Шайлоолорго байкоо жүргүзгөн уюмдардын Европа тармагы 2001-жылы түзүлгөн. Борбордук жана чыгыш Европа,КМШ өлкөлөрүндө 110 ашуун жалпы элдик шайлоого байкоо жүргүзүп, 100 миңден ашуун шайлоого байкоочуларды даярдаган. Кыргызстанга аталган тармактын 12 өлкөдөн 30 байкоочусу келди.
Байкоо жүргүзүүчү миссиянын тең төрагасы словакиялык Петер Новотный айрым талапкерлерге кысым болгонун белгиледи:
-Негизинен биз шайлоо күнү 250 участокто байкоо жүргүздүк. Биздин байкашыбызча шайлоого чейин айрым талапкерлерге аткаруу бийлиги тарабынан кысым көрсөтүлүп, шайлоодон четтетилип, мыйзамсыз жорук жосундар жасалды. Ал эми шайлоо учурунда добуш берип жаткан элдин кооптонуп, корккон абалына күбө болдук.
Петер Новотныйдын айтымында, шайлоочулардын тизмесин түзүүдө жок кишилерди кошуп жазууларга жол берилген. Бир катар округдук комиссия байкоочуларды шайлоого катыштырбай, мониторинг жүргүзүүгө тоскоолдук жасаган.
Шайлоолорго байкоо жүргүзгөн уюмдардын Европа тармагынын маалымат катчысы Александр Кынев шайлоо өнөктүгү начар уштурулгандыгын, айрым участоктордо одоно мыйзам бузуулар катталганын билдирди:
- Тартип коргоо органдары,райондук администрация чиновниктери, жергиликтүү айыл өкмөттөрүнүн башчылары, ишкана жетекчилери тарабынан шайлоочуларга кысым жасалып, жогор жактан көрсөтүлгөн талапкерге добуш берүүгө көрсөтмө берген учурлар болду.
Александр Кынев шайлоо учурунда айрым участоктордун жанында кээ бир талапкерлердин жандоочулары үгүт иштерин жүргүзүшүп, кайталап добуш берген адамдар болгондугун билдирди. Анын баамдашынча, Кыргызстанда өткөн парламенттик шайлоо эл аралык талаптарга жооп бербейт.
Шайлоолорго байкоо жүргүзгөн уюмдардын Европа тармагынын өкүлү Досмухамбет Кошим шайлоо комиссияларын түзүүдөгү катачылыктарга токтолду.
- Шайлоо өнөктүгүнө комиссияларды түзүүдөгү кемчиликтер - Борбор Азия жана КМШ өлкөлөрүндөгү баш оору. Мындай көрүнүш Кыргызстандагы негизги проблемалардын бири экен. Экинчиден, шайлоо комиссияларын жогорку деңгээлде окутуп даярдоо жолго коюлбаптыр.Үчүнчүдөн, БШК төрагасы билдиргендей,каалаган эл аралык уюмдарды шайлоого байкоо жүргүзүүгө чакырып, көз карандысыз байкоочуларды катыштырбоо демократиянын принциптерине дал келбейт.
Шайлоолорго байкоо жүргүзгөн уюмдардын Европа тармагынын өкүлдөрү кыргыз бийлигине эл аралык талаптарга ыктаган бир катар сунуштарды жолдошмокчу.
Байкоо жүргүзүүчү миссиянын тең төрагасы словакиялык Петер Новотный айрым талапкерлерге кысым болгонун белгиледи:
-Негизинен биз шайлоо күнү 250 участокто байкоо жүргүздүк. Биздин байкашыбызча шайлоого чейин айрым талапкерлерге аткаруу бийлиги тарабынан кысым көрсөтүлүп, шайлоодон четтетилип, мыйзамсыз жорук жосундар жасалды. Ал эми шайлоо учурунда добуш берип жаткан элдин кооптонуп, корккон абалына күбө болдук.
Петер Новотныйдын айтымында, шайлоочулардын тизмесин түзүүдө жок кишилерди кошуп жазууларга жол берилген. Бир катар округдук комиссия байкоочуларды шайлоого катыштырбай, мониторинг жүргүзүүгө тоскоолдук жасаган.
Шайлоолорго байкоо жүргүзгөн уюмдардын Европа тармагынын маалымат катчысы Александр Кынев шайлоо өнөктүгү начар уштурулгандыгын, айрым участоктордо одоно мыйзам бузуулар катталганын билдирди:
- Тартип коргоо органдары,райондук администрация чиновниктери, жергиликтүү айыл өкмөттөрүнүн башчылары, ишкана жетекчилери тарабынан шайлоочуларга кысым жасалып, жогор жактан көрсөтүлгөн талапкерге добуш берүүгө көрсөтмө берген учурлар болду.
Александр Кынев шайлоо учурунда айрым участоктордун жанында кээ бир талапкерлердин жандоочулары үгүт иштерин жүргүзүшүп, кайталап добуш берген адамдар болгондугун билдирди. Анын баамдашынча, Кыргызстанда өткөн парламенттик шайлоо эл аралык талаптарга жооп бербейт.
Шайлоолорго байкоо жүргүзгөн уюмдардын Европа тармагынын өкүлү Досмухамбет Кошим шайлоо комиссияларын түзүүдөгү катачылыктарга токтолду.
- Шайлоо өнөктүгүнө комиссияларды түзүүдөгү кемчиликтер - Борбор Азия жана КМШ өлкөлөрүндөгү баш оору. Мындай көрүнүш Кыргызстандагы негизги проблемалардын бири экен. Экинчиден, шайлоо комиссияларын жогорку деңгээлде окутуп даярдоо жолго коюлбаптыр.Үчүнчүдөн, БШК төрагасы билдиргендей,каалаган эл аралык уюмдарды шайлоого байкоо жүргүзүүгө чакырып, көз карандысыз байкоочуларды катыштырбоо демократиянын принциптерине дал келбейт.
Шайлоолорго байкоо жүргүзгөн уюмдардын Европа тармагынын өкүлдөрү кыргыз бийлигине эл аралык талаптарга ыктаган бир катар сунуштарды жолдошмокчу.
