Мамлекеттик кызмат агенттигинин жетекчиси Акылбек Жумабаевдин айтымында, статс-катчы кызмат орду министрдин биринчи орунбасары катарында жүрөт. Статс-катчылар ишке киришкенден кийин министрдин биринчи орунбасары кызматы жоюлуп, анын айлык маянасы жаңы кызматчыга берилет. Аткаминерлер арасында эмитен эле абыдан баркталып аткан катчылык орун тез-тез алмашылып турчу министрлик кызматка көз каранды эмес.
- Агенттик биринчи иштеген күндөн тарта эле конкурстук системаны пайдаланып мамлекеттик кызматка таза, кесипкөй, ак ниет адамдарды тандап атат. Менин оюмча, жарым жыл, бир жыл ичинде кадрлдардын жакшы-жаман иштегени ачыкка чыгып калат. Иштей албагандарынын ордуна иштей алчу мыкты жигит-кыздарды алабыз го деп ойлойм.
Мамлекеттик кызматка конкурс негизинде алуу жөрөлгөсү кыйладан бери айтылып келатканы менен бул ирет ал чындап ишке ашканы калды. Акылбек Жумабаев кадрларды кызматка тандап алуу комиссиясы жаңыланып турат дейт.
- Ар бир конкурска өзүнчө комиссия түзүлөт. Бир комиссия көпкө иштебейт. Мен деле көрүп атам. Мага деле көп кишилер кайрылып атат, тааныштар, туугандар тигини колдоп кой, муну колдоп кой деп атышат. Ошондуктан комиссия мүчөлөрүнүн деле ар кандай суроолору болот, туурабы?
Антип ишти дыкат уюштуруп, колу туткак чиновниктердин кызмат ээлешине бөгөт коюучу агенттиктин өзү коррупцияга белчеден батып калыш коркунучу да бар. Айлык маянанын аздыгы, анан да бүтүндөй бир тармактын кадр маселесин толугу менен чечүү мүмкүнчүлүгү статс-катчылардын напсисин ойготору турган иш.
- Айлыгы аз. Бирок, президент баягы курултайда айтып кетпедиби, биз деле азыр бир жерде турган жокпуз. Азыр реформа жүрүп атат. Мамлекеттик кызматта иштеген кадрлар азаят, айлыктарды көбөйтөбүз деген пландарыбыз бар.
Кийинки жылдары президент А.Акаев оголе көп идеяларды кыргыз кыртышына оожалтуу аракетин жасап келатат. Кыргызстан – адам укугунун өлкөсү урааны, Абийирдүү башкаруучулардын улуттук кеңеши, Демократия кодексине улай жакында «Таза Кыргызстан» программасы сунушталды.
Беш бөлүктөн турган жакын арада ишке ашырылчу программанын бир өңүрүн «Таза колдор» чакырыгы түзөт. Мамлекеттик кызматка иштөөгө куштар чиновник бул ирет жаамы Кыргызстан менен түзүлгөн контрактка кол коюшат. Анда белгиленгендердин аткарылышын мына ушул жаңы агенттик көзөмөлдөмөкчү. Белгилүү мударис, социолог Кусейин Исаев мындай аракеттен эч кандай майнап чыкпайт деген пикирде.
- Биз кечээ күнү эле параны чогултуп жүргөн адамдарды кайра эле мамлекеттик статс-катчылыкка өткөрүп, атын өзгөртүп жатабыз. Алардын заты өзгөргөн жок. Тескерисинче, ошол пара алуучулукту айрым гана адамдардын колуна топтодук. Биринчиден, коррупцияга каршы экономикалык шарт болуш керек. Экинчиден, мына он жылдан бери бир да коррупциячыны жазалаган жокпуз. Ошондуктан статс-катчылар мындан ары коррупцияны күчөтүүнүн эң жакшы коомдук институту болуп калды.
Кыйладан бери айтылып, бирок иш жүзүнө ашырылбай келаткан административдик реформа мамлекеттик кызмат контракт системасына өткөн соң кадыресе жанданышы мүмкүн деген пикирлер да айтылып келатат.
- Агенттик биринчи иштеген күндөн тарта эле конкурстук системаны пайдаланып мамлекеттик кызматка таза, кесипкөй, ак ниет адамдарды тандап атат. Менин оюмча, жарым жыл, бир жыл ичинде кадрлдардын жакшы-жаман иштегени ачыкка чыгып калат. Иштей албагандарынын ордуна иштей алчу мыкты жигит-кыздарды алабыз го деп ойлойм.
Мамлекеттик кызматка конкурс негизинде алуу жөрөлгөсү кыйладан бери айтылып келатканы менен бул ирет ал чындап ишке ашканы калды. Акылбек Жумабаев кадрларды кызматка тандап алуу комиссиясы жаңыланып турат дейт.
- Ар бир конкурска өзүнчө комиссия түзүлөт. Бир комиссия көпкө иштебейт. Мен деле көрүп атам. Мага деле көп кишилер кайрылып атат, тааныштар, туугандар тигини колдоп кой, муну колдоп кой деп атышат. Ошондуктан комиссия мүчөлөрүнүн деле ар кандай суроолору болот, туурабы?
Антип ишти дыкат уюштуруп, колу туткак чиновниктердин кызмат ээлешине бөгөт коюучу агенттиктин өзү коррупцияга белчеден батып калыш коркунучу да бар. Айлык маянанын аздыгы, анан да бүтүндөй бир тармактын кадр маселесин толугу менен чечүү мүмкүнчүлүгү статс-катчылардын напсисин ойготору турган иш.
- Айлыгы аз. Бирок, президент баягы курултайда айтып кетпедиби, биз деле азыр бир жерде турган жокпуз. Азыр реформа жүрүп атат. Мамлекеттик кызматта иштеген кадрлар азаят, айлыктарды көбөйтөбүз деген пландарыбыз бар.
Кийинки жылдары президент А.Акаев оголе көп идеяларды кыргыз кыртышына оожалтуу аракетин жасап келатат. Кыргызстан – адам укугунун өлкөсү урааны, Абийирдүү башкаруучулардын улуттук кеңеши, Демократия кодексине улай жакында «Таза Кыргызстан» программасы сунушталды.
Беш бөлүктөн турган жакын арада ишке ашырылчу программанын бир өңүрүн «Таза колдор» чакырыгы түзөт. Мамлекеттик кызматка иштөөгө куштар чиновник бул ирет жаамы Кыргызстан менен түзүлгөн контрактка кол коюшат. Анда белгиленгендердин аткарылышын мына ушул жаңы агенттик көзөмөлдөмөкчү. Белгилүү мударис, социолог Кусейин Исаев мындай аракеттен эч кандай майнап чыкпайт деген пикирде.
- Биз кечээ күнү эле параны чогултуп жүргөн адамдарды кайра эле мамлекеттик статс-катчылыкка өткөрүп, атын өзгөртүп жатабыз. Алардын заты өзгөргөн жок. Тескерисинче, ошол пара алуучулукту айрым гана адамдардын колуна топтодук. Биринчиден, коррупцияга каршы экономикалык шарт болуш керек. Экинчиден, мына он жылдан бери бир да коррупциячыны жазалаган жокпуз. Ошондуктан статс-катчылар мындан ары коррупцияны күчөтүүнүн эң жакшы коомдук институту болуп калды.
Кыйладан бери айтылып, бирок иш жүзүнө ашырылбай келаткан административдик реформа мамлекеттик кызмат контракт системасына өткөн соң кадыресе жанданышы мүмкүн деген пикирлер да айтылып келатат.
