Өзбекстандык бозгундар маселеси дүйнө коомчулугун, анын ичинде Кыргызстандык укук коргоочуларды да тынчсыздантып келет. Кыргыз бийлиги 439 өзбек бозгунун үчүнчү өлкөгө өткөрүп берип, алардын ичинен Анжиян окуясына чейин эле оор кылмыш жасап түрмөгө камалды делинген он беш атуулду тергөө абагында кармоодо. Эл аралык адам укугун коргоочу уюмдар жана укук коргоочулар кыргыз бийлигинен бул атуулдарды үчүнчү өлкөгө өткөрүп берүүнү талап кылып келишет.
Ал эми Башкы прокурор Азимбек Бекназаров БУУнун Качкындар конвенциясына ылайык, мурда кылмыш жасаган атуулдарды үчүнчү өлкөгө эмес, өз өлкөсүнө кайтарып берүү керектигин бир нече курдай маалымдаган. 1-сентябрда Азимбек Бекназаров качкындар тууралуу мындайча оюн ортого салды:
- Качкындар маселеси Эл аралык конвенциялардын жана мыйзамдын чегинде чечилет. Эч кандай саясий чечим болбойт.
«Азаттыктын» кабарчысынын эгерде эл аралык мыйзамга ылайык чечиле турган болсо, он беш атуул кайрадан Өзбекстанга өткөрүлүп берилеби? - деген суроосуна Баш прокурор мындайча жооп узатты:
- Мыйзам боюнча Өзбекстанга кайтарылып бериле турган болсо, кайтарылып берилет. Эгерде андай болбосо, “качкын” деген макамдын негизинде чечилет. Бирок бүгүнкү күндө бир дагы өлкө качкын макамын бир дагы атуулга бере элек. Ошондуктан биз конвенцияны бузуп, тергөө абагындагы кылмыш кылды деген атуулду белгисиз бир өлкөгө чыгарып бербейбиз.
Эл аралык жана жергиликтүү укук коргоочулар кыргыз бийлигинин мындай аракетине каршы болушуп, өзбекстандык атуулдарды дароо эле үчүнчү өлкөгө өткөрүп берүүнү талап кылып келишүүдө:
- БУУнун Качкындар боюнча комиссариятынын чечими менен ошол он беш адамдын он бири качкын макамын алышты. Ошондуктан кыргыз бийлиги аларды бир минут да кармабай үчүнчү өлкөгө өткөрүп бериши керек, -дейт укук коргоочу Турсунбек Акун.
Бул маселе боюнча Жогорку Кеңештин депутаты Мелис Эшимкановдун пикири төмөнкүчө:
- Өзбекстанда авторитардык режим экендиги барыбызга белгилүү. Каримовго ким макул болбой койсо эле аны “киши өлтүрдү” деп камап коюп жаткандыгы да белгилүү. Мен өткөндө Америкага барганда, өзбекстандык оппозиция өкүлү Мухаммед Салик менен сүйлөшкөндө деле ал ушундай пикирин билдирди. Кыргыз бийлиги 439 качкынды бергенден кийин, калганын деле үчүнчү өлкөгө өткөрүп бериши зарыл.
Ал эми Башкы прокурор Азимбек Бекназаров БУУнун Качкындар конвенциясына ылайык, мурда кылмыш жасаган атуулдарды үчүнчү өлкөгө эмес, өз өлкөсүнө кайтарып берүү керектигин бир нече курдай маалымдаган. 1-сентябрда Азимбек Бекназаров качкындар тууралуу мындайча оюн ортого салды:
- Качкындар маселеси Эл аралык конвенциялардын жана мыйзамдын чегинде чечилет. Эч кандай саясий чечим болбойт.
«Азаттыктын» кабарчысынын эгерде эл аралык мыйзамга ылайык чечиле турган болсо, он беш атуул кайрадан Өзбекстанга өткөрүлүп берилеби? - деген суроосуна Баш прокурор мындайча жооп узатты:
- Мыйзам боюнча Өзбекстанга кайтарылып бериле турган болсо, кайтарылып берилет. Эгерде андай болбосо, “качкын” деген макамдын негизинде чечилет. Бирок бүгүнкү күндө бир дагы өлкө качкын макамын бир дагы атуулга бере элек. Ошондуктан биз конвенцияны бузуп, тергөө абагындагы кылмыш кылды деген атуулду белгисиз бир өлкөгө чыгарып бербейбиз.
Эл аралык жана жергиликтүү укук коргоочулар кыргыз бийлигинин мындай аракетине каршы болушуп, өзбекстандык атуулдарды дароо эле үчүнчү өлкөгө өткөрүп берүүнү талап кылып келишүүдө:
- БУУнун Качкындар боюнча комиссариятынын чечими менен ошол он беш адамдын он бири качкын макамын алышты. Ошондуктан кыргыз бийлиги аларды бир минут да кармабай үчүнчү өлкөгө өткөрүп бериши керек, -дейт укук коргоочу Турсунбек Акун.
Бул маселе боюнча Жогорку Кеңештин депутаты Мелис Эшимкановдун пикири төмөнкүчө:
- Өзбекстанда авторитардык режим экендиги барыбызга белгилүү. Каримовго ким макул болбой койсо эле аны “киши өлтүрдү” деп камап коюп жаткандыгы да белгилүү. Мен өткөндө Америкага барганда, өзбекстандык оппозиция өкүлү Мухаммед Салик менен сүйлөшкөндө деле ал ушундай пикирин билдирди. Кыргыз бийлиги 439 качкынды бергенден кийин, калганын деле үчүнчү өлкөгө өткөрүп бериши зарыл.
