Түркмөн парламенти кабыл алган токтомго ылайык, президент С. Ниязовдун “ыйык өмүрүнө” коркунуч туудурган “беймаза чыккынчылар” Борис Шихмурадов, Нурмухаммед Ханамов жана Кудайберди Орозов калган өмүрүн абакта өткөрүшөт.
Б. Шихмурадов өлкөнүн мурдакы тышкы иштер министри, К. Орозов Улуттук банктын мурдакы төрагасы жана Н. Ханамов Түркиядагы мурдакы элчи.
С. Ниязов бекиткен токтом 16-январда маалымат булактары аркылуу таркатылды.
“Эч кандай жагдайда токтом өзгөртүлбөйт. Бу деген алар жоопкерчиликтен бошотулбайт жана мөөнөтүнөн мурда эч кандай шартта эркиндик албайт дегенди түшүндүрөт. Түрмө шарты да жеңилдетилбейт”,
- деп айтылат түркмөн сыналгысынан окулган токтомдо.
Өлкөнүн Кылмыш кодексине таянып, Жогорку сот мурдараак Б. Шихмурадовду, Н. Ханамовду жана К. Орозовду 25 жылга кескен болчу.
Азыр чет өлкөдө жашаган Ханамов менен Орозов сыртынан соттолгон.
Лондондо жайгашкан Эл аралык мунапыс уюмунун адиси Анна Сандер- Плассманн айымдын айтымында:
“Жогорку Кеңеш көз карандысыз мекеме. Түркмөнстандагы бардык бийлик президенттин колунда жана парламенттин токтому 25-ноябрда башталган репрессиянын бир бөлүгү”.
ИТАР ТАССтын кабарлашынча, ишке ашпай калган кутумдун уюштуруучулары жана аткаруучулары деп табылган ишкер Куванч Жумаев менен дагы эки адам да өмүр бою эркинен ажыратылган. Үчөөнүн мүлкү өкмөттүн пайдасына тартып алынат.
К. Жумаевдин уулу, Франс пресстин маалымдашынча, 25 жылга, бир тууганы менен атасы 20 жылга кесилди.
“Бизди эки нерсе тынчсыздандырат. Сот биринчиден жабык өттү. Экинчиден, бизге жеткен куш тилиндей кабарларга таянып, сот процесси маскара оюн сыңары өттү деп бүтүм чыгара алабыз. Бийликтер соттолгон адамдардын ысымдарын да толук жарыялабады,”
- деген Сандер- Плассман “Азаттык” радиосуна берген интервьюда.
Өткөн жекшемби күнү президент Ниязов түркмөн сыналгысынан сүйлөп, мындай деп эскерткен:
“Айыпаталып жаткан 32 адамдын 20-сы мыйзамга ылайык эркинен ажыратылат. Калган 12 адам алыскы жайларга көчүрмө кылынат”.
Түркмөнбашынын бул сөзүн сот өкүм чыгарганда көрсөтмө ирети пайдаланганы күмөнсүз.
Эл аралык Хельсинки федерациясынын аткаруучу директору Арон Родес да мындай суроо коет:
“Сот процесси көптөгөн суроолорду жаратат... Айыпкерлерге адвокат берилдиби? Соттун жүрүшүн байкоого мүмкүндүк болдубу?”
Ниязовдун Б. Шихмурадовду жарымы армян, жарымы түркмөн “аргын” деп келекелөөсүн Европадагы коопсуздук жана кызматташуу уюмунун өкүлү Фримут Дюьве тоталитардык түзүлүшкө таандык көрүнүш катары баалады.
“Биз зулумдуктун эле эмес, тоталитардык системанын күбөсү болуудабыз. Жагдай Сталин жана Гитлер заманында болгон окуяларды эске салат. Бул деген жалпы душман каны бөлөк чет элдиктер, түркмөн эместер дегенди түшүндүрөт...Сталин да ушундай кылган”.
Түндүк Каролина университетинин профессору Стив Сэбол Түркмөнстандагы соңку окуялар газга бай өлкөдөгү экономикалык кырдаалды ого бетер татаалдантат деген ишенимде.
“ Өлкө ичинде репрессия мүмкүн болушунча күч алат. Бул жагдай эл аралык кызматташууга терс таасир этет. Түркмөнстан тышкы инвестицияга муктаж. Азыркы шартта... Евросоюз, АКШ жана Россия эл аралык жардам программасы, ар кандай долбоорлор боюнча Түркмөнстан менен иштешүүгө шашпайт. Бул Түркмөнстандагы экономикалык жагдайды дагы начарлатат”.
