Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
29-Март, 2024-жыл, жума, Бишкек убактысы 16:42

А.Абдурасулова: Аскерлерди ички тартип үчүн колдонуу жакшылыкка алып келбейт


Жарандык коомдун өкүлдөрү өткөн жылдын этегинде парламент кабыл алган “Кыргыз жарандарынын жалпы аскердик милдеттери, аскердик жана альтернативдик кызмат жөнүндөгү” мыйзамга карата нааразылык билдирген кайрылуу таратышты. Анда мыйзамдын 27-беренеси боюнча аскерлерди ички иштерге аралаштырып куралдуу күчтөрдү өлкөдөгү кырдаалды жөнгө салууга катыштырса, бул трагедиялуу жыйынтыктарга алып келээри белгиленген. Ошол билдирүү ээлеринин бири, “Кылым шамы” укук коргоо борборунун жетекчиси Азиза Абдурасулова “Азаттыктын” түз обосунда мындай кайрылууга себеп болгон жагдайлар тууралу кеп салып берди.

- Мындай билдирүү таратып, тынчсызданууңуздардын себебин кыскача айтып кетсеңиз?

- Биринчиден, аталган мыйзам долбоору конститутцияга карама-каршы келет. Экинчиден, мындай тажрыйба дүйнө жүзүндө колдонулбайт, негизинен адам укуктарына, эл аралык талаптардын баарына дээрлик карама-каршы келет. Ошондуктан биз ушундай билдирүү менен чыктык. Бүгүнкү күндө президентке кайрылып атабыз, ушул мыйзам долбооруна вето коюп артка жөнөткүлө, бул мыйзам долбоору деги эле адам укугуна карама-каршы келген мыйзам долбоору деп. Эми кандай жыйынтык болот көрө жатарбыз.

- 2005-жылкы март окуясынын тушунда бийлик ишенген милиция деле эл тарабына өтүп кеткен учурлар болбоду беле. А жоокерлер андай кадамга бара албайт деп ишенүүгө мүмкүн эместигин тарыхтан билебиз да. Ошентсе да Жогорку Кеңеш кабыл алган бул мыйзамга али кол кою элек, президент үмүт кол койбой, артка кайтаруусуна үмүт барбы?

- Эми үмүт бар, себеби президент да ойлонот да, мындай жөнөкөй сөз менен айтканда армия деген дүйнөлүк тажрыйбада сырткы душмандардан ошол мамлекетти жана ошол мамлекеттин калкын коргогон структура болуп эсептелет. Армиянын колунда согуштук куралдар бар, анан аны элге каршы буруу өзү туура эмес. Бул деген ар бир жаранды, ар бир энени ойлонто турган нерсе. Эртеңки күнү мен баламды ушундай армияга бергим келеби, менин балам колуна ушундай согуштук куларды алгандан кийин, мага карата ошону сунганга мен кандай карайм деген суроолор туулат да. Мен башка нерсени айткым келет, армияны колдонсо болот. Маселен, өзгөчө кырдаалдар убагында, сел болуп кетсе, жер титирөөлөр болуп кетсе ушундай бир чоң жабыр тартуулар болуп кетсе. Мисал үчүн учурунда Ашхабаддагы, Ташкенттегидей аябай чоң зилзалаларда армияны колдонгон. Бирок куралы жок колдонгон. Ал эми ички тартиптерди орнотконго, алар эмне союл менен келишмек беле. Алардын колунда милицияныкындай союл жок, алардын колунда ок атуучу куралдар бар. Ошондуктан мындай мыйзамга кол коёрдон мурун ойлонуш керек.

Депутаттар айтып атышат, курал колдонбойт деп. Ал эми мыйзам жазылып калгандан кийин, кандай кепилдик берилет колдонулбашына. Учуру келсе бул депутаттар да кетет, бул президент да кетет, эртеңки күнү башка бийлик, башка структура келиши мүмкүн. Ал эми ушул мыйзам ушул эле бүгүнкү бийликте отургандардын өздөрүнө каршы колдонулуп калбайт деген кепилдикти ким бере алат?

-Ушул мыйзам Жогорку Кеңеш тарабынан карала элек кезде сиздер ушундай бир билдирүү таратып, реакция жасаганга эмне тоскоол болду?

- Тилеке каршы бүгүнкү күндөгү Жогорку Кеңештин баардык иш аракеттери элден бекитилип, элден жашыруун жүргүзүлөт. Качан гана мыйзам долбоору талкууга алынганда, же болбосо мыйзам долбоору кабыл алынып, президентке кол коюга жөнөтүлгөндө гана биз билип калып атабыз. Мурунку парламенттер менен жарандык коомдун өкүлдөрү тыгыз байланышта иштечү элек. Биз каалаган убакта ошол парламенттердин отурумдарына кирип мындай байкоо жүргүзүп, же болбосо каралып аткан мыйзам долбоорлоруна алдын ала көз жүгүрткөнгө мүмкүнчүлүгүбүз бар болчу. Азыр болсо качан гана, элге каршы, адам укугуна каршы мыйзам долбоорлору кабыл алынгандан кийин гана, алар жарыя кылышат, биз ошондо гана билип, ошондо гана реакция жасаганга үлгүрүп калып атабыз. Кээ бирлерине үлгүрбөй да калып атабыз.

-Анын үстүнө бул мыйзам жаңы жыл күндөрүнүн алдында кабыл алынбадыбы...

-Ооба, ошол жаңы жыл күндөрү ушундай бир эки-үч мыйзамдар кабыл алынып кетти. Ошолордун бири, аскер кызматы боюча мыйзам да 26-декабрь күнү кабыл алынды. Ошел эле убакта парламент тарабынан экстремисттер, террорчулар тууралуу да бир мыйзам долбоору каралып, парламент бул боюнча комитет түзүүнү жактырды. Ар бир жарандардын айткан ойлоруна, пикирлерине, кайрылууларына ой жүгүртүп, ошол кайрылуулардын ичинде айтылган ой-пикирлердин ичинде экстремисттик маанай барбы, же жокпу деп анализ жүргүзүп, анан эми биздин ар-бирибиздин ой жүгүртүүбузгө болгон дагы бир ушундай укук бузуулар каралган да бул мыйзамда. Тилекке каршы бул мыйзам да 26-27-декабрь күндөрү кабыл алынды.

-Маегиңизге рахмат.
  • 16x9 Image

    Замира Кожобаева

    “Азаттыктын” Бишкектеги кабарчысы. 2011-жылы Мамлекеттик Ардак грамота менен сыйланган. Кыргыз улуттук университетинин филология факультетин аяктаган.

XS
SM
MD
LG