Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
28-Март, 2024-жыл, бейшемби, Бишкек убактысы 19:45

КЫРГЫЗСТАН ЭЛДЕРИНИН ТӨРТҮНЧҮ КУРУЛТАЙЫНДА А.АКАЕВДИН ПРЕЗИДЕНТТИК МӨӨНӨТҮН УЗАРТУУ МАСЕЛЕСИ КӨТӨРҮЛӨБҮ?


Бакыт Аманбаев, Бишкек Ушул тапта “президент Аскар Акаев кийинки мөөнөткө да мамлекет башчы болуп калабы?” деген маселе коомчулукта кайрадан көтөрүлө баштады. Мындай талкууга мамлекет башчы катышкан жыйындарда Аскар Акаевди бийликтин башында дагы көп жылдар бою калтыруу демилгесинин байма-бай сунушталышы өбөлгө түзүүдө. Айрым саясатчылар 30-январда өткөрүлө турган Кыргызстан элдеринин төртүнчү курултайында, Аскар Акаевге байланыштуу маселе түрдүү улуттардын өкүлдөрү тарабынан көтөрүлүп, президенттин мөөнөтүн узартуу маселеси элдик референдумга сунушталаарын боолголошууда. Оппозициянын оюнча, Акаевдин 2005-жылдан кийин президенттик кызматты аркалоого конституциялык укугу жок.

Соңку мезгилдери коомчулукта “Аскар Акаев келээрки президенттик шайлоого барабы, эгер барса, эмненин негизинде шайлоого катышат?” деген өңдүү суроолор саясатка кызыккан ар бир адамдын, өзгөчө саясатчылардын бүйүрүн кызытып келет. Байкоочулардын пикиринде, Аскар Акаев шайлоого эки түрдүү жагдайда, тагыраак айтканда, «эгерде Конституциялык сот «Конституциянын жаңы редакциясынын негизинде, Аскар Акаев кийинки мөөнөткө катыша алат» деген чечим чыгаруу жана референдум аркылуу Баш мыйзамдагы президенттин мөөнөтүн өзгөртүү жолу аркылуу катыша алат.

Көпчүлүк талдоочулардын ишениминде, Конституциялык соттун Аскар Акаевди кийинки мөөнөткө да президенттик шайлоого катыштырууга негиз берген чечимди дагы бир жолу чыгарышы күмөн. Ошондуктан жогорку бийлик өкүлдөрү бул жолу жалпы коомчулуктун демилгеси менен Конституцияны дагы бир ирет өзгөртүүгө барышы толук ыктымал.

Мындан бир нече күн илгери «Жаштар партиясы» президенттин бийликте калуу мөөнөтүн узартуу үчүн элдик референдум өткөрүү сунушу менен чыкты. Андан көп өтпөй «КДК» партиясынын Ош аймактык бөлүмү жогорудагыдай демилгени колдоп, Аскар Акаевди кийинки мөөнөттө да бийликте калышын колдогон атуулдардын колун топтоону баштагандыгын жарыялаган. Ишемби күнү «КДК» партиясынын Ош аймактык бөлүмүнүн жетекчиси Аманбай Сатыбаев учурда кол топтоо улантылып жаткандыгын тастыктады.

Мындан сырткары ушул аптанын башында Жалалабад облусунда мамлекет башчы катышкан жыйында, Аксы районунун тургуну Жыргалбек Тойматов «Аскар Акаев өлкөнү дагы көп жылдар бою башкарып калсын» десе, Майлысуу электр чырак заводунун башкы адиси Леонид Малышев Аскар Акаевге Кыргыз эл баатыры наамын ыйгаруу демилгесин көтөрдү. Ушундай эле маселе Аскар Акаев бүгүн (ишемби күнү) Баткен облусуна барганда өткөрүлгөн жыйында да айтылды. Анда Лейлек районунан келген Баба Турдуев аттуу карыя учурда Кыргызстанда Аскар Акаевден башка өлкөнү башкара ала турган инсан жок экенин белгилеп, анын келечекте да бийликте калтыруу демилгесин көтөрдү.

Айрым байкоочулардын пикиринде, Аскар Акаевди бийликте калтыруу тууралуу мындай демилгелер Ак үйдөгү бийлик өкүлдөрү тарабынан күн мурунтадан уюштурулган план боюнча көтөрүлүүдө жана мындай демилге келечекте Аскар Акаевдин өлкөнүн башка облусуна барган учурунда айтылаарында шек жок. Аскар Акаевди келечекте да бийликте калтыруу демилесинин көтөрүлүшү кыргыз коомчулугун кайдыгер калтырган жок. Буга байланыштуу ушул аптанын башында «Кыргызстан укук коргоо кыймылы» билдирүү таратты. Билдирүү ээлери Ак үйдүн демилгеси менен 30-январда Кыргызстан элдер ассамблеясынын колу менен Кыргызстан элдеринин курултайы өткөрүлөөрүн айтышты. Ал жыйында Аскар Акаевди келечекте бийликте калтыруу демилгеси көтөрүлүп, элдик референдумга сунушталаары жоромол кылынып жатат. Бийликтин мындай кадамы мыйзамсыз болоор эле деп укук коргоочулар дагы бир жолу эскертишти.

Бул тууралуу Адам укугун коргоо кыймылынын жетекчиси Турсунбек Акун мындай дейт:

- Күн тартибинде президентти бийликте калтыруу тууралуу маселе жок. Ак үй күн мурунтадан план түзгөн. Ал боюнча уйгурлар, чечендер, орустар жана өзбек улутунун өкүлдөрү сөз сүйлөшөт. Алар «Аскар Акаев сиз шайланбай калсаңыз, күн чыкпай калат, суу акпай калат, чөп кургап калат, демибиз токтоп калат» деген мааниде сөз сүйлөшөт. Натыйжада, курултайдын чечими менен референдум өткөрүү демилгеси көтөрүлөт.

Ал эми Кыргызстан элдеринин ассамблеясынын төрагасы Иса Токоев: «Курултай Кыргызстан элинин ассамблеясынын түзүлгөндүгүнүн 10 жылдыгына карата өткөрүлүүдө. Ал эми курултайдын катышуучулары кандай маселелерди көтөрүшөт, аны ачык айта албайм» дейт:

- Бул - ассамблеянын 10 жылдыгына арналган курултай. Биз өз иштерибиз боюнча отчет беребиз, борборлордун жетекчилерин кайра шайлоо болот. Муну саясатташтыруунун кереги жок. Ал эми курултайда ким эмне деп сүйлөйт - мен билбейм да.

Ошентип, азырынча 30-январда өтө турган rурултайда кандай маселе көтөрүлөт, азырынча белгисиз. Бүгүн курамына «Атамекен», «Арнамыс», «Социал-демократиялык» жана «Эл» партиялары кирген Элдик конгресcтин өкүлдөрү жыйын өткөрүштү. «Атамекен» партиясынын жетекчиси Өмүрбек Текебаевдин айтымында, жыйындын катышуучулары учурда мамлекет башчысы катышкан жыйындарда Аскар Акаевдин келечектеги президенттик бийлик мөөнөтүн узартуу демилгелеринин тынбай көтөрүлүп жаткандыгына каршы экендигин билдиришти. Оппозиция өкүлдөрү Акаевди кийинки шайлоого президенттикке талапкер катары катыштыруунун мыйзамсыздыгы тууралуу чечим кабыл алышты.

XS
SM
MD
LG