Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
16-Апрель, 2024-жыл, шейшемби, Бишкек убактысы 18:05

Экономика

Шаршемби күнү Бишкекте “Ар-намыс” партиясы бир катар партияларды, коомдук уюмдарды чогултуп, бийликке алдыдагы жүз күн ичинде жасала турчу негизги иштер тууралуу сунуштарды жасашты.

Жыйынга чакырылган ири партиялардын айрымдары гана келсе, бийлик өкүлдөрүнөн бирөө да келген жок.

100 күндүк иш план тууралуу сунуштарды талкуулаган 14-июлдагы иш чараны “Ар-намыс” партиясы уюштурган. Алар түзгөн адистер тобу коопсуздук жана тартип, түштүктү калыбына кетирүү, экономикалык чаралар, күз жана кышка даярдык жаатында 45 пункттан турган сунушту ортого коюшту.

Ага ылайык, коопсуздук жаатында тез арада Ош жана Жалал-Абад облустарында баш аламандыктарды уюштургандарды кармоо, коогалаң боюнча эл аралык коомчулук ишене тургандай иликтөө иштерин жүргүзүү, кырдаал курчуп кетүүсүн алдын алуу чараларын уюштуруу, маселен Кыргызстандын түштүгүндө ЖККУнун аскерий машыгуусун өткөрүү, түрдүү укук бузууларга жол бербөө сыяктуу маселелер белгиленген.

Ал эми экономикалык чаралар боюнча, жеке мүлктөрдү тартып алуу фактыларын токтотуу үчүн президенттин алдында комиссия түзүү, ишкерлерди жөнү жок текшерүүлөрдү чектөө, начарлап кеткен инвестициялык жагымдуулукту жакшыртуу, өлкөнүн азык-түлүк коопсуздугу жаатында чараларды көрүү керектиги айтылган. Андан тышкары Ош жана Жалал-Абадды калыбына келтирүү, кышка даярдык боюнча кечиктирилгис чаралар керектиги баса белгиленген.

Ошентсе да аталган талкууга чакырылган жыйырмадан ашык таанымал партиялардан “Эл арманы”, Комунисттер партиясынын лидерлери гана жүрдү. Жыйынга келет делген “Ата Журт”, “Республика”, “Бүтүн Кыргызстан” партияларынын лидерлери болгон жок. Бийлик өкүлдөрү жана 7-апрелден кийин бийликке келген партиялар аталган жыйынга катышкан жок.

Жыйындын алып баруучусу мурдагы вице-премьер-министр, “Ар-намыс” партиясына жаңы эле кирген Акылбек Жапаровдун айтымында, эгер бийлик алар сунуштап аткан 100 күндүк планды кабыл алса, анда алдыдагы кризистерди болтурбоого мүмкүнчүлүк түзүлмөкчү:
- Мурунку өкмөттө биз 13 миллард сом дефицит бар деп бекиткенбиз. Тилекке каршы Убактылуу өкмөттүн учурунда бюджеттин дефецити дагы ошончо өсүп кетти. Биздин эсептөөлөр боюнча 20 миллиард сомдун тегерегинде болуп атат. Ошонун 10 миллиард сомунун булактары жок.

Ушул коркунучтарды биз канткенде азайта алабыз? Мына биз бүгүнкү иш-чаранын негизинде сунуштап аткан 100 күндүк иш-планды өкмөт кабыл алып, аткара турган болсо, ушл сыяктуу кризистерди болтурбоого мүмкүнчүлүктөр бар.

“Ар-намыс” партиясынын төрагасы Феликс Кулов жыйын ачылышында сөз сүйлөп
, аталган иш-чара партиянын жарнамасы же PR акциясы эместигин айтып, андан соң дароо эле “Ата мекен” партиясынын төрагасы Өмүрбек Текебаевдин кечээки сөздөрүнө карата жооп берүүгө үлгүрдү.

Анын айтымында, Ө.Текебаевдин Бакиевчилер беш партия аркылуу шайлоого баратышат деген сөзү жана ага “Ар намыс” партиясын да кошкону туура эмес.

“Элдерди минтип бөлүү акылдуу жүрүш эмес. Мурдагы бийлик тушунда деле көп адамдар таза иштешкен”, - дейт Ф.Кулов.

Айта кетсек, кечээ “Ата Мекен” партиясынын жетекчиси Ө.Текебаев маалымат жыйын өткөрүп, өлкөдө стабилдүүлүктү бузууну каалаган күчтөр бар экенин, алар учурда беш колонна болуп бийликке келүүгө камынып атышканын, алар атап айтканда “Республика”, “Ата журт”, “Ар намыс”, “Бүтүн Кыргызстан” сыяктуу партиялар экендигин айткан:

О.Текебаев
- Кээ бир саясий күчтөр чын эле өлкөдө кырдаалдын татаалданышын, чатактар болушун каалап атышат. Алар ошондой экстремисттик, радикалдык маанайларды пайдаланып, өздөрүнө электорат алганга аракет кылып атышат. Алар баарыбызга белгилүү.

Булар регионализмдин, реваншизмдин туусун жамынгандар. Негизинен булардын бардыгы эле “Ак жол” партиясынын мүчөлөрү же аларды колдоп жүргөн адамдар. Бүгүн алар беш партияга бөлүнүп, беш колонна менен реванш алганга аракет кылып атышат.

“Эл арманы” партиясынын төрагасы Мирослав Ниязов менен Коммунисттер партиясынын лидери Исхак Масалиевдердин айтымында, алар “Ар намыс” уюштурган жыйынга жөн гана конок катары, өз пикирлерин айтуу максатында келишкен жана ушул тапта Ф.Куловдун тегерегинде биригүү маселеси турган жок.

И.Масалиев

Коммунисттердин лидери Исхак Масалиев “Азаттыктын” суроолоруна жооп берип
, Коммунисттер партиясы шайлоого өз алдынча бара турганын, башка бир дагы партияга кошулбасын билдирди.

Ал эми М.Ниязовдин пикиринде, президенттик башкарууну колдоп аткан партиялар жакын арада биригип калуулары ыктымал:

Мирослав Ниязов
- Бизде президенттик бийликти колдогон бир топ партиялар бар. Аларды билесиңер, булар “Ата Журт”, “Бүтүн Кыргызстан”, “Эл арманы” андан тышкары дагы майда партиялар бар. Бирок колдогондор көп болуп атат.

Мына ошол партиялардын тегерегинде биригүүлөр болушу мүмкүн. Бирок бүт баары бириге алат дегенден мен алысмын. Бирок максаттар бир болгондон кийин биригишибиз мүмкүн.


Ошентсе да жыйынга катышкандар арасында өлкөдө кырдаал абдан оор экенин, ага карабай бийлик талашмай, саясий оюндар токтобой атканын айткандар болду.

“Адилет” укуктук клиникасынын жетекчиси Чолпон Жакупованын айтымында, ушул тапта саясий упай топтоо максатында өткөрүлгөн иш-чаралар көп болуп атат. Ал өз сөзүндө өлкөдө жарандык согуш чыгып кетүү коркунучу турганын айтып, отургандарды шайлоо, папке талашуу оюндарына берилбөөгө, мамлекетти сактап калууга чакырды.

Ал эми “Ар-намыс” партиясынын демилгеси менен сунушталып аткан 100 күндүк иш план президент Роза Отунбаевага жана ал жетектеген өкмөткө айрым оңдоп-түзөтүүлөр кирген соң жөнөтүлмөй болду.

Кыргызстан бюджетинин таңкыстыгы көбөйгөндөн-көбөйүп баратат. Өкмөт орусиялык экономиканы өнүктүрүүгө бөлгөн кредиттин кыйласын социалдык секторго жумшаганы турат.

7-апрелден кийинки Кыргызстан экономикасынын абалы тууралуу пикирин сурап кабарчыбыз мурунку 1-вице-премьер-министр Акылбек Жапаровго кайрылган. Ошол маекке көңүлүңүздөрдү бурабыз.

- Жаңы өкмөттүн бийликке келгендеги убадасы бюджетти эки эсеге көтөрүү демилгеси болчу. Эми болсо бюджет таңкыстыгы көбөйгөндөн көбөйүп баратат. Түштүктөгү жаңжалдан жабыркагандарга үй куруп берүү да кыйла акчаны чапчыганы турат.

