“Жергиликтүү өзүн-өзү башкаруу жөнүндө” мыйзам долбоору эки жылдан бери кыйла талаш-тартыштарга туш болуп келет. Анын негизин эки баскычтан турган башкаруу системасы түзөт. Быйыл Жогорку Кеңеш эки баскычтуу бюджет кабыл алып, ага кадыресе жол ачып бергендей болду. Бул долбоор 30-майда региондордон келген делегаттар менен да талкууланып, соңунда беш кишиден турган жумушчу топ түзүлдү. Жумушчу топ айтылгандарды эске алуу менен долбоорду комитет жыйынында карап, андан соң парламентке алып чыкмакчы.
Эгер парламентте долбоор жактырылса, облустар менен райондор административдик бирдик катары жоюлуп, 20 чакты гана кеңейтилген райондор калмакчы. Бирок, борбордон бөлүнгөн каражаттар түз айыл өкмөттөрүнө барып, район аларга кийлигише албайт. Мындай болгон учурда райондук бийлик жөн гана борбордун өкүлү катары кызмат аткарып калат. Долбоордун авторлорунун бири депутат Азимбек Бекназаровдун ырасташынча, мындай механизм айыл жергесинин өнүгүшүнө, ортодогу коррупциялык бөгөттөрдүн алынып ташталышына жол ачат. Анын айтымында акүйдө отурган бир катар чиновниктер буга тоскоол болуп жатышат. “Президенттин айланасындагы бир топ чиновниктер борбордук бийлик алсырап калат, президенттин бийлиги жер-жерлерде болбой калат дешип президенттин кулагына күн сайын шыбырап, буга бут тосуп атышат”,- дейт А.Бекназаров.
Өзүн өзү башкаруу жана аймактык өнүктүрүү боюнча улуттук агенттиктин директору Бейшен Болотбеков, административдик-аймактык реформа болмоюнча мыйзамды кабыл алуу эртелик кылат деген ойдо. Административдик-аймактык маселелер башкача чечилип калышы мүмкүн экендигин, эгер ушундай болуп калса кайрадан бул мыйзамга кайтып келүүгө туура келерин, ошндуктан шашпай туруп буларды чогу кароо керектигин айтат Б.Болотбеков.
Бишкек шаардык кеңешинин төрайымы Нуржамал Байболованын айтымында, борбор шаарды да эки баскычтуу башкарууга өткөрүү зарыл. Бишкек мэриясынын жана шаардагы төрт райондун жетекчилеринин төрттөн орун басары бар экендигин, дагы бир канча керексиз бюрократиялык тепкичтер турганын, аларды алып таштоо зарылдыгын айтат Н.Байболова. Анын пикиринде айыл өкмөттөрүн эбак өз алдынча иш алып барууга өткөрүү керек эле. “Айыл өкмөттөрү өздөрүн өздөрү башкара албайт, финансылык жагынан өз алдынча иштеп кете албайт деген сыяктуу сөздөр айтылып атат. Муну мен бир нерсеге салыштырар элем. Эгер балабызга сууга сүзгөндү үйрөтө турган болсок, аны сууга салыш керек да. Анан колу-бутун байлап, көлдүн жээгине отургузуп туруп, "сен үйрөнгөндү билбейсиң, ошондуктан сууга түшө албайсың" деген сыяктуу кеп болуп атат”,- дейт Н.Байболова.
Айыл өкмөттөрүнүн арасында да пикирлер ар түрдүү. Кайсы бири азырынча даяр эмеспиз дешсе, дагы башкалары ушуга чейин өз алдынча болбогондоруна нааразы.
Кыргызстан 7 облус, 40 административдик район, 22 шаар, 429 айыл өкмөттөрүнөн турат. “Жергиликтүү өзүн-өзү башкаруу жөнүндө” мыйзам долбоору кабыл алынган күнү бул көрсөткүч да өзгөрмөкчү.
Эгер парламентте долбоор жактырылса, облустар менен райондор административдик бирдик катары жоюлуп, 20 чакты гана кеңейтилген райондор калмакчы. Бирок, борбордон бөлүнгөн каражаттар түз айыл өкмөттөрүнө барып, район аларга кийлигише албайт. Мындай болгон учурда райондук бийлик жөн гана борбордун өкүлү катары кызмат аткарып калат. Долбоордун авторлорунун бири депутат Азимбек Бекназаровдун ырасташынча, мындай механизм айыл жергесинин өнүгүшүнө, ортодогу коррупциялык бөгөттөрдүн алынып ташталышына жол ачат. Анын айтымында акүйдө отурган бир катар чиновниктер буга тоскоол болуп жатышат. “Президенттин айланасындагы бир топ чиновниктер борбордук бийлик алсырап калат, президенттин бийлиги жер-жерлерде болбой калат дешип президенттин кулагына күн сайын шыбырап, буга бут тосуп атышат”,- дейт А.Бекназаров.
Өзүн өзү башкаруу жана аймактык өнүктүрүү боюнча улуттук агенттиктин директору Бейшен Болотбеков, административдик-аймактык реформа болмоюнча мыйзамды кабыл алуу эртелик кылат деген ойдо. Административдик-аймактык маселелер башкача чечилип калышы мүмкүн экендигин, эгер ушундай болуп калса кайрадан бул мыйзамга кайтып келүүгө туура келерин, ошндуктан шашпай туруп буларды чогу кароо керектигин айтат Б.Болотбеков.
Бишкек шаардык кеңешинин төрайымы Нуржамал Байболованын айтымында, борбор шаарды да эки баскычтуу башкарууга өткөрүү зарыл. Бишкек мэриясынын жана шаардагы төрт райондун жетекчилеринин төрттөн орун басары бар экендигин, дагы бир канча керексиз бюрократиялык тепкичтер турганын, аларды алып таштоо зарылдыгын айтат Н.Байболова. Анын пикиринде айыл өкмөттөрүн эбак өз алдынча иш алып барууга өткөрүү керек эле. “Айыл өкмөттөрү өздөрүн өздөрү башкара албайт, финансылык жагынан өз алдынча иштеп кете албайт деген сыяктуу сөздөр айтылып атат. Муну мен бир нерсеге салыштырар элем. Эгер балабызга сууга сүзгөндү үйрөтө турган болсок, аны сууга салыш керек да. Анан колу-бутун байлап, көлдүн жээгине отургузуп туруп, "сен үйрөнгөндү билбейсиң, ошондуктан сууга түшө албайсың" деген сыяктуу кеп болуп атат”,- дейт Н.Байболова.
Айыл өкмөттөрүнүн арасында да пикирлер ар түрдүү. Кайсы бири азырынча даяр эмеспиз дешсе, дагы башкалары ушуга чейин өз алдынча болбогондоруна нааразы.
Кыргызстан 7 облус, 40 административдик район, 22 шаар, 429 айыл өкмөттөрүнөн турат. “Жергиликтүү өзүн-өзү башкаруу жөнүндө” мыйзам долбоору кабыл алынган күнү бул көрсөткүч да өзгөрмөкчү.
