Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
29-Март, 2024-жыл, жума, Бишкек убактысы 15:41

КЫРГЫЗСТАНДЫКТАР ЖАЙЫНДА ЖАҢЫ ПАСПОРТТУУ БОЛУШАТ


Кыргызстанда ушул жылдын июль айынан баштап паспорттун жаңы үлгүсү пайдаланууга берилери күтүлүүдө. Бул демилге өкмөт тарабынан Кыргызстан атуулдарынын коопсуздугун коргоо максатында көтөрүлүүдө жана ал Эл аралык уюмдар тарабынан колдоого алынып жатат. Жаңы паспорттун кандай өзгөчөлүктөрү бар? Кандай тартипте киргизилет?

Кыргызстандыктардын учурда эки түрдүү паспорттон пайдалануу укугу бар. Башкача айтканда, калктын 97% эгемендүүлүктүн алгачкы жылдары жасалган көк паспортту, калган бөлүгү советтик кызыл паспортту пайдаланышат. 1994-жылы пайдаланууга кирген көк паспорттун санынын жетишсиздигин эске алган өкмөт советтик кызыл паспортту пайдалануу мөөнөтүн жакында дагы жарым жылга узартты. Бирок, атуулдукту аныктаган документти жаңысына алмаштырууга көк паспорттун санынын жетишсиздиги эмес, анын моралдык жактан эскириши себеп болду. Ушундай түшүндүрмө берген тиешелүү адистердин айтымында, азыр калктын басымдуу бөлүгү пайдаланып жаткан көк паспорт бурмалап жасоого ыңгайлуулугу, кол жазма менен толтурулгандыктан, машина менен окуу мүмкүнчүлүгүнө ээ эместиги жана коргонуучу белгилеринин алсыздыгы менен эл аралык стандартка коошпой калды.
Паспортту модернизациялоо демилгесин техникалык жактан Эл аралык миграция уюму менен АКШнын мамлекеттик департаменти колдоп жатат. Анын негизги себептеринин бири - кыргызстандык атуулдун дүйнө жүзүн кыдыруу маалындагы коопсуздугун коргоого шарт түзүү. Маселен, Эл аралык миграция уюмунун өкүлү Каколе Рей Кыргызстандын паспортунан террорчулар пайдаланган фактылар бар экенин белгилейт:

- АКШнын мамлекеттик департаменти террористтер Кыргызстандын паспортун пайдаланган учурлар болгонун бизге кабарлаган.

Долбоор боюнча жаңы паспортту пайдалануу мөөнөтүнө беш жыл чектелген. Эл аралык эксперттер бул мөөнөт жаңы паспорттун эл аралык стандартка ылайыкташышы үчүн жетиштүү экенин белгилешүүдө. Паспорттун жаңы түрү эки тууралуу Кыргыз өкмөтүнүн алдындагы маалымат ресурстары жана технология агенттигинин директору Юрий Лысогоров төмөнкүдөй түшүндүрмө берди:

- Бул жерде паспорттун эки түрү болот. Бири чет өлкөгө чыгуу үчүн берилет. Ал эл аралык стандартка ылайык мурдагыдай эле китепче түрүндө болот. Ал эми экинчиси өлкө ичинде пайдалануучу паспорт болот.

Лысогоровдун айтымында, өлкө ичинде ар кандай зарылчылыктар үчүн пайдаланыла турган бул паспорт күбөлүккө окшош чакан болуп, пластикалык карта түрүндө даярдалышы болжолдонууда.

Адистердин айтымында, атуул ички паспорт менен чет өлкөгө чыга албайт. Бирок, КМШ аймагындагы кошуна өлкөлөргө чыгууда ички паспортту пайдалануу мүмкүнчүлүгү түзүлүшү ыктымал. Бирок, ал үчүн кошуна өлкөлөр менен кошумча макулдашууларга кол коюу зарылдыгы пайда болот.

Жаңы паспортко мазмундук өзгөртүү киргизилбейт. Юрий Лысогоровдун айтымында, ал каттоонун автоматташтырылгандыгы менен айырмаланат:

- Паспорт толтуруунун автоматташтырылган жолу бизге калктын саны тууралуу маалымат топтоого шарт түзөт. Ал калкты каттоочу улуттук борбор деп аталып, ал биздин паспорт алып жүрүүчүлөр тууралуу муктаж болгон тиешелүү структуралардын ыкчам, сапаттуу маалымат алышына мүмкүнчүлүк түзөт. Бул чекара кызматы, ички иштер министрлиги өңдүү тармактар. Бул жагынан мазмундуу өзгөрүү бар.

Паспорттун жаңы үлгүсүн даярдоо максатында келерки аптада өкмөт тендер жарыялоого кам көрүп жатат. Бир паспорттун наркы канча сомго айланаары азырынча белгисиз. Жергиликтүү адистер четке чыгуучу паспорттон ички паспорттун наркы арзан болорун, бирок, так баасы тендерден кийин аныкталарын айтышат. Өкмөт болсо тендерге паспорт даярдоо боюнча дүйнөдөгү чыгаан компаниялар катышса экен, атаандаштыктын аркасы менен паспорт даярдоо наркы да арзан болоору беле деп үмүт кылууда.
  • 16x9 Image

    Бурулкан Сарыгулова

    "Азаттык" радиосунун Бишкек кеңсесинин баш редактору. Кыргыз Мамлекеттик улуттук университетинин журналистика факультетин бүтүргөн.

XS
SM
MD
LG