Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
29-Март, 2024-жыл, жума, Бишкек убактысы 21:30

ӨЗБЕКСТАНДАГЫ АДАМ УКУКТАРЫНЫН АБАЛЫ


Чолпон Орозобекова, Прага Соңку жылдары Өзбекстандагы адам укугунун бузулушуна карата эл аралык уюмдардын сын пикирлери жоопсуз калып келет. Президент Ислам Каримов мындай сындардан унчукпай кутулуп келатат. Американын Хелсинки комиссиясындагы угууга Өзбекстандын АКШдагы элчиси катышып, ага туш-туштан жааган суроолордун бир далайын жоопсуз калтырды.

АКШнын Хелсинки комиссиясы дүйнө жүзүндөгү адам укугунун сакталышын көзөмөлдөгөн көз карандысыз федералдык агенттик болуп саналат. 24-июнда бул эл аралык уюмдун турмушунда сейрек окуя болду. Андагы Өзбекстандагы адам укугунун абалы жөнүндө угууга алгачкы жолу бул өлкөнүн ырасмий өкүлү - ырасмий Ташкендин АКШдагы элчиси Абдулазиз Камилов дин тутуу эркиндиги жана абактагылардын, оппозициячыл саясатчылардын укугу бузулган фактылар боюнча сындарга жооп бергенге аракет кылды.

Элчи айрым сындарды кабыл алган жок, кайсы бирин моюнга алды. Америка конгрессмендери Өзбекстандын өкүлүнө өтө сылык сүйлөп, бирок маселенин ток этер жерин айтып атышты. Когрессмен Бенжамин Кардин мындай деди:

-Маалыматтарга караганда диний толеранттуулук өңдүү маселелерге өлкөңүздө жол жабык сыяктанат, ушуга жооп берип коюшуңузду каалар элем.

Абдулазиз Камилов Өзбекстанда 2000ге чукул диний уюм каттоодо экенин эскертти, бирок учурда канчасына тыюу салынганын айткан жок. Элчинин айтымында, совет доордогунан бир кыйла көп, тактап айтканда, 1000дей мечит бар.

Өзбекстандын элчиси өз өлкөсүндө диний уюмдарга тоскоолдук жок деген оюн айтты:

- Баарыдан мурда, биз диндерге жана диний ишенимдерге каршы эмеспиз. Бирок ошол эле учурда айрым дурус белгилүү болгон аймактардан каражат келип, мечиттердин каржыланышына жол бербейбиз. Бул – биринчиден. Экинчиден, Ташкенде Ислам университетин ачып койдук. Бул – диний таалим берүүчү жападан жалгыз университет. Кимдир бирөө исламды, анын тарыхын, цивилизацияларын окугусу келсе, бул окуу жайда бардык шарт бар. Биздин элдин, айрыкча, жаштардын вахабизм өңдүү агымдарды үйрөнүшүн каалабайбыз.

Ушул аптанын башында Өзбекстандын юстиция министрлиги оппозициячыл “Бирлик” саясий партиясын каттоодон баш тарткан. Өкмөт тарап "чогултулган колдор жалган" дейт, ал эми партия ынандырганга караганда, баары жайында болчу.

Байкоочулардын баамында, Өзбекстан бийлиги Ислам Каримовдун саясатына каршы эч бир партиянын быйыл жыл соңунда болчу парламенттик шайлоого катышуусун каалабайт. Хелсинки комиссиясында бул жагдайда да суроо болду. Камилов мырза “эч кандай куугунтук жок, болгону документтерин мыйзамга ылайык толтуруп келишсин” деп сылык жооп берди.

Когрессмендер “Грузиядагы төңкөрүш Өзбекстандын реформаларды жайлатышына кандайдыр бир таасир эттиби?” деген суроо узатышты. Ага элчинин берген жообун угуп көрөлү:

- Биринчиден, мен Грузиядагы “роза революциясы” менен Өзбекстандагы кырдаалдын эч кандай байланышы жок деп ойлойм. Өзбекстан деген -Өзбекстан. Ал эми Грузия деген – Грузия.

Абулазиз Камилов Өзбекстандын абактарында кыйноо фактылары бар экенин моюнга алды. Анын айтымында, өзбек бийлиги бул жаатта күрөштү баштады.

Сөз соңунда элчи өзбек бийлиги демократия куруп жатат деген пикирин билдирди:

- Биз демократия курмакчыбыз. Бирок аны АКШга же Хелсинки комиссиясына көрсөтүү, же Грузия менен бир деңгээлде болуш үчүн эмес, биринчи кезекте өз элибиз, өзүбүз үчүн куруп жатабыз.

Угуу маалында Камилов мырза христиандык азчылыктын кысымга алынгандыгы, соңку учурдагы демократтардын укугунун тебелениши сыяктуу суроолорго жооп берген жок.

Ал эми абактагы саясий туткударды бошотуу талабына элчи “көбү азыр эркиндикте, бир катарынын маселеси каралууда” деген жооп кайтарды.

XS
SM
MD
LG