Түркмөнстан газга бай, муну бийликтер да жашырбайт. Тегин жерден бул өлкөдө газ бекер эмес. Бирок чын эле түркмөн газы түркмөн атуулдары үчүн бекерби?
Жаңы жылдан тарта Өзбекстанда өлүм жазасы жоюлду жана адамды камоого санкция берүү укугу прокуратурадан сотко өттү. Расмий Ташкент мындан эки жыл мурда кабыл алган чечим эми күчүнө кирип олтурат. Буга байланыштуу өзбекстандык айрым укук коргоочулар сыртынан караганда, өлүм жазасынын жоюлушу оң кадам экенин, бирок муну менен абактагылардын оор жагдайы анчалык деле өзгөрбөсүн белгилеп жатышат.
Муса Мураталиев, Маскөө калаасы Жекшемби күнү 23-декабрде Өзбекстандагы шайлоонун өтүшү боюнча ЕККУ уюму ырасмий түрдө «демократиянын үлгүсүнө сыйбаган» шайлоо болду деген билдирүү таркатты. Ал уюмдун эсебинде шайлоо бийликтин катуу саясий көз салуусу астында өткөрүлдү, ошондой эле оппозициялык күчтөр шайлоого катышуу үчүн бирдей мүмкүнчүлүк ала алышкан жок. КМШ өлкөлөрүнөн барган байкоочулар болсо шайлоонун «эркин жана ачык» өткөнүн белгилешкен. Орусиялык байкоочулар Өзүбекстанда өткөн шайлоонун Орусияныкына караганда айырмасы кыйла болду дешкен.
Өзбекстанда жекшемби күнкү шайлоонун алгачкы ырасмий натыйжалары жарыяланды. Бийликтеги президент Ислам Каримов атаандаштарын чоң артыкчылык менен утуп алды. Бирок эл аралык бир катар байкоочулар шайлоону демократиялык талаптарга ылайык өткөн жок деп баалашты.
Өзбекстандагы президенттик шайлоодо бийликти 18 жылдан бери колунан чыгарбай келаткан Ислам Каримовду мамлекеттик машина дагы бир ирет шайлатышты деген пикирлерди кыргызстандын тургундары айтышууда. Бул ирет ага үч атаандаш- Өзбекстан элдик-демократиялык партиясынан Аслиддин Рустамов, «Адолат» социал-демократиялык партиядан Дилорам Ташмухамедова, демилгечи шайлоочулардын атынан Акмал Саидов чыгышканын коомчулуктун көңүлүн жазгыруу ыкмасы катары баалагандар бар. Кыргызстандык атуулдар да өз пикирлерин билиришүүдө.
Өзбекстанда бүгүн кечээ күнкү шайлоонун алгачкы жыйынтыктары белгилүү болот. Байкоочулар азыркы мамлекет башчысы Ислам Каримовдун дагы жети жылга бийликте калганынан күмөнсүнгөн эч ким жок дешет. Борбордук шайлоо комиссиясы добуш берүү учурунда мыйзам бузулган фактылар катталбаганын маалымдады. Ал эми бир катар оппозиционерлер менен укук коргоочулар кечээги шайлоо эркин да,адилет да болгон жок деп билдиришти.
Өзбекстандагы президент шайлоодо кимдин мөрөйү үстөм чыгарынан эч ким шек деле кылбаса керек. Коммунисттик замандан бери бийликти колунан чыгарбай өлкөнү жалгыз өзү башкарып келаткан Ислам Каримовго бул ирет үч атаандаш - Өзбекстан либерал-демократиялык партиясынан Аслиддин Рустамов, социал-демократиялык партиядан Дилорам Ташмухамедова, демилгечи шайлоочулардын атынан Акмал Саидов чыгууда. Түшкө чейин эле тизмеге кирген шайлоочулардын 60% жакыны жарандык укугун пайдаланышканы кабарланды.
18 жылдан бери бийликте турган президент Ислам Каримов үчүнчү жолу жети жылдык мөөнөткө шайланат деп күтүлүүдө. Шайлоо комиссиясы түшкө чейин 16 миллион 200 миң шайлоочунун дээрлик 60 пайызы шайлоого катышты деп маалымдады.
Өзбекстанда жекшемби күнү өткөрүлгөнү жаткан президенттик шайлоого кайрылышкан чет элдик басылмалар саясий жарышта ким жеңерине эмес, негизинен бул жолку өнөктүктүн мурдагыдан “өзгөчөлүү” жактарына көңүл буруп жатышат. Баяндамачылардын баамына бир топ кызыктуу жагдайлар урунган.
Алдыдагы жекшембиде Өзбекстанда президент шайланат. Бу кызматта кайрадан Ислам Каримов каларынан эч кимдин кадиги жок. Байкоочулар саясий өнөктүк бу жолу деле режимдин оппоненттерине каршы уюштурулган репрессиялык чаралардан башка эчтемеси менен айрымаланган жок дешет.
Ушул жекшембиде, 23-декабрь күнү, Өзбекстанда президенттик шайлоо өтөт. Анда үчүнчү ирет өлкө башчылыгына 18-жылдан бери бийликте олтурган Ислам Каримов да ат салышмакчы. Кыргызстанда жашаган өзбекстандык качкындар мекениндеги шайлоого карата кандай пикирде? Коңшулаш мамлекетте боло турган добуш берүү тууралуу кыргызстандык саясат таануучулар эмне дешет?
12- декабрда Улуттар уюму Түркмөнстанды нейтралдуу өлкө катары тааныганына он эки жыл толууда. Бул датаны утурлай Ашхабадда Улуттар уюмунун алдын алма дипломатия борбору ачылды.
Дагы жүктөңүз
