16-декабрь күнү Ашгабаттагы Өзбекстандын элчилиги жана анын кызматкерлери жашаган үйлөр Түркмөнстандын коопсуздук кызматкерлери тарабынан уруксатсыз тинтүүгө учурагандан кийин, 21-декабрда элчиге 24 сааттын ичинде өлкөдөн чыгып кетүү талабы коюлду.
Расмий Ашгабад өзбек элчисин “түркмөн оппозициясынын лидери Борис Шихмурадовго башпаана кылууга уруксат берген” деген күнөөнү коюуда. