тилкеге конооруна эки метр калганда, учак аба майданынын аймагындагы бетон тосмого тийген, андан соң Карасуу каналына кулап түшкөн.
Башпрокурор Кадыров, учакка террордук чабуул жасалганына ишаара кылчу эч кандай далил табылбагандыгын белгилөө менен катар, мындай ыктымал да тергөө маалында кылдат иликтене турганын айтты.
Дегиңкиси, тээ 1966-жылдан бери мурдагы Советтер Бирдигинде кызмат кылган Яковлев-Кырк учагы коопсуздук жагынан мыкты деп бааланган учак болчу. Адатта, мындай учактар жакынкы аралыктагы ички рейстерди жүзөгө ашырат. Жаңы доордогу экономикалык кыйынчылыктардан улам, көптөгөн пост-советтик өлкөлөрдүн аба жолдору компаниялары эскилиги жеткен учактарды дагы эле пайдаланып келүүдө.
Айрым адистердин оюнча, Борбор Азия аймагындагы өзгөчө катаал авторитардык режимдердин биринен болгон Өзбекстан да бул жаатта – учактардын техникалык мүнөздөмөсү жаатында – эски учактардан баш тарткысы келбеген айрым коңшуларынан алыс кетпеген сыяктанат.
