Соңку үч айдан бери чуулгандуу окуяга айланган бул кырдаал айрым саясатчылар тарабынан мурдагы элчилерге жасалган саясий кысым катары бааланды.
Мурдагы элчилер Роза Отунбаева, Үсөн Сыдыков, Медеткан Шеримкулов, Мамбетжунус Абыловдун шайлоого кирбей калышынын өзүндө бийлик жазган сценарийдин тыкыр иштелип чыккан усулу жатат деп эсептешет айрым аналитиктер.
Кыргызстандагы айрым саясий күчтөр бул жагдайды кескин сынга алып, элчилердин адамдык укугу бузулгандыгын, алардын шайлоого катыштырбай коюу биринчи кезекте улуттук дипломатиянын кадыр-баркын сыйлабагандык катары баалашты.Оппозициялык маанайдагы мурдагы элчилердин шайлоодон четтетилиш себебин булар саясий кырдаалды башка нукка буруп жиберет деген бийликтин кооптонуусунан көрөт.
Тышкы иштер министрлигинин коллегиясы экс-элчилердин айланасында болуп жаткан окуяларга элчилердин пикирин билүү чечимин кабыл алып, бардык дипломатиялык өкүлчүлүктөргө кайрылуу жасаган. Бул кайрылууну элчиликтер бир жактуу кабыл алган жок. Айрым элчилер адамдык жана саясий укуктары басмырланган кесиптештеринин кызыкчылыгын коргоп, бул окуяга принципалдуу мамилесин билдирген.
Кыргызстандын Индиядагы элчиси Бакыт Бешимов элчилер кыргыз атуулдарынын тизмесинен чыгарылды беле дейт:
- Шайлоого катышканга элчилердин укугу жок дегенге түшүнбөйм. Мамлекеттин кызматын аткарып жатсак, кыргыздын кызыкчылыгын коргоп, алдыга жылдырып жатсак, бу эмне? Муну кандай түшүнсө болот? Биз эмне Кыргызстандын граждандарынын тизмесинен чыгып калдыкпы, мен муну акыйкатсыздык деп эсептейм!
Кыргызстандын Тажикстандагы элчиси Мирослав Ниязов элчилер чет өлкөлөрдө Кыргызстандын кызыкчылыгын коргоп, дипломатиялык иште жүрсө, алардын өз өлкөсүндө адамдык жана саясий укугунун басмырланышы эч кандай нормаларга туура келбейт деген көз карашта:
- Жүздөгөн азыркы жана мурдагы дипломаттар өз өлкөсүнүн кызыкчылыгын көздөп иштеп жатса, өз өлкөсүндө алар атуулдук укуктарынан ажырап жатат, мунун өзү өтө ыңгайсыз жагдай.
Тышкы иштер министрлигинин ырасмий позициясы элчилердин өз атамекениндеги укуктарына үндөш келе бербейт дешет айрым аналитиктер. Тышкы саясат ведомствосунун көз карашын Кыргызстандын Белорусиядагы элчисинин кеңешчиси Болотбек Мукашев мыйзамга ылайык келген позиция катары баалайт:
- Албетте, ар бир мамлекеттин өзгөчөлүгү бар. Мен Президенттин «Независимая гезитиндеги» маегин окудум. Ал депутаттар мыйзамды регламентте көрсөтүлгөндөй колдоп берсе, кол коюп берет элем дептир. Эми депутаттар ал мыйзамды кабыл албагандан кийин ага биз сыйлоо менен мамиле жасашыбыз керек. Биз министрликтин позициясындабыз.
Ушундай көз карашты Кыргызстандын Бельгия жана Люксембургдагы элчиси Чыңгыз Айтматов да колдойт:
- Азыр эмнени айтам эми. Кагазга баарын жазып бергенбиз, кандай учурда кандай кылыш керек, мыйзамды кандай сыйлаш керек деп. Министрликке жазган катыбызда толук өз оюбузду жазганбыз.
Байкоочулардын баамында, Тышкы иштер министрлигинин кайрылуусуна элчилер тарабынан бир жактуу эмес жооп каттар келгендиги өлкөнүн тышкы саясатын жүргүзгөн министрликтин өзүндө да бир жактуу ойдун жоктугун тастыктайт.
Элчилердин көпчүлүгү мурдагы элчилердин саясий аракеттерин кескин сынга алганы менен алардын адамдык укугу басмырланып жаткандыгын айрым гана дипломаттар белгилеген.