Б. Шихмурадов өлкөнүн мурдакы тышкы иштер министри, К. Орозов Улуттук банктын мурдакы төрагасы жана Н. Ханамов Түркиядагы мурдакы элчи.
С. Ниязов бекиткен токтом 16-январда маалымат булактары аркылуу таркатылды.
“Эч кандай жагдайда токтом өзгөртүлбөйт. Бу деген алар жоопкерчиликтен бошотулбайт жана мөөнөтүнөн мурда эч кандай шартта эркиндик албайт дегенди түшүндүрөт. Түрмө шарты да жеңилдетилбейт”,
- деп айтылат түркмөн сыналгысынан окулган токтомдо.
Өлкөнүн Кылмыш кодексине таянып, Жогорку сот мурдараак Б. Шихмурадовду, Н. Ханамовду жана К. Орозовду 25 жылга кескен болчу.
Азыр чет өлкөдө жашаган Ханамов менен Орозов сыртынан соттолгон.
Лондондо жайгашкан Эл аралык мунапыс уюмунун адиси Анна Сандер- Плассманн айымдын айтымында:
“Жогорку Кеңеш көз карандысыз мекеме. Түркмөнстандагы бардык бийлик президенттин колунда жана парламенттин токтому 25-ноябрда башталган репрессиянын бир бөлүгү”.
ИТАР ТАССтын кабарлашынча, ишке ашпай калган кутумдун уюштуруучулары жана аткаруучулары деп табылган ишкер Куванч Жумаев менен дагы эки адам да өмүр бою эркинен ажыратылган. Үчөөнүн мүлкү өкмөттүн пайдасына тартып алынат.
К. Жумаевдин уулу, Франс пресстин маалымдашынча, 25 жылга, бир тууганы менен атасы 20 жылга кесилди.
“Бизди эки нерсе тынчсыздандырат. Сот биринчиден жабык өттү. Экинчиден, бизге жеткен куш тилиндей кабарларга таянып, сот процесси маскара оюн сыңары өттү деп бүтүм чыгара алабыз. Бийликтер соттолгон адамдардын ысымдарын да толук жарыялабады,”
- деген Сандер- Плассман “Азаттык” радиосуна берген интервьюда.
Өткөн жекшемби күнү президент Ниязов түркмөн сыналгысынан сүйлөп, мындай деп эскерткен:
“Айыпаталып жаткан 32 адамдын 20-сы мыйзамга ылайык эркинен ажыратылат. Калган 12 адам алыскы жайларга көчүрмө кылынат”.
Түркмөнбашынын бул сөзүн сот өкүм чыгарганда көрсөтмө ирети пайдаланганы күмөнсүз.
Эл аралык Хельсинки федерациясынын аткаруучу директору Арон Родес да мындай суроо коет:
“Сот процесси көптөгөн суроолорду жаратат... Айыпкерлерге адвокат берилдиби? Соттун жүрүшүн байкоого мүмкүндүк болдубу?”
Ниязовдун Б. Шихмурадовду жарымы армян, жарымы түркмөн “аргын” деп келекелөөсүн Европадагы коопсуздук жана кызматташуу уюмунун өкүлү Фримут Дюьве тоталитардык түзүлүшкө таандык көрүнүш катары баалады.
“Биз зулумдуктун эле эмес, тоталитардык системанын күбөсү болуудабыз. Жагдай Сталин жана Гитлер заманында болгон окуяларды эске салат. Бул деген жалпы душман каны бөлөк чет элдиктер, түркмөн эместер дегенди түшүндүрөт...Сталин да ушундай кылган”.
Түндүк Каролина университетинин профессору Стив Сэбол Түркмөнстандагы соңку окуялар газга бай өлкөдөгү экономикалык кырдаалды ого бетер татаалдантат деген ишенимде.
“ Өлкө ичинде репрессия мүмкүн болушунча күч алат. Бул жагдай эл аралык кызматташууга терс таасир этет. Түркмөнстан тышкы инвестицияга муктаж. Азыркы шартта... Евросоюз, АКШ жана Россия эл аралык жардам программасы, ар кандай долбоорлор боюнча Түркмөнстан менен иштешүүгө шашпайт. Бул Түркмөнстандагы экономикалык жагдайды дагы начарлатат”.
