Президент Аскар Акаевге Кыргыз Республикасынын Баатыры наамын ыйгарып, «Акшумкар» төш белгиси менен сыйлоо демилгеси өлкөнүн түштүк дубандарынан чыкты. Ош облусунун ишкерлер ассоциациясы, аялдар конгресси жана Кыргызстан элдери ассамблеясы Аскар Акаев элге кылган кызматы үчүн жогорку наамга татыктуу дешет. Жогорку Кеңешке кайрылуу даярдаган демилгечи топтун арасында «Жаңы кыймыл», «Кыргызстан демократиялык кыймылы» партияларынын өкүлдөрү да бар.
КДК партиясынын Оштогу бөлүмүнүн башчысы Аманбай Сатибаев Аскар Акаевге Эл баатыры наамын берүүнү биринчи болуп сунуштаган. Анын бир жыл илгери айтылган сунушуна Аксы окуясы тоскоол болгон. Өлкө башчысы баатырлык наамга татыктуулугун Сатибаев мырза мындайча негиздейт:
- Аскар Акаев ГКЧП окуясында дароо өз жообун айтып, көрөгөчтүгүн көргөзгөн. Коңшу мамлекеттердин каршылыгына карабай сомду өз убагында киргизди. Учурдагы жер реформасы башка өлкөлөргө үлгү болууда. Ал эми адам укугунун сакталышы жаатында кандай чоң иштерди жасоодо. Аскар Акаевичтин ар бир кылган иши баатырлык наамга татыктуу. Манастын 7 осуятын бул киши кылдат сактайт. Манас баатыр болгондон кийин, биздин туңгуч президентибиз да бул наамга татыктуу деп ойлойм.
КДК партиясынын лидери Жыпар Жекшеев Оштогу кесиптештери көтөрүп чыккан маселеден кабары жок экен. КДК партиясынын мындай демилге менен чыгуу ниети жок болчу, - дейт Жекшеев мырза:
- КДК партиясынын бул сунушка тиешеси жок. Сатибаев бул оюн инсандык демилгеси катары көтөрсө болмок. Бул партиянын уставына да, жоболоруна да дал келбейт. Кыргызстанды карызга батырганы үчүн баатыр кылабызбы, өз атуулдарын аттырган үчүнбү, же болбосо жан бага албай чет мамлекетте тентип жүргөн миңдеген кыргыздар үчүнбү? Эларалык уюмдар эскертип аткандай, товар болуп сатылып күңгө айланган кыздарыбыз үчүн ушундай наам берет белек.
Оштук ишкерлер менен бир катар мекемелердин А.Акаевге мамлекеттик наамды ыйгаруу демилгесин Жалалабад дубанында да колдоп аткандар бар. Жалалабад облус губернаторунун орунбасары Бахтияр Салиевдин билдиргенине караганда, «эл жапырт колдоп алчу бул демилгени кабыргасынан коюп Жогорку Кеңешке кат жөнөтүүгө кам урушууда»:
- Мындай наамды Өзбекстандын президенти биринчи алды, Түркмөнстандыкы да элден мурун алды. Аскар Акаевичке бул наамды эчак бериш керек болчу. Бул ойду түштүк облустардын эли бүт колдойт.
Кыргыз өкмөт мүчөлөрү президент Акаевге баатырлыкты берели деген пикирлерди жылуу кабыл алышты. Министрлердин арасында Акаев мырзанын эгемендиктин алгачкы жылдарында өлкө үчүн кылган эбегейсиз эмгеги туурасында узун сабак сөздөр арбын. Социалдык коргоо жана эмгек министри Роза Акназарова Аскар Акаев Кыргыз Республикасынын Баатыры болууга татыктуу деп ырастады:
- Эмне үчүн татыктуу эмес экен? Татыктуу. Кыргызстанды бүт дүйнө жүзүнө таанытты. Кыргыз мамлекеттүүлүгүнүн 2200 жылдыгы БУУда белгиленээри да Аскар Акаевичтин эмгеги.
Албетте, мындай күтүүсүз окуя ириде оппозициячыл саясий күчтөрдү дүргүтүп салды. Биринин кыжыры келип, дагы бири бийлик тарабынан чүргөлүп аткан атайын иш-чара катары көрсө, айрымдары какшык менен кабыл алышууда. Депутат Дооронбек Садырбаев өлкө башчысынын баатырлык наам алышына анча деле тетирленбейм деп какшыктап айтты.
Түштүктөн шайланган депутат Дүйшөнкул Чотонов мындай демилгени түштүк дубандардын калкы бүт көтөрүп атат деп айтуудан алыс. Депутаттын оюнда, бирин-экин мекемелер жана саясий партиялар элдин атын жамынууда.
Жогорку Кеңешке Аскар Акаевге Эл Баатыры наамын ыйгарууну көтөрүп чыккан чогулуштун кагаздары келип түшкөн. Бирок, депутат Адахан Мадумаров «1200 киши катышты» делген жыйындын болгонуна деле көзү жетпейт:
- Мындай чоң чогулуш болгон эмес. Жети-сегиз киши бир бөлмөдө отуруп алып бийлик менен чогуу чечип койгон. Эми бул кишилердин деле мындай сунуш айтууга укугу бар. Баатырлык наамды Президент өзү ыйгарат. Эгер кааласа өзүнө өзү баатырлык наам бере берсин.
