Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
29-Март, 2024-жыл, жума, Бишкек убактысы 13:05

ПРЕЗИДЕНТ ШАЙЛООЧУЛАРДЫН БАШ БАРМАГЫНА БЕЛГИ КОЙУУ ЖӨНҮНДӨГҮ МЫЙЗАМГА КОЛ КОЙДУ


Азиза Турдуева, Бишкек Президент Аскар Акаев «Шайлоо Кодексине өзгөртүү киргизүү жөнүндөгү» мыйзамга кол койду. Ага ылайык, парламенттик жана президенттик шайлоолордо добуш берүү учурунда шайлоочулардын сол колунунун баш бармагына белги коюлат. Мыйзам Кыргызстанда шайлоолорду эл аралык стандарттарга ылайык, акыйкат жана тунук өткөрүү максатын көздөйт. Президент кол койгон бул мыйзамга карата коомчулукта карама-каршы пикирлер айтылууда.

Шайлоо учурунда баш бармакка белги койуу каралган «Шайлоо Кодексине өзгөртүү киргизүү» жөнүндөгү мыйзам Жогорку Кеңеште 13-сентябрда кабыл алынган. Ага карата башынан эле карама-каршы пикирлер айтыла баштаган. Мыйзам долбоорун иштеп чыккан депутат Өмүрбек Текебаев белгилегендей, анын башкы максаты: шайлоо учурунда бир адамдын кайра-кайра добуш берүүсүнө байланыштуу мыйзам бузууларга бөгөт койуу болуп эсептелет.

Буга чейин айрым коомдук уюмдар баш бармакка белги койулушуна карата каршы пикирлерин айтып келишкен. Кыргызстан бейөкмөт жана коммерциялык эмес уюмдарынын торайымы Токтайым Уметалиева буга байланыштуу мындай пикирин билдирген:

- Бармакка белги койуп, кыргыздар эмне, койбу? Мунун биздин элге кереги жок. Анын каражатын ким төлөйт? Эсептөөлөр боюнча бир шайлоодо гана бул белгини койуу үчүн 300 млн акча керек экен. Андай ашык акча болсо, аны биз жакыр үй-бүлөлөргө, айлык акысы жок отурган мугалимдерге, пенсионерлерге беришибиз керек. Анын үстүнө, чет өлкөлөрдөн алган карызыбызды да төлөө мөөнөтү келди. Алар бизге улам карыздарды төлөө жөнүндө эскерте башташты.

Долбоор Мыйзам чыгаруу жыйынында каралып жаткан учурда болсо, өлкөнүн Борбордук Шайлоо комиссиясынын төрагасы Сулайман Иманбаев президент бул мыйзамга кол койбойт деген көз карашын билдирген:

- Бул мыйзам долбоору боюнча өкмөт менен формалдуу түрдө болсо да, талкуу болгон жок. Президент бул мыйзамга кол койбойт. Анын буга укугу жок, - деп айткан Сулайман Иманбаев.

Мыйзамга президент тарабынан кол коюлушу өлкөдөгү бир катар укук коргоо, бейөкмөт уюмдар жана саясий партиялар тарабынан колдоого алынды. «Демократия жана атуулдук коом үчүн» Коалициясынын төргагасы Эдил Байсалов буга байланыштуу «Азаттыкка» мындай пикирин билдирди:

- Президент бул мыйзамга кол койуу менен эң туура кадам жасады. Алдыдагы шайлоолордун чыныгы демократиялык принциптердин негизинде өтүшүнө бул мыйзам өзүнүн таасирин тийгизет деп ойлойм. Биздин Коалиция бул мыйзамды калк арасында түшүндүрүүлөр боюнча бир нече ирет семинарларды өткөрдүк. Бул Кыргызстан үчүн өтө маанилүү окуя.

«Кылым шамы» бейөкмөт уюмунун төрайымы Азиза Абдрасулова да, Шайлоо Кодексине өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндөгү мыйзам долбооруна кол коюлушу алдыда боло турган шайлоолордо мыйзам бузууларга бөгөт койот деген оюн ортого салды:

- Эми мындан ары Кыргызстанда шайлоолордун акыйкат жана тунук өтүшү үчүн баш бармакка белги койуу өтө зарыл. Анткени, бизде шайлоолордо бир эле адамды бир нече ирет кайра-кайра добуш бердиртүү ыкмасы өтө көп колдонулат. Бул мыйзам жок дегенде, мыйзам бузуунун ушул түрүнө кандайдыр бир бөгөт койот.

«Арнамыс» партиясынын төрагасы Эмил Алиев болсо:

- Баш бармакка белги койуу менен гана адилет шайлоону камсыздоо болот деп айтуу мүмкүн эмес. Ал үчүн бийликтин саясий эрки керек. Шайлоочулардын активдүүлүгүн жогорулатуу керек.

Депутат Өмүрбек Текебаевдин оюнча, аталган мыйзамга президент өз эрки менен кол койгон жок:

- Бул мыйзамга президент эл аралык уюмдардын таасири менен гана кол койду деп эсептейм. Анткени, бул мыйзам долбоору сунушталгандан кийин эле, ага каршы пикирлер айтыла баштаган. Таасирлүү эле саясатчылар «Кыргыз туусу» жана башка гезиттерде бул мыйзамга каршы пикирлерин билдиришти эле. Эми бул мыйзамдын кабыл алынышы менен эле, өлкөдөгү шайлоолор ачык-айкын өтө баштайт дегенден алысмын. Бирок, шайлоо учурунда эң массалуу түрдө орун алган мыйзам бузууларга бөгөт коюлат, - деди Өмүрбек Текебаев.

Айрым саясий партиялар белгилешкендей, Кыргызстанда акыйкат шайлоолор өтушү үчүн, эң оболу шайлоочулардын аң сезимин жогорулатып, алардын арасында тиешелүү иш-чараларды жүргүзүү зарыл. Бул жөнүндө «Менин өлкөм» партиясынын жетекчилеринин бири Курманбек Дыйканбаев мындай дейт:

- Эми бармакка белги койуу деле, адамдар тарабынан жасалат да. Ал үчүн краска алынып келинет, аны кимдир бирөөлөр текшеришет, бул жерде деле административдик ресурстар пайдаланылышы мүмкүн. Чыныгы акыйкат шайлоолорду өткөрүүгө болсо, шайлоочулар өздөру жооптуу. Алар кимге добуш берүүсүн так билип, өз добуштарын сатпай, шайлоолорго жигердүү катышышы керек.

XS
SM
MD
LG