Борбор Азия

Коронавирустун таралышы жашырылып келген Түркмөнстанда 25 миңден ашуун адам COVID-19дан каза тапканы кабарланды. Бул тууралуу “Азаттыктын” түркмөн кызматы өлкөнүн саламаттыкты сактоо тармагындагы ишенимдүү булагына таянып, маалымат жарыялады.

2020-жылдын март айынан, пандемия жайылган күндөн тартып Түркмөнстанда илдетти жугузгандардын арасынан 25 миңден ашуун адам коронавирустан каза тапкан.

Мындай көрсөткүч түркмөн бийлиги коронавирустун жайылышын моюнга албай келген жагдайда биринчи жолу купуя жарыяланды.

“Азаттыктын” түркмөн кызматынын саламаттыкты сактоо тармагындагы жашыруун булагы өкмөт илдеттин бар экенин расмий түрдө моюнуна албаганы менен короанвирустан өлгөндөрдү жашыруун каттоого аларын айтып берди.

"Коронавирустан өлгөндөрдүн саны ачык жарыяланбаганы менен күн сайын жергиликтүү бийликтер саламаттыкты сактоо министрлигине отчетторду жиберип турушат. Министрликке бекитилген коопсуздук кызматынын кураторлору аймактардан отчетторду чогултушуп, кырдаалга байланыштуу жалпы көзөмөл жүргүзүшөт", - деп жазуу түрүндө билдирген коопсуздугунан чочулаган маалымат булагы.

Дагы караңыз

Түркмөн президентин сындаган активист Стамбулда кармалды

Чыныгы абалды айта албаган акимдер

Бирок “Азаттыктын” түркмөн кызматына бул маалыматты саламаттыкты сактоо министрлигинен расмий тасттыктоого мүмкүн болгон эмес.

Жашыруун булактын маалымдашынча, коронавирустан каза болгондордун эң көбү Түркмөнстандын Мары жана Лебап аймактарында катталган.

Ал бул аймактардан борбордук бийликке түшүп жаткан маалыматтардагы сандар адатта азайтылып көрсөтүлөрүн жана чыныгы абалды сүрөттөй албашын айткан.

"Аймактардын акимчиликтери кесепеттеринен чочулап, өлүмдөрдүн чыныгы саны тууралуу маалыматтарды кечиктирип жөнөтүшөт. Муну аныктоо мүмкүн эмес. Анткени жергиликтүү бийликтер көпчүлүк учурда өлгөндүгү тууралуу күбөлүктөрдү жазууда анын жалган себептери көрсөтүлөт. Кээ бир учурларда гана коронавирус өлүмдүн себеби катары көрсөтүлүп, мындай отчеттор түз эле Ашхабадга жиберилет", - дейт жашыруун булак.

"Өлкөдө коронавирус жок"

Буга карабастан түркмөн бийлиги өлкөдө коронавирус жок экенин жарыялап, бул сөздү расмий колдонууга да тыюу салган.

Өткөн жумада Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун аймактык бюросунун башчысы Ханс Клюге Түркмөнстандын президенти менен жолукту. Гурбангулы Бердымухамедов өлкөдө таажы вирусу катталбаганын дагы бир ирет кайталап, ага карабай калктын 70% эмделгенин билдирди.

Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун аймактык бюросу Түркмөнстандагы коронавируска байланыштуу кырдаал тууралуу маалымат берүүдөн баш тарткан.

Буга чейин түркмөн бийлиги вируска каршы күрөшүү жана дары-дармек менен камсыздоо шарттары боюнча эл аралык уюмдар же башка мамлекеттер менен кызматташканы тууралуу ачык маалыматтар чыккан эмес.

Бул арада интернет колдонуучулар соңку мезгилде Түркмөнстандагы жаңы көрүстөндөрдүн көрүнүшү жана алардын коронавируска байланыштуу болушу мүмкүн экени тууралуу видео тасмалар тарады.