Акылбек Жапаров: - Каржы министринин салыкчылар менен жолугушуусунда мурдагы өкмөт тушунда бюджет таңкыстыгы 13 миллиард сомду түзгөнүн, 3 ай ичинде ага 5,5 миллиард кошулуп 18,5 миллиард сомду түзгөнү маалымдалды. Ички дүң продуктта бул 12-14% түзөт. Минтип кирешебиз азайып, чыгашабыз көбөйүп кете берсе ал экономикалык оорчулукка алып келиши мүмкүн. Макроэкономикалык туруктуулукка, сомдун кунунун качышына алып келиши ыктымал. Ошондуктан Р.Отунбаева өзгөчө бюджет кабыл албаса күзүндө пенсия, жөлөкпулдарды төлөөдө проблемалар чыгышы мүмкүн. Анан шайлоо тынч өтүшү, коопсуздукту камсыз кылуу үчүн укук коргоо органдарына дагы каражат бөлүп берүү зарыл. Өкмөт өтөле керектүү делбеген чыгашаларды кыскартышы керек. Энергетика системасын кышка даярдоо үчүн да биртоп акчалар талап кылынат. Токтогулда азыр суу көп. Казактар менен баа келишимине жетише албай калса топтолгон сууну жөн эле кое беришке туура келет. Электр убагында сатылбай калса 25-30 млн. доллар келбей калат. Мына укук коргоо органдарына 1 миллиард 200 миллион кошумча акы төлөөгө акча керек болуп турат. Бюджетти көтөрүш оңой, бирок акчаны табыш кыйын.

- Кыргызстан экономикасынын чоң таянычы орто жана чакан бизнестин ахывалын көрүп атасыз. Инвестицияны алып келүү, башка тармактарда деле толгон проблемалар чыгууда. Өкмөт мындай шартта эмне кылышы керек?

А.Жапаров: - Азырынча мен өкмөттүн кечиктирилгис чараларын көрө элекмин. Саясий кризис бара-бара экономикалык кризиске өтүп кетиш коркунучу турат. Бюджеттин киреше булактарын көбөйтүп, чыгашаларды азайтмайын кыйынчылыктан чыгыш мүмкүн эмес. Мурда биз айлык акыны, жөлөкпулду убагында төлөп берүү жөнүндө мыйзам кабыл алганбыз. Эмки жаңы парламент да ошондой мыйзам менен ишин баштап калышы мүмкүн. Р.Отунбаева мындай шартта Евразия кризиске каршы фондунан 100 – 150 миллион долларды кечиктирилгис чара катары алып келиши зарыл. Орусиялык 300 миллион доллардын 100 миллионун үй курууга жумшайбыз деп жатышат. 80 миллиону бюджетке сарпталат экен. Орусия бул 300 миллион долларды Кыргызстан экономикасын өнүктүрүү үчүн бөлгөн. 150 миллионун бюджет тартыштыгын жабыш үчүн грант катары берген. Аны пайдаланганбыз. Экономикалык акчаны социалдык маселелерге жумшап ийген туура эмес. Акчанын орду бар. Бюджетке делгени бюджетке, өнүгүүгө делингени ошол максатка жумшалышы керек.

- Банк системасындагы кырдаал. Жеке менчик Азия универсал банкын сактап калыш үчүн өкмөт 3 миллиард сомдук жарым жылга кредит берип жатат. Ушул банкка чоң акча коротуп сактап калыштын кажаты бар беле?

Акылбек Жапаров: - Айрым маалыматтарда АУБдан 200 миллион доллар акча чыгып кеткени айтылууда. 2005-жылы март окуясынан кийин биз 200 миллион доллар эмес 200 миң сомду да сыртка чыгарткан эмеспиз. Эларалык эсептердеги акчаларды Улуттук банктын бекем көзөмөлүнө алып койгондо бир да сом чыкмак эмес. Азия универсал банктын акцияларын өкмөт көзөмөлгө алып, калганын тим коюп иштете бериш керк эле. Азыр эми ага 3 миллиард сом жардам берип жарым жылда сактап калалы деп жатабыз. Бул систем банк. Ал иштеп кете албаса биз банк секторундагы кризиске да учураганы турабыз. Бул банкты профессионалдарга берип жакшы иштетип кете албасак, октябрь-ноябрда чоң кыйынчылыкка капталышыбыз мүмкүн. Азыр банк секторунда башаламан жумуштар жасалууда. Мындан кантип чыгарыбыз белгисиз. Эларалык каржы институттарынан жардам сурап, кеңеш алып, активдерди сактап калуунун аракеттерин тез арада жасаш зарыл.

- Акылбек мырза, маегиңизге ырахмат!

Дагы жүктөңүз

XS
SM
MD
LG