Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
19-Апрель, 2024-жыл, жума, Бишкек убактысы 23:18

"Клон комитет", жалган төрага жаңжалы


Рамазан Дырылдаев
Рамазан Дырылдаев

Жаңы жылдан тарта Адам укугун коргоо боюнча кыргыз комитетинин айланасында көп жылдардан бери чечилбей келаткан талаш-тартыш кайрадан жанданды.

Бишкекте Жакышов Мамасадык "Азаттыкка" кайрылып аталган комитеттин мыйзамдуу төрагасы өзү экенин билдирип, Рамазан Дырылдаевди жалган төрага деп айыптады. Р. Дырылдаев өз кезегинде Жакышев баштаган комитеттин атайын кызматтар түзгөн, укук коргоочу уюмдун атына жамынган, бийликтин кол бала уюму экенин билдирди.

Адам укугун коргоо комитетинин айланасында талаш-тартыш Исмаил Исаковду сегиз жылга түрмөгө кескен сот чечими чыккандан кийин кайрадан козголду. Брюсселден укук коргоочу Рамазан Дырылдаев адам укугун коргоо боюнча кыргыз комитетинин атынан билдирүү таратып, Исмаил Исаковго чыккан сот чечимин саясий куугунтук катары айыптаган.

Ошондон кийин Бишкектен Мамасадык Жакышев “Азаттыкка” баш багып, аталган комитеттин мыйзамдуу төрагасы өзү экенин билдирип, аны тастыктаган Юстиция Министрлигинин каттоо кагазынын көчүрмөсүн алып келип көрсөттү. Р. Дырылдаевди адам укугун коргоо комитетинин төрагасы катары сүйлөөгө акысы жок деп айыптады.

- Мыйзам боюнча Кыргызстанда Юстиция министрлигинде катталган адам укугун коргоо комитетинин төрагасы мен Жакишев Мамасадыкмын. Ал укук коргоочу катары өзүнүн атынан сүйлөй берсин, бирок комитеттин төрагасы катары сүйлөгөнгө анын укугу жок.

Жакишевдин айтымында, 2003-жылы комитеттин мүчөлөрү Р. Дырылдаевдин каржылык ээнбаштык аракеттерин билип калып, конференция өткөрүп, аны төрагалык кызматтан кетирип, Тыналиевди шайлашкан. 2005-жылы Тыналиев кетип, төраганын биринчи орун басары болуп иштеп келген Б. Жакышев комитетке төрага болуп шайланган экен.

Ошол эле учурда белгилүү укук коргоочу Р. Дырылдаев адам укугун коргоо комитетинин легитимдүү төрагасы өзү экенин билдирип келатат. Ошентип иш жүзүндө бир эле учурда адам укугун коргоо боюнча комитет деген ат менен эки уюм, аларды жетектеп эки төрага иштеп жатат. Укуктук каттоо документтерине караганда, аталган комитеттин жетекчиси М. Жакишев болуп саналат.

Р. Дырылдаев өз кезегинде М. Жакишев жетектеген комитетти Акаевдин режиминин буйругу менен атайын кызматтар түзгөн, укук коргоочу уюмдун атын жамынган "клон комитет" деп билдирүү жасап келатат. Р. Дырылдаев "Азаттыкка" сүйлөгөн соңку сөзүндө М. Жакышевди "президенттин иниси Жаныш Бакиевдин жанында жүрөт, Жаныш Бакиев аны баргын төгүндөө жаса деп айдактап атат" деп сындады.

Р. Дырылдаевдин жүйөөсү боюнча Кыргызстанда мыйзам иштебейт, ошондуктан укуктук документтерге таянып аталган комитеттин жетекчиси ким экенин териштирип аныгына жетүү мүмкүн эмес. 2003-жылы Акаевдин бийлиги учурунда атайын кызматтар аны куугунтукка алып, комитеттин каттоосун бузуп, башка адамдарга мыйзамсыз каттап салган. 2005-жылы Кыргызстанда бийлик алмашкандан кийин адам укугун коргоо комитетинин каттоосун калыбына келтирүү жана анын куугунтукталган мүчөлөрүн актоо максатында президентке, юстиция органдарына, сотко чейин кайрылып, эч муратка жетпегенин айтат. Бул жерде Р. Дырылдаев өзү жетектеген уюмдун каттоого алынбай жатканынын чыныгы себебин - комитет президент саясатындагы демократияга каршы аракеттерди сындаган билдирүүлөр менен чыгып жаткандыгы үчүн бийликтин өчөшүп жатканы деп эсептейт.

Адам укугун коргоо комитетинин төрагалыгын талашып аткан адамдардын Кыргызстандагы азыркы бийликке, соңку саясий окуяларга карата көз караштарында, ээлеген позицияларында айырмачылык чоң экенин да айта кетүү абзел. Мисалы Р. Дырылдаев экс-коргоо министри И. Исаковго чыккан сот чечимин айыптап, президент Бакиевди өзүнүн уулун, бир туугандарын мамлекеттик жогорку кызматтарга мыйзмсыз коюп жатат деп сындаган билдирүүлөрдү таратып жатканда, М. Жакишев мурдагы коргоо министрине чыккан сот чечиминде саясаттын катышы жок, жаңылыштык кетсе соттон кетиши мүмкүн деп эсептейт экен.

Деги эле президенттик шайлоонун алдында жана андан кийинки болгон - Петровкадагы, Балыкчыдагы, Бишкектеги жарандык акциялар, саясий ишмерлердин, журналисттердин өлүмүнө, камалышына байланышкан окуялар боюнча М. Жакышев жетектеген комитеттин кандайдыр бир үн кошуп, реакция жасаган учуру маалымат каражаттарынын назарына илинбептир.

“Кылым шамы” укук коргоо уюмунун жетекчиси Азиза Абдрасулованын айтымында, М. Жакышев жетектеген комитет менен Кыргызстандагы башка жарандык уюмдар менен шериктеш болуп иш алпарышпайт. Анткени, 2002-2003-жылдары адам укуктарын коргоо жаатында активдүү иштегендиги үчүн ошол убактагы бийлик тымызын аракеттери менен Адам укугун коргоо комитетин ичинен бөлүп-жарып, атайын кызматтын адамдары аралашып, мыйзамсыз конференция уюштуруп, чет жакта жүргөндүгүнөн пайдаланып Р. Дырылдаевди төрагалык кызматтан бошотуп, ордуна М. Жакышевди төрага кылышкан.

Ошондон кийин де-юре комитеттин жетекчиси болуп Жакышев калып калды, бирок эл аралык уюмдар де-факто Дырылдаевдин комитетин таанып келатышат,”-дейт Азиза Абдрасулова.

XS
SM
MD
LG