Талибдерге Каршылык көрсөтүү кыймылынын лидери Ахмад Масуд Дүйшөмбүгө келип кеткенин "Эркин Европа/Азаттык" радиосуна тажик өкмөтүнө жакын ишенимдүү булактар кабарлады. Алардын айтымында, Масуд "Талибан" кыймылы (Кыргызстанда ишмердигине тыюу салынган) менен боло турган тынчтык сүйлөшүүлөргө келген. Бирок Тажикстан жана Пакистандын ортомчулугу менен өтчү жолугушууда талибдер көрүнгөн эмес.

Сентябрь айынын орто ченинде Дүйшөмбүдө Тажикстан менен Пакистандын лидерлеринин жолугушуусу өтүп, анда Ооганстандагы кырдаал талкууланган. Эмомали Рахмон менен Имран Хан кошуна мамлекетте туруктуулук орнотууга жардам берүү максатында "Талибан" менен Каршылык көрсөтүү кыймылына ортомчу болууну макулдашкан. Аталган кыймыл негизинен этникалык тажиктерден куралган.

17-сентябрда Рахмон Тажикстан Ооганстандагы айыгышкан эки тараптын ортосунда тынчтык сүйлөшүүлөрүн өткөрүп берүүгө даяр экенин жарыялаган.

Рахмон Пакистандын өкмөт башчысы Имран Хан менен биргелешип өткөргөн маалымат жыйында "Биз талибдер менен Ооганстандагы этникалык тажиктердин ортосундагы сүйлөшүүлөргө ортомчу болууну макулдаштык" деп билдирген.

Исламабадга кайткандан кийин Хан Рахмондун сөзүн жеткирүү үчүн талибдер менен байланышканын айткан.

"Дүйшөмбүдө Рахмон менен узакка созулган жолугушуудан кийин мен талибдер менен сүйлөшүп, тажиктер, хазарлар жана өзбектер кирген өкмөт түзүү тууралуу диалог жүргүзө баштадым", -деп жазган Хан 18-сентябрда Твиттердеги баракчасына.

Ошондон кийин эле Масуд Тажикстанга келгенин "Азаттыктын" ишенимдүү булактары 6-октябрда кабарлашты. Алардын айтымында, Масуд "Тажикстанга болгону бир жарым күнгө келген" жана "Талибандын" өкүлдөрү Дүйшөмбүгө келбей турганы маалым болгондо "Ооганстанга кайткан".

Маалыматка караганда, Пакистандын бийлиги талибдер Масудга жолугуу үчүн Тажикстанга барарына кепилдик беришкен. Бирок ал ишке ашпай, "Талибандын" өкүлдөрү Дүйшөмбүгө барышкан эмес.

6-октябрда "Талибандын" расмий өкүлү Забиулла Мужахид "Азаттык" радиосуна билдиргендей алар "бул тууралуу эч кандай маалымат алышкан" эмес.

Масуддун өкүлү "Азаттыктын" кайрылуусуна жооп берген жок. Бирок Масуд буга чейин талибдер менен тынчтык сүйлөшүүлөргө даяр экенин кайталап келген.

Эмомали Рахмон буга чейин Ооганстандагы "этникалык тажиктер менен башка улуттук азчылыктарды" коргоону жана алардын катышуусунда "инклюзивдүү өкмөт түзүүнү" талибдерден талап кылып келген.

Панжшер өрөөнүнөн чыккан аскер кол башчысы маркум Шах Масуддун уулу Ахмад Масуд Ооганстандагы Каршылык көрсөтүү кыймылын талибдер Кабулду 15-августта басып алгандан кийин жарыялаган.

Каршылык көрсөтүү кыймылы менен талибдердин Панжшердеги айыгышкан салгылашуусунан жүздөгөн адам каза болду. "Талибан" кыймыл кыйраганын билдирип келет. Бирок Масуддун тарапташтары каршылык көрсөтүүнү улантып жатышканын айтышууда.

Тажикстан талибдер менен жолугушууга өзүнүн расмий өкүлдөрүн жөнөтө элек Борбор Азиядагы жалгыз мамлекет.

Тажикстандын президенти Рахмон Ооганстандын азыркы өкмөтүн таануудан баш тартып келет.