Премьер-министрдин милдетин аткаруучу Жоомарт Оторбаев Кара-Балтадагы мунайды кайра иштетүүчү кытайлык “Жунда” заводуна 217,7 гектар жер аянтын 49 жылга ижарага берди.
Мындай токтомго премьер-министрдин милдетин аткаруучу Жоомарт Оторбаев 31-мартта кол койгон. Экономика министринин милдетин аткаруучу Темир Сариев аталган жер "Жунда" заводунун өндүрүшүн кеңейтүү максатында берилгенин “Азаттыкка” билдирди. Анын айтымында, Жайыл районунун Ак-Башат айыл аймагындагы 217,7 гектар жер аянты Коргоо министрлигинин карамагындагы аэродром болгон. Сариев кошумча жер аянтынын берилиши боюнча буларды билдирди:
- Аталган жер заводду мындан ары кеңейтүү үчүн берилди. "Жунда" биздин план боюнча келечекте жылына 3 млн. тонна мунай иштетиши керек.
Токтоп турган заводдун эңсегени экспорт
Мындан мурдараак кыргыз өкмөтү "Жунда" заводуна чийки затты Орусия бажы салыгысыз берүүгө макул экендигин жар салган. Мындай макулдашуу кыргыз-орус өкмөттөр аралык сүйлөшүүлөрүндө жетишилген. Темир Сариев "Жунда" заводу ишке кирип Орусия чийки затты пошлинасыз берсе, казынага жылына 150 млн. доллар салык түшөрүн айтууда.
Темир Сариев.
- Эгер биз сырье маселесин чечип алсак, нефтини экспортко да чыгарабыз. Азыр Орусия менен бул жаатта сүйлөшүүлөр жүрүп жатат. Биз буга чейин күйүүчү-майлоочу майларды бажы төлөмүсүз алып келгенбиз. Эми ошону нефтиге алмаштырып алсак, кошумча нарк салыгы бизде калат эле.
Орусиянын чийки затты бажы төлөмүсүз берүү ниетин Кыргызстанды бажы биримдигине эртерээк киргизүү үчүн кызыктыруучу чалма катары баа бергендер да жок эмес.
“Жунданын” экологияга зыяны канчалык?
Деген менен "Жунда" заводу 18-февралда өз ишин убактылуу токтотууга мажбур болгон. Буга жергиликтүү элдин жана экологдордун дембе-дем заводго каршы өткөргөн акциялары себеп болгон. Алар заводдун курулушу бир дагы мыйзамга туура келбей тургандыгын, мунай заводу ишке кирсе, Кара-Балта шаарынын жаратылышына олуттуу зыян болорун какшап келишет. Бул маселени жеринде көтөрүп жүргөн эколог Динара Кутманова "Жунда" заводу жаратылышка Кумтөр сыяктуу эле зыян келтирет деген пикирде. Ал көйгөйү чечилбей жаткан заводго дагы кошумча жер берген өкмөттүн токтомун чекилик деп атады.
- Бул объект шаарда такыр эле курулбашы керек болчу. Эмнеге дагы деле курулуп жатканын эч ким түшүнбөйт. Анткени завод курулуп баштаган 5 жылдан бери эл каршы болуп келет. Мамлекеттик органдар болсо көз жумуп келатат. Бул завод экологиялык, техникалык негиздемелери жок эле курулуп баштаган. Кумтөр сыяктуу эле мыйзамдар көзгө илинген эмес, аягы эмне болору белгисиз.
“Заводдо экологиялык, техникалык мүчүлүштүктөр аныкталды”
Жергиликтүү элдин нааразылыгынын кийин өкмөт мекемелер аралык комиссия түзүп, заводду текшерүүгө алган. Аталган комиссиянын мүчөсү, экологиялык жана техникалык коопсуздук боюнча инспекциянын жетекчи орунбасары Расул Артыкбаевдин ырасташынча, текшерүүдө экологиялык жана техникалык жактан мүчүлүштүктөр аныкталган.
Кара-Балтадагы мунай заводу.
- Эл заводдон жаман жыт чыгып жатат дегенинен текшерүүнү баштаганбыз. Булар чынында эле чийки затты цистерна менен ташып келип ачык төгүп жиберишкен. Жыт ошондо чыккан. Болбосо чийки затты жабык түрдө төгүш керек болчу. Кудай буюрса комиссиянын жыйынтыгы жакын арада чыгат.
Ал эми “Чайна Петрол Компани” курган “Жунда” заводунун президентинин кеңешчиси Шатман Ботоев завод качан ишке кирерин айта албайт. Бирок заводго чийки зат түтүк менен эмес, цистерна менен ташылгандыктан нефтинин жаман жыты абага тарап кеткенин тана албайт.
