Нарын АЙЫП, Прага Түркмөн президенти Сапармурад Ниязов жакында ырлар жыйнагын чыгарды жана андагы чыгармалар мамлекеттик сыналгы аркылуу окулууда. Сентябрдын башында болсо Ниязовдун "Рухнама" аттуу китебинин экинчи бөлүгү жарык көргөн жана парламенттин сессиясында ал китепти окуу уюштурулган. Азыр түркмөн мектептеринде "Рухнама" боюнча күнүгө сабак өткөрүлөт. Эгер анын мазмунун жакшы билбесең, машине айдоого уруксат берген күбөлүктү дагы ала албайсың.
Казакстанда 19-сентябрда өткөн парламенттик шайлоонун алгачкы санактарына караганда Назарбаевдин “Отан” партиясы алдыда келатат. Ал эми оппозициячыл эки ири партия – коммунисттер менен "Казакстандын демократиялык тандоо" партиясы парламенттин төмөнкү палатасынан орун албай да калышы ыктымал.
19-сентябрда Казакстанда парламенттик шайлоо болду. Анын жыйынтыгы азырынча толук чыга элек. Анткен менен байкоочулар жаңыдан колдонулган электрондук добуш берүү системасы шайлоочуларды бир топ алагды кылгандыгын белгилишүүдө.
19-сентябрда Казакстанда парламенттик шайлоо өтөт. Анын жүрүшү жана жыйынтыгы кандай болот деген суроого Кыргызстандык саясатчылардын пикирлери кандай?
Ушул жекшембиде Казакстанда парламенттик шайлоо өтөт. Казак бийликтери беш жылда бир келчү саясий өнөктүк эл аралык талаптарга ылайык адилеттүү, ачык өтүп жатканын айтканы менен, байкоо салган эл аралык уюмдар шайлоо кампаниясы президент Н.Назарбаев менен анын кызы Дарига Назарбаеванын партияларынын пайдасына уюшулганын билдирүүдө.
Дүйшөмбү күнү Өзбекстандын президенти Ислам Каримов коңшулары Казакстан менен Кыргызстандын бийликтерине кайрылып, аларды чек ара аймактарында коопсуздук чараларын күчөтүүгө чакырды. Анын айтымында, дээрлик каралбаган чек ара аркылуу террорчулар чет жактардан Өзбекстандын ичкерки аймагына өтүүдө.
Тажикстан 1990-жылдардын башында Москвадан күнкорсуздук алганда, аны Иран алгачкылардан болуп тааныган эле. Ошондон бери окшош тилдүү эки мамлекеттин кызматташуусу ылдам өнүгүп барат. Президент Мохаммад Хатаминин 14-сентябрда аяктаган визити да эки жак үчүн жемиштүү болду. Иран өкмөтү Сангтуда ГЭСинин курулушун бүткөрүүгө 250 миллион доллар кошмок болду.
Казакстандын билим берүү министрлиги жогорку окуу жайлардагы окуунун баасын көтөрүүнү сунуш кылды. Жакында өкмөт жыйынында айтылган мындай сунуштан улам Астанада чогулган жаштар нааразылык билдиришип, билим берүү министрин кызматынан кетирүүнү талап кылышты. Казак өкмөтүнүн өкүлдөрү – университеттердеги окуунун баасын көтөрмөйүнчө, билим берүүнүн сапатын Батыштык деңгээлге жеткирүү мүмкүн эмес деген пикирде.
Түркмөнстан аймагынын дээрлик 80 процентин чөл түзөт. Суу проблемасын чечүү үчүн Ашгабад эки ири долбоордун үстүнөн иштеп жатат. Атап айтканда, чөлдүн ортосунда Түркмөн көлү курула баштады. Экинчи долбоор боюнча баш калаада 12 километрлик өстөн казылмакчы. Борбор Азияда суу ресурстары чектелүү болгондуктан, Түркмөнбашынын жаңы пландары региондогу кошуналарды тынчсыздандырбай койбойт.
Кыргызстан Борбор Азияда өз эгемендигин жарыялаган алгачкы мамлекет болгон. 1991-жылы 1-сентябрда ага удаа Өзбекстан да өзүн көз каранды эмес деп жарыялаган. Тажикстан бул агымга 9-сентябрда кошулган. Ошол жылдын соңуна чейин Казакстан менен Түркмөнстан да эгемендигин жарыялашкан. Деги, он үч жылдык эгемендик доору Борбордук Азиядагы өлкөлөргө эмне берди? Эмнеге алигиче жетишиле элек?
Тажикстанда бийликтин таразасы президент Эмомали Рахмонов тарапка ооду. Куляб тобунун Рахмоновдун өзүнө айбат көрсөтчү таасирлүү мүчөсү, өлкөнүн Маң аткезчилигин көзөмөлдөө агенттигинин башчысы, генерал-лейтенант Гафур Мирзоевдин камакка алынышын талдоочулар ушундай баалашты. Мирзоев 1992-97-жылдардагы жарандык согуш кезинде Рахмоновду бийликке алып келген “Элдик майдан” тарабында согушкан. Ал эми жыл башына чейин Президенттик гвардияны жетектеген.
Нарын АЙЫП, Прага Борбор Азияга жардам көрсөткөн Батыш өлкөлөрү жана эл аралык уюмдар адам укуктары менен демократиялык реформалар боюнча талап койгону жергиликтүү жетекчилерге жакпайт. Орусия болсо борбор азиялык жумурияттарга эч шартсыз жардам көрсөтүү менен өз таасирин күчөтүүдө.
Дагы жүктөңүз