Сүрөттө: 19- январь. Экс- элчилердин укугун коргогон пикеттен бир көрүнүш
Мурдагы элчилер Роза Отунбаева, Үсөн Сыдыков, Медеткан Шеримкулов, Мамбетжунус Абыловдун шайлоого кирбей калышынын өзүндө бийлик жазган сценарийдин тыкыр иштелип чыккан усулу жатат деп эсептешет айрым аналитиктер.
Кыргызстандагы айрым саясий күчтөр бул жагдайды кескин сынга алып, элчилердин адамдык укугу бузулгандыгын, алардын шайлоого катыштырбай коюу биринчи кезекте улуттук дипломатиянын кадыр-баркын сыйлабагандык катары баалашты.Оппозициялык маанайдагы мурдагы элчилердин шайлоодон четтетилиш себебин булар саясий кырдаалды башка нукка буруп жиберет деген бийликтин кооптонуусунан көрөт.
Тышкы иштер министрлигинин коллегиясы экс-элчилердин айланасында болуп жаткан окуяларга элчилердин пикирин билүү чечимин кабыл алып, бардык дипломатиялык өкүлчүлүктөргө кайрылуу жасаган. Бул кайрылууну элчиликтер бир жактуу кабыл алган жок. Айрым элчилер адамдык жана саясий укуктары басмырланган кесиптештеринин кызыкчылыгын коргоп, бул окуяга принципалдуу мамилесин билдирген.
Кыргызстандын Индиядагы элчиси Бакыт Бешимов элчилер кыргыз атуулдарынын тизмесинен чыгарылды беле дейт:
- Шайлоого катышканга элчилердин укугу жок дегенге түшүнбөйм. Мамлекеттин кызматын аткарып жатсак, кыргыздын кызыкчылыгын коргоп, алдыга жылдырып жатсак, бу эмне? Муну кандай түшүнсө болот? Биз эмне Кыргызстандын граждандарынын тизмесинен чыгып калдыкпы, мен муну акыйкатсыздык деп эсептейм!
Кыргызстандын Тажикстандагы элчиси Мирослав Ниязов элчилер чет өлкөлөрдө Кыргызстандын кызыкчылыгын коргоп, дипломатиялык иште жүрсө, алардын өз өлкөсүндө адамдык жана саясий укугунун басмырланышы эч кандай нормаларга туура келбейт деген көз карашта:
- Жүздөгөн азыркы жана мурдагы дипломаттар өз өлкөсүнүн кызыкчылыгын көздөп иштеп жатса, өз өлкөсүндө алар атуулдук укуктарынан ажырап жатат, мунун өзү өтө ыңгайсыз жагдай.
Тышкы иштер министрлигинин ырасмий позициясы элчилердин өз атамекениндеги укуктарына үндөш келе бербейт дешет айрым аналитиктер. Тышкы саясат ведомствосунун көз карашын Кыргызстандын Белорусиядагы элчисинин кеңешчиси Болотбек Мукашев мыйзамга ылайык келген позиция катары баалайт:
- Албетте, ар бир мамлекеттин өзгөчөлүгү бар. Мен Президенттин «Независимая гезитиндеги» маегин окудум. Ал депутаттар мыйзамды регламентте көрсөтүлгөндөй колдоп берсе, кол коюп берет элем дептир. Эми депутаттар ал мыйзамды кабыл албагандан кийин ага биз сыйлоо менен мамиле жасашыбыз керек. Биз министрликтин позициясындабыз.
Ушундай көз карашты Кыргызстандын Бельгия жана Люксембургдагы элчиси Чыңгыз Айтматов да колдойт:
- Азыр эмнени айтам эми. Кагазга баарын жазып бергенбиз, кандай учурда кандай кылыш керек, мыйзамды кандай сыйлаш керек деп. Министрликке жазган катыбызда толук өз оюбузду жазганбыз.
Байкоочулардын баамында, Тышкы иштер министрлигинин кайрылуусуна элчилер тарабынан бир жактуу эмес жооп каттар келгендиги өлкөнүн тышкы саясатын жүргүзгөн министрликтин өзүндө да бир жактуу ойдун жоктугун тастыктайт.
Элчилердин көпчүлүгү мурдагы элчилердин саясий аракеттерин кескин сынга алганы менен алардын адамдык укугу басмырланып жаткандыгын айрым гана дипломаттар белгилеген.
Сүрөттө: 19- январь. Экс- элчилердин укугун коргогон пикеттен бир көрүнүш