- Азыркы заманбап заводдордо сырье түтүктөр менен келгендиктен жыты анчалык сезилбейт. А бизде чийки зат цистерна менен келет. Ошондуктан бир аз жыт чыгып турат. Азырынча экология жагынан да, техникалык жактан да маселелер бар. Ошолорду жоюу боюнча иштер кызуу жүрүп жатат.
Курулушу 2009-жылы башталган "Жунда" заводу жылына 800 миң тонна мунай иштетүүгө ылайыкташкан. Заводдо миңге жакын жумушчу иштесе, алардын 30 пайызын кытай, 70 пайызын жергиликтүү жумушчулар түзөт. Айрым адистер Кыргызстан жылына 1 млн. 200 миң тонна күйүүчү май керектерин эске алып, "Жунда" заводуна өлкө керектөөсүн камсыз кылат деп үмүт артуу эрте экенин баса белгилешет.
Чоң-Алайдагы Ленин чокусуна жакын жерге тигилген чет элдик альпинисттердин чатырлары.
Туризмден түшкөн киреше арбыды
Кыргызстанда жылдан жылга туристтердин саны өсүп, аларды тейлөө тармагынын кирешеси көбөйүүдө. Ага кошумча, виза режими жоюлган өлкөлөр менен товар агымынын көлөмү өстү.
Былтыр Кыргызстанга үч миллиондон ашык турист келген жана аларды тейлөөдөн түшкөн каражат мурунку жылга караганда эки эсеге өскөн. Өлкөгө келген саякатчылардын саны 2011-жылы 45 мамлекеттин жарандарына визасыз кирүүгө жол ачылгандан кийин арбыды. Бул тууралуу Экономика министринин милдетин аткаруучу Темир Сариев 31-мартта Жогорку Кеңештеги жыйында билдирди.
Тагыраак айтканда, өткөн жылы 3 миллион 65 миң туристти тейлөөдөн 560.5 миллион доллар пайда түшкөн. Ал эми виза чектөөсү алынганга чейин Кыргызстанга 2 миллиондой саякатчы келип, алардан 212 миллион доллардай киреше табылган.
Кыргызстан визасыз каттоого уруксат берген 45 өлкө менен соода көлөмү 3.7 пайыз өсүп, жалпы көлөмү 2 миллиард доллардан бир аз ашты. Кыргызстанга келген туристтердин жарымынан көбү орусиялыктар. Кийинки орундарды Казакстан, Германия, Франция, АКШ, Британия жана Испаниядан келген саякатчылар ээледи.
Григорий капчыгайы.
"Кыргыз Концепт" ишканасынын жетекчиси Эмил Үмөталиев туристтердин саны өскөнү – жакшы жышаана экенин белгилеп, Кыргызстан этно, эко жана жашыл экономиканы колдоп өнүктүрсө, келечеги чоң экенин баса белгиледи. Коомдук ишмер айлана - чөйрөнү эске алган экономиканын маанисине токтолду:
– Жашыл экономика – бул өзүбүздүн гана чың ден соолугубуз эмес. Чындыгында, бул – биздин конкуренттүүлүгүбүз, жерибиздин берген мүмкүнчүлүгү. Аны биз башкаларга экспортко сунуштай алабыз.
Үмөталиев кошумчалагандай, туристтердин агымын дагы көбөйтүп, тармактын кирешесин өстүрүүгө бир нече комплекстүү чечкиндүү иш-аракеттер зарыл.
Украинада газ кымбаттады
Орусия Украинага сатылчу газдын баасын 1-апрелден тартып 1000 куб үчүн 268.5 доллардан 385.5 долларга кымбаттатты. Бул тууралуу орус өкмөтү ээлик кылган "Газпром" кабарлады. Компаниянын башчысы Алексей Миллер билдиргендей, 1-апрелге карата Украинанын газ үчүн карызы 1.7 миллиард долларды түздү.
Эми расмий Киев мурдагыдай көгүлтүр отту 40 пайыз арзан баада ала албай калат. Ал эми өткөн аптада Эл аралык валюта корунун насыя шарттарына ылайык, украин өкмөтү калк сатып алчу газдын баасын 50 пайызга көтөрдү.
Евробиримдик менен атайын келишимге кол коюудан баш тарткан соң, экс-президент Виктор Янукович орус жетекчиси Владимир Путин менен газды арзандатылган баада алуу келишимине декабрда жетишкен. Ага удаа Украина энергия импорту жана жергиликтүү энергия булактарын өнүктүрүүгө чет элдик компаниялар менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жаткан. Ал сүйлөшүүлөрдүн көбү Янукович бийликтен кеткенден кийин токтоп калды.
Орусиядан газ жана кара май алган дагы бир ири кардар – Европа Биримдиги учурдагы кырдаалдан улам 2009-жылкы газ кризиси кайталанбаса экен деп кабатыр. Беш жыл мурда көгүлтүр оттун баасынан келип чыккан талаштан улам Борбордук жана Чыгыш Европага берилчү газ көлөмү кескин азайтылган.
