Мен кыргызмын дегендер кулак түрүп турган маселе бул жерде, Орусияда деле кыйла кеп болууда. Маселен, 30-январда «Московский Комсомолец» президент Аскар Акаев менен болгон ангемелешүүсүн жарыялады. Гезит кара тамга менен басып өз окуучуларына сайып көргөзө кеткен жеринде Кыргызстандын Конституциясына киргизилип аткан толуктоолор эки себептен улам экендиги белгиленет. Биринчи себепти гезит Акаевдин пикири менен билдирет:
- Азыр президенттик бийликтин бир бөлүгүн өкүмөт менен парламентке берүүгө кез келди.
Экинчи себепти гезит оппозициялык пикир менен билдирет:
- Акаевдин президенттик мөөнөтү 2005–жылы аяктайт... Анын ордун ким басат белгисиз. Кимдир бирөөгө ал кеңейтилген бийлигин ушул бойдон калтыруу – коркунучтуу.
Орусиянын ар тарабында кыргыз баласы кыйла эле бар, бирок алардын баары эле Ата мекенинде референдум өтүп атканын билет экен деш натуура болчудай. Маселен, Москвадагы радиоэлектрондук институттун окутуучусу, кыргыз илимпозу Акжолов Маматжанга телефон чалганыбызда ал мындай деди:
- Мен кабарлашканда, мени ким таанымак эле? Ким билет мени?
- Элчилик тараптан эч сөз болгон жокпу?
- Эми ал жерден деле мен эч кимди тааныбайм да. Мен ошо аякка барбайм деле. Чыкырбаса, жөн эле мен мына деп кантип барайын? Бул жерде кыргыз балдар көп да азыр. Бир эки жыл мурда уккамын жанагы кыргыздар коомун уюштурабыз дегенин. Мен айткамын, эгерде бир окуя чыгып калса, мага кабарлагыла, мен жазылам, катталам, колуман келген жардамымды берейин деп айткам.
- Референдум тууралуу пикириңизди угайын дедим эле.
- Андай референдум болуп атканын уктум, бирок мен анын программасын билбейм да, окуган да жокмун. Ал реформа эмнени берет? Мазмуну кандай экени менен тааныштыгым да жок. Ошону окуп чыксам анда айтат элем. Колума тийбеди. Болгону аталыштарын окуп атам. Балким бир жерде бардыр, бирок чукулап издеген жокмун. Эгер аны окусам анда ойлонот элем.
Ушул мисал айтып тургандай, Орусияда жашап аткан кыргыздар мекенинде өткөнү жаткан башкы мыйзам тууралуу референдумдан элдир-селдир кабардар. Аны колдоого алуу – коюу боюнча толук түшүнүктөрү жок десек деле жарашат.
Ачыгын айтканда, кыргыздар башын кошкудай Москвада тээ 90-жылдан бери коомдук уюм жок. Аттиң-ай деп тим болосуң. Эгерде Кыргызстандын элчилиги кез-кези бул калаадагы мен кыргыз дегенди сен ары тур, сен бери турга салбай, тегиз чогултуп, алардын бир эл экенин эсине салып коюп турганда, “Кыргыздар коому” өзүнөн өзү түзүлөт беле, дешет айрым маскөөлүк кыргыздар.
- Азыр президенттик бийликтин бир бөлүгүн өкүмөт менен парламентке берүүгө кез келди.
Экинчи себепти гезит оппозициялык пикир менен билдирет:
- Акаевдин президенттик мөөнөтү 2005–жылы аяктайт... Анын ордун ким басат белгисиз. Кимдир бирөөгө ал кеңейтилген бийлигин ушул бойдон калтыруу – коркунучтуу.
Орусиянын ар тарабында кыргыз баласы кыйла эле бар, бирок алардын баары эле Ата мекенинде референдум өтүп атканын билет экен деш натуура болчудай. Маселен, Москвадагы радиоэлектрондук институттун окутуучусу, кыргыз илимпозу Акжолов Маматжанга телефон чалганыбызда ал мындай деди:
- Мен кабарлашканда, мени ким таанымак эле? Ким билет мени?
- Элчилик тараптан эч сөз болгон жокпу?
- Эми ал жерден деле мен эч кимди тааныбайм да. Мен ошо аякка барбайм деле. Чыкырбаса, жөн эле мен мына деп кантип барайын? Бул жерде кыргыз балдар көп да азыр. Бир эки жыл мурда уккамын жанагы кыргыздар коомун уюштурабыз дегенин. Мен айткамын, эгерде бир окуя чыгып калса, мага кабарлагыла, мен жазылам, катталам, колуман келген жардамымды берейин деп айткам.
- Референдум тууралуу пикириңизди угайын дедим эле.
- Андай референдум болуп атканын уктум, бирок мен анын программасын билбейм да, окуган да жокмун. Ал реформа эмнени берет? Мазмуну кандай экени менен тааныштыгым да жок. Ошону окуп чыксам анда айтат элем. Колума тийбеди. Болгону аталыштарын окуп атам. Балким бир жерде бардыр, бирок чукулап издеген жокмун. Эгер аны окусам анда ойлонот элем.
Ушул мисал айтып тургандай, Орусияда жашап аткан кыргыздар мекенинде өткөнү жаткан башкы мыйзам тууралуу референдумдан элдир-селдир кабардар. Аны колдоого алуу – коюу боюнча толук түшүнүктөрү жок десек деле жарашат.
Ачыгын айтканда, кыргыздар башын кошкудай Москвада тээ 90-жылдан бери коомдук уюм жок. Аттиң-ай деп тим болосуң. Эгерде Кыргызстандын элчилиги кез-кези бул калаадагы мен кыргыз дегенди сен ары тур, сен бери турга салбай, тегиз чогултуп, алардын бир эл экенин эсине салып коюп турганда, “Кыргыздар коому” өзүнөн өзү түзүлөт беле, дешет айрым маскөөлүк кыргыздар.
