Атуулдарды паспорт менен камсыз кылуу Жогорку Кеңештин Мыйзам чыгаруу жыйынында үч күн бою талкууланды. Баш аягы 25 депутат чыгып сөз сүйлөштү. Сөз сүйлөгөн депутаттардын дээрлик бардыгы тең аткаруу бийлиги атуулдарды жаңы паспорт менен камсыз кылууда олуттуу мыйзам бузууларга жол бергендигин белгилешти.
Депутаттар ага жүйө катары мамлекет башчысынын жардыгы менен өкмөттүн алдында маалымат ресурстары жана технология агенттигинин ачылышын ага Ички иштер, Юстиция министрлигинин айрым ыйгарым укуктарынын берилишин жана аталган агенттикке башка өлкөнүн жараны жетекчи болуп дайындалышы сыяктуу фактыларды келтиришти.
Ошондой эле талкуу учурунда депутаттар мына ошол агенттик жетекчилиги атуулдарды паспорт менен камсыз кылууда тендерди жең ичинен өткөрүп, өлкөгө миллиондогон сом зыян алып келгендигин айтышты. Буга байланыштуу айрым депуттар атуулдарды убагында паспорт менен камсыз кылбай, мыйзам бузууларга жол бергендиги үчүн өкмөт башчы Николай Танаевге ишеним көрсөтпөө тууралуу токтом долбоорун сунушташты.
Ал эми депутат Азимбек Бекназаров болсо мындай мыйзамсыз аракеттердин башында президент Аскар Акаев өзү турат деген пикирин айтып, миңдеген атуулдар өз убагында паспорт менен камсыз болбогондугу үчүн Аскар Акаев атуулдардан кечирим сурасын деген сунушун токтомго киргизүүнү өтүндү:
- Өзүңөр билесиңер Лысагоровду жумушка ким дайындаган. Эмне аны Танаев дайындаптырбы, Аскар Акаев өзүнүн жардыгы менен дайындаган. Агенттикти ким түзгөн, Аскар Акаев өзү түзгөн. Демек мунун бардыгына ким күнөөлүү болуп жатат? Ал ошондой жоопкерчиликтүү иш жасап жатканда кайда карап жүргөн. Ушул убакка чейин тогуз, он өкмөттү кетирдик. Андан эч нерсе чыккан жок. Демек паспорт жаңжалынын артында ким турат экен? .
Мындай сунуштарга Иса Токоев, Акбөкөн Таштанбеков, Бөрүбай Жораев, төрага Абдыганы Эркебаев жана башка депуттар каршы болушту:
- Урматтуу депутаттар биз өзүбүз Мыйзам чыгаруу жыйын депутаттары болгондон кийин биринчи иретте өзүбүз Конституцияны бузбайлы. Анткени Баш мыйзамда өкмөткө ишеним көрсөтпөө ыйгарым укугу Эл өкүлдөр жыйынан берилген. Ошондуктан кандайдыр бир чечим кабыл алууда ушуну эске алалык.
Төрага Абдыганы Эркебаевдин жогорудагыдай пикирин Исмаил Исаков, Адахан Мадумаров, Азимбек Бекназаров, Ишенбай Кадырбеков жана башка депуттар өз жүйөлөрүн айтышып четке кагышты:
- Абдыганы Эркебаев, сиздин айтканыңыз туура. Бирок Конституцияны, дегеле бардык мыйзамдарды эч карабай эле бузушуп, элди какшатып жатышса деле алаканыбызды жайып отура берелиби? Эртең эл бизден сурайт. Эмне үчүн мына ушуга каршы чара көргөн жоксуңар деп. Ошондуктан биз өзүбүздүн милдетибизди аткаралы. Калганы улуу урматтуу, терең урматтуу Акаевдин өзүндө калсын, -деди депутат Адахан Мадумаров.
Добуш берүүгө келгенде, өкмөт башчысына ишеним көрсөтпөө тууралуу сунушту залда отурган 49 депутаттын 25и гана колдоп, сунуш кабыл алынган жок. Андан соң кызуу талаш-тартыштан соң атуулдарды паспорт менен камсыз кылуудагы кыргыз өкмөтүнүн ишин канаанттандырарлык эмес деп табуу тууралуу токтом кабыл алынды.
Ошондой эле аталган токтомдо өкмөттүн алдындагы маалымат ресурстары жана технология агенттигин жоюп, анын ыйгарым укуктарын кайрадан Ички иштер жана Юстиция министрликтерине өткөрүп берүү, жаңы паспортту жокко чыгарып жакын арада атуулдарга 1994-жылкы үлгүдөгү эски паспортторду бердирүүнү баштоо, өкмөттүн аталган маселе боюнча аракетин иликтөө боюнча депутаттык комиссия түзүп маселени териштирүүнү Башкы прокуратурага тапшыруу сыяктуу беренелер камтылды.