Кыргыз Республикасынын Баатыры наамы буга чейин Президенттин жардыгы менен дирижер Асанкан Жумакматовго, жазуучулар Түгөлбай Сыдыкбеков менен Чыңгыз Айтматовго, космонавт Салижан Шариповго, сахна чебери Сабира Күмүшалиевага , айкелчи Тургунбай Садыковго, саясий ишмер Турдакун Усубалиевге берилген.
КДК партиясынын Оштогу бөлүмүнүн башчысы Аманбай Сатибаев Аскар Акаевге Эл баатыры наамын берүүнү биринчи болуп сунуштаган. Анын бир жыл илгери айтылган сунушуна Аксы окуясы тоскоол болгон. Өлкө башчысы баатырлык наамга татыктуулугун Сатибаев мырза мындайча негиздейт:
- Аскар Акаев ГКЧП окуясында дароо өз жообун айтып, көрөгөчтүгүн көргөзгөн. Коңшу мамлекеттердин каршылыгына карабай сомду өз убагында киргизди. Учурдагы жер реформасы башка өлкөлөргө үлгү болууда. Ал эми адам укугунун сакталышы жаатында кандай чоң иштерди жасоодо. Аскар Акаевичтин ар бир кылган иши баатырлык наамга татыктуу. Манастын 7 осуятын бул киши кылдат сактайт. Манас баатыр болгондон кийин, биздин туңгуч президентибиз да бул наамга татыктуу деп ойлойм.
КДК партиясынын лидери Жыпар Жекшеев Оштогу кесиптештери көтөрүп чыккан маселеден кабары жок экен. КДК партиясынын мындай демилге менен чыгуу ниети жок болчу, - дейт Жекшеев мырза:
- КДК партиясынын бул сунушка тиешеси жок. Сатибаев бул оюн инсандык демилгеси катары көтөрсө болмок. Бул партиянын уставына да, жоболоруна да дал келбейт. Кыргызстанды карызга батырганы үчүн баатыр кылабызбы, өз атуулдарын аттырган үчүнбү, же болбосо жан бага албай чет мамлекетте тентип жүргөн миңдеген кыргыздар үчүнбү? Эларалык уюмдар эскертип аткандай, товар болуп сатылып күңгө айланган кыздарыбыз үчүн ушундай наам берет белек.
Оштук ишкерлер менен бир катар мекемелердин А.Акаевге мамлекеттик наамды ыйгаруу демилгесин Жалалабад дубанында да колдоп аткандар бар. Жалалабад облус губернаторунун орунбасары Бахтияр Салиевдин билдиргенине караганда, «эл жапырт колдоп алчу бул демилгени кабыргасынан коюп Жогорку Кеңешке кат жөнөтүүгө кам урушууда»:
- Мындай наамды Өзбекстандын президенти биринчи алды, Түркмөнстандыкы да элден мурун алды. Аскар Акаевичке бул наамды эчак бериш керек болчу. Бул ойду түштүк облустардын эли бүт колдойт.
Кыргыз өкмөт мүчөлөрү президент Акаевге баатырлыкты берели деген пикирлерди жылуу кабыл алышты. Министрлердин арасында Акаев мырзанын эгемендиктин алгачкы жылдарында өлкө үчүн кылган эбегейсиз эмгеги туурасында узун сабак сөздөр арбын. Социалдык коргоо жана эмгек министри Роза Акназарова Аскар Акаев Кыргыз Республикасынын Баатыры болууга татыктуу деп ырастады:
- Эмне үчүн татыктуу эмес экен? Татыктуу. Кыргызстанды бүт дүйнө жүзүнө таанытты. Кыргыз мамлекеттүүлүгүнүн 2200 жылдыгы БУУда белгиленээри да Аскар Акаевичтин эмгеги.
Албетте, мындай күтүүсүз окуя ириде оппозициячыл саясий күчтөрдү дүргүтүп салды. Биринин кыжыры келип, дагы бири бийлик тарабынан чүргөлүп аткан атайын иш-чара катары көрсө, айрымдары какшык менен кабыл алышууда. Депутат Дооронбек Садырбаев өлкө башчысынын баатырлык наам алышына анча деле тетирленбейм деп какшыктап айтты.
Түштүктөн шайланган депутат Дүйшөнкул Чотонов мындай демилгени түштүк дубандардын калкы бүт көтөрүп атат деп айтуудан алыс. Депутаттын оюнда, бирин-экин мекемелер жана саясий партиялар элдин атын жамынууда.
Жогорку Кеңешке Аскар Акаевге Эл Баатыры наамын ыйгарууну көтөрүп чыккан чогулуштун кагаздары келип түшкөн. Бирок, депутат Адахан Мадумаров «1200 киши катышты» делген жыйындын болгонуна деле көзү жетпейт:
- Мындай чоң чогулуш болгон эмес. Жети-сегиз киши бир бөлмөдө отуруп алып бийлик менен чогуу чечип койгон. Эми бул кишилердин деле мындай сунуш айтууга укугу бар. Баатырлык наамды Президент өзү ыйгарат. Эгер кааласа өзүнө өзү баатырлык наам бере берсин.
Кыргыз Республикасынын Баатыры наамы буга чейин Президенттин жардыгы менен дирижер Асанкан Жумакматовго, жазуучулар Түгөлбай Сыдыкбеков менен Чыңгыз Айтматовго, космонавт Салижан Шариповго, сахна чебери Сабира Күмүшалиевага , айкелчи Тургунбай Садыковго, саясий ишмер Турдакун Усубалиевге берилген.
