27-январь күнү, Бириккен Улуттар Уюмунун Коопсуздук кеңеши өткөн жылдын ноябрында кабыл алган резолюцияга ылайык, Улуттар уюмунун курал жарак инспекциясы Ирактагы текшерүүсүнүн эки айлык жыйынтыгы боюнча доклад жасады. Эл аралык инcпекторлор, резолюцияга жараша, докладды текшерүү башталгандан 60 күндөн кечиктирбестен Коопсуздук кеңешине тапшырыш керек болчу.
БУУнун байкоо, контролдоо жана инспекциялоо комиссиясы- ЮНМОВИКтин башчысы Ханс Бликс докладды байкоочулар күткөндөй нукта баштады:
- Ирак, айрым шарттар аткарылмайынча, инспекция пайдалануучу У-2 чалгынчы самолетунун коопсуздугуна кепилдик бербеди. Мындай шарт койуу, 1441- резолюцияда каралган эмес жана ЮНСКОМдун Ирактагы мурдакы тажрыйбасына да каршы келет. Ирак биздин бардык өтүнүчүбүздү аткарбаганына көңүлүңүздөрдү бурам.
Х. Бликстин айтымында:
- Өкүнүчтүүсү, Ирактын 12 миң барактык декларациясы эски маалыматтарды кайталап, мурдакы инспекция учурундагы фактылар менен чектелген же алардын айрымдары көрсөтүлбөгөн жана жаңы маалыматарды камтыбагандай сыяктанат.
Х. Бликс андан ары Ирактын антракс-күйдүргүнүн жана адамдын нерв системасына коркунучтуу VX газынын калдыктарынын кайда экени белгисиз экенине, Ирак 150 чакырымдан алыска учуучу баллистикалык ракетанын үстүнөн иштегенине токтолуп, мындай деди:
- Кыязы, Ирак куралсыздандыруу жөнүндө ага коюлган талапка чындап ынанган эмес көрүнөт. (Ирактын) макулдугу дүйнөнү ишендирүү жана тынчтыкта жашоо үчүн зарыл.
Х. Бликстин сөзүнчө,Ирак тарап массалык куралдарын жок кылганын тастыктаган далилдер менен инспекторлорду да жетиштүү камсыздай алган эмес.
Атомдук энергия боюнча эл аралык агенттиктин директору Мохамед ал-Барадейи да Ирак каруу жарак программасы боюнча Коопсуздук кеңешине берген декларацияда 1991-жылга чейинки маалыматтар камтылып, 1998-жылы Улуттар уюмунун инспекциясы өлкөдөн айдалып чыккандан кийинки мезгил жоопсуз калтырылганын белгилей өттү.
- Биз сателлит аркылуу сүрөтү тартылып алынган жана акыркы төрт жылда курулуп-оңдолгон имараттарды текшерип чыктык. МАГАТЭнин инспекторлорунун да алардын жабдууларын жана эмне үчүн пайдаланып жатканын аныктап билгенге мүмкүнчүлүгү болду. Текшерүү учурунда тыйуу салынган ядролук иштер аткарылбаганы аныкталды.
.
М. ал-Барадейи сөзүнүн соңунда Х. Бликс сыяктуу эле Коопсуздук кеңеши инспекцияны улантуу зарылдыгын колдойт деген ишеничин билдирди.
Улуттар уюмунун аскерий инспекциясынын доклады тууралуу өтө карама-каршылуу пикирлер айтылууда.
Германиянын канцлери Г. Шрөдер доклад купулуна толгонун айтып, инспекцияга жүктөлгөн вазийпаны аяктоого жетерлик убакыт берүү керек деген үмүттө экенин билдирди. Француз президенти Жак Ширак да инcпекторлор миссиясын акыр-аягына чейин аткарууга убакыт берилишин жактады. Кытайдын БУУдагы элчиси Чжан Йишаңдын (Zhang Yishan) айтышынча, анын өкмөтү да инcпекцияга кошумча убакыт берүү оң деген көз карашта.
Россиянын тышкы иштер министринин орун басары Юрий Федотовдун айтымында, Бликс менен ал-Барадейинин доклады Иракка каршы катаал чара көрүү үчүн жаңы резолюциянын зарылдыгы жок экенин күбөлөйт.
Ак Үйдүн өкүлү Ари Флейшердин билдиргенине караганда, аскерий инспекциянын башчысы Х. Бликстин доклады Ирак инспекторлор менен тыгыз иштешпестен азезил куралдарын жашырып жатканын тастыктайт.
- Доклад үчүн маанилүү бүгүнкү күнү, Ирак талапты аткарбастан, дале массалык жок кылуучу куралдарды кармоодо...Ирактын талапка көнбөгөнүнөн улам, инспекторлор “тигинде-мында айланчыктаган” абал түзүлүүдө.
АКШнын Улуттар уюмундагы элчиси Жон Негропонтенин айтышынча да, доклад Ирак БУУнун Коопсуздук кеңешинын 1441-резолюциясын жана соңку 12 жылда кабыл алган 16 чечимдин бирин да аткарбаганын ырастайт.
Британия да Иракты Коопсуздук кеңешинин резолюциясын аткарбады деп санайт. Британиянын тышкы иштер министри Жэк Стро Брюсселде дүйшөмбү күнү өткөн Евробиримдиктин тышкы иштер министрлеринин кездешүүсүнөн кийин мындай деп билдирди:
- Нью-Йорктон биз бүгүн уккан кабар, Саддам Хусейн каруу жарак инспекциясы же Улуттар уюму менен ургаалдуу кызматташпаганын айкын күбөлөйт, ал (куралдарды) мурдакыдай эле жаап-жашырууда.