Талкууланган маселе боюнча биринчи вице-премьер-министр Кубанычбек Жумалиев Мыйзам чыгаруу жыйынына маалымат берди. Ал депуттардын келтирген жүйөлөрү туура экендигин мойнуна алып, алардын сунуш-пикирлери эске алына тургандыгын билдирди.
Депутаттар ага жүйө катары мамлекет башчысынын жардыгы менен өкмөттүн алдында маалымат ресурстары жана технология агенттигинин ачылышын ага Ички иштер, Юстиция министрлигинин айрым ыйгарым укуктарынын берилишин жана аталган агенттикке башка өлкөнүн жараны жетекчи болуп дайындалышы сыяктуу фактыларды келтиришти.
Ошондой эле талкуу учурунда депутаттар мына ошол агенттик жетекчилиги атуулдарды паспорт менен камсыз кылууда тендерди жең ичинен өткөрүп, өлкөгө миллиондогон сом зыян алып келгендигин айтышты. Буга байланыштуу айрым депуттар атуулдарды убагында паспорт менен камсыз кылбай, мыйзам бузууларга жол бергендиги үчүн өкмөт башчы Николай Танаевге ишеним көрсөтпөө тууралуу токтом долбоорун сунушташты.
Ал эми депутат Азимбек Бекназаров болсо мындай мыйзамсыз аракеттердин башында президент Аскар Акаев өзү турат деген пикирин айтып, миңдеген атуулдар өз убагында паспорт менен камсыз болбогондугу үчүн Аскар Акаев атуулдардан кечирим сурасын деген сунушун токтомго киргизүүнү өтүндү:
- Өзүңөр билесиңер Лысагоровду жумушка ким дайындаган. Эмне аны Танаев дайындаптырбы, Аскар Акаев өзүнүн жардыгы менен дайындаган. Агенттикти ким түзгөн, Аскар Акаев өзү түзгөн. Демек мунун бардыгына ким күнөөлүү болуп жатат? Ал ошондой жоопкерчиликтүү иш жасап жатканда кайда карап жүргөн. Ушул убакка чейин тогуз, он өкмөттү кетирдик. Андан эч нерсе чыккан жок. Демек паспорт жаңжалынын артында ким турат экен? .
Мындай сунуштарга Иса Токоев, Акбөкөн Таштанбеков, Бөрүбай Жораев, төрага Абдыганы Эркебаев жана башка депуттар каршы болушту:
- Урматтуу депутаттар биз өзүбүз Мыйзам чыгаруу жыйын депутаттары болгондон кийин биринчи иретте өзүбүз Конституцияны бузбайлы. Анткени Баш мыйзамда өкмөткө ишеним көрсөтпөө ыйгарым укугу Эл өкүлдөр жыйынан берилген. Ошондуктан кандайдыр бир чечим кабыл алууда ушуну эске алалык.
Төрага Абдыганы Эркебаевдин жогорудагыдай пикирин Исмаил Исаков, Адахан Мадумаров, Азимбек Бекназаров, Ишенбай Кадырбеков жана башка депуттар өз жүйөлөрүн айтышып четке кагышты:
- Абдыганы Эркебаев, сиздин айтканыңыз туура. Бирок Конституцияны, дегеле бардык мыйзамдарды эч карабай эле бузушуп, элди какшатып жатышса деле алаканыбызды жайып отура берелиби? Эртең эл бизден сурайт. Эмне үчүн мына ушуга каршы чара көргөн жоксуңар деп. Ошондуктан биз өзүбүздүн милдетибизди аткаралы. Калганы улуу урматтуу, терең урматтуу Акаевдин өзүндө калсын, -деди депутат Адахан Мадумаров.
Добуш берүүгө келгенде, өкмөт башчысына ишеним көрсөтпөө тууралуу сунушту залда отурган 49 депутаттын 25и гана колдоп, сунуш кабыл алынган жок. Андан соң кызуу талаш-тартыштан соң атуулдарды паспорт менен камсыз кылуудагы кыргыз өкмөтүнүн ишин канаанттандырарлык эмес деп табуу тууралуу токтом кабыл алынды.
Ошондой эле аталган токтомдо өкмөттүн алдындагы маалымат ресурстары жана технология агенттигин жоюп, анын ыйгарым укуктарын кайрадан Ички иштер жана Юстиция министрликтерине өткөрүп берүү, жаңы паспортту жокко чыгарып жакын арада атуулдарга 1994-жылкы үлгүдөгү эски паспортторду бердирүүнү баштоо, өкмөттүн аталган маселе боюнча аракетин иликтөө боюнча депутаттык комиссия түзүп маселени териштирүүнү Башкы прокуратурага тапшыруу сыяктуу беренелер камтылды.
Талкууланган маселе боюнча биринчи вице-премьер-министр Кубанычбек Жумалиев Мыйзам чыгаруу жыйынына маалымат берди. Ал депуттардын келтирген жүйөлөрү туура экендигин мойнуна алып, алардын сунуш-пикирлери эске алына тургандыгын билдирди.