Ирактын Улуттар уюмундагы элчиси Мохаммед ад-Дуринин маалымдашынча, Ирак массалык жок кылуучу куралдарга байланыштуу ар кандай суроолорду ким менен болсо да такташууга “чын дилинен даяр”.
БУУнун байкоо, контролдоо жана инспекциялоо комиссиясы- ЮНМОВИКтин башчысы Ханс Бликс докладды байкоочулар күткөндөй нукта баштады:
- Ирак, айрым шарттар аткарылмайынча, инспекция пайдалануучу У-2 чалгынчы самолетунун коопсуздугуна кепилдик бербеди. Мындай шарт койуу, 1441- резолюцияда каралган эмес жана ЮНСКОМдун Ирактагы мурдакы тажрыйбасына да каршы келет. Ирак биздин бардык өтүнүчүбүздү аткарбаганына көңүлүңүздөрдү бурам.
Х. Бликстин айтымында:
- Өкүнүчтүүсү, Ирактын 12 миң барактык декларациясы эски маалыматтарды кайталап, мурдакы инспекция учурундагы фактылар менен чектелген же алардын айрымдары көрсөтүлбөгөн жана жаңы маалыматарды камтыбагандай сыяктанат.
Х. Бликс андан ары Ирактын антракс-күйдүргүнүн жана адамдын нерв системасына коркунучтуу VX газынын калдыктарынын кайда экени белгисиз экенине, Ирак 150 чакырымдан алыска учуучу баллистикалык ракетанын үстүнөн иштегенине токтолуп, мындай деди:
- Кыязы, Ирак куралсыздандыруу жөнүндө ага коюлган талапка чындап ынанган эмес көрүнөт. (Ирактын) макулдугу дүйнөнү ишендирүү жана тынчтыкта жашоо үчүн зарыл.
Х. Бликстин сөзүнчө,Ирак тарап массалык куралдарын жок кылганын тастыктаган далилдер менен инспекторлорду да жетиштүү камсыздай алган эмес.
Атомдук энергия боюнча эл аралык агенттиктин директору Мохамед ал-Барадейи да Ирак каруу жарак программасы боюнча Коопсуздук кеңешине берген декларацияда 1991-жылга чейинки маалыматтар камтылып, 1998-жылы Улуттар уюмунун инспекциясы өлкөдөн айдалып чыккандан кийинки мезгил жоопсуз калтырылганын белгилей өттү.
- Биз сателлит аркылуу сүрөтү тартылып алынган жана акыркы төрт жылда курулуп-оңдолгон имараттарды текшерип чыктык. МАГАТЭнин инспекторлорунун да алардын жабдууларын жана эмне үчүн пайдаланып жатканын аныктап билгенге мүмкүнчүлүгү болду. Текшерүү учурунда тыйуу салынган ядролук иштер аткарылбаганы аныкталды.
.
М. ал-Барадейи сөзүнүн соңунда Х. Бликс сыяктуу эле Коопсуздук кеңеши инспекцияны улантуу зарылдыгын колдойт деген ишеничин билдирди.
Улуттар уюмунун аскерий инспекциясынын доклады тууралуу өтө карама-каршылуу пикирлер айтылууда.
Германиянын канцлери Г. Шрөдер доклад купулуна толгонун айтып, инспекцияга жүктөлгөн вазийпаны аяктоого жетерлик убакыт берүү керек деген үмүттө экенин билдирди. Француз президенти Жак Ширак да инcпекторлор миссиясын акыр-аягына чейин аткарууга убакыт берилишин жактады. Кытайдын БУУдагы элчиси Чжан Йишаңдын (Zhang Yishan) айтышынча, анын өкмөтү да инcпекцияга кошумча убакыт берүү оң деген көз карашта.
Россиянын тышкы иштер министринин орун басары Юрий Федотовдун айтымында, Бликс менен ал-Барадейинин доклады Иракка каршы катаал чара көрүү үчүн жаңы резолюциянын зарылдыгы жок экенин күбөлөйт.
Ак Үйдүн өкүлү Ари Флейшердин билдиргенине караганда, аскерий инспекциянын башчысы Х. Бликстин доклады Ирак инспекторлор менен тыгыз иштешпестен азезил куралдарын жашырып жатканын тастыктайт.
- Доклад үчүн маанилүү бүгүнкү күнү, Ирак талапты аткарбастан, дале массалык жок кылуучу куралдарды кармоодо...Ирактын талапка көнбөгөнүнөн улам, инспекторлор “тигинде-мында айланчыктаган” абал түзүлүүдө.
АКШнын Улуттар уюмундагы элчиси Жон Негропонтенин айтышынча да, доклад Ирак БУУнун Коопсуздук кеңешинын 1441-резолюциясын жана соңку 12 жылда кабыл алган 16 чечимдин бирин да аткарбаганын ырастайт.
Британия да Иракты Коопсуздук кеңешинин резолюциясын аткарбады деп санайт. Британиянын тышкы иштер министри Жэк Стро Брюсселде дүйшөмбү күнү өткөн Евробиримдиктин тышкы иштер министрлеринин кездешүүсүнөн кийин мындай деп билдирди:
- Нью-Йорктон биз бүгүн уккан кабар, Саддам Хусейн каруу жарак инспекциясы же Улуттар уюму менен ургаалдуу кызматташпаганын айкын күбөлөйт, ал (куралдарды) мурдакыдай эле жаап-жашырууда.
Ирактын Улуттар уюмундагы элчиси Мохаммед ад-Дуринин маалымдашынча, Ирак массалык жок кылуучу куралдарга байланыштуу ар кандай суроолорду ким менен болсо да такташууга “чын дилинен даяр”.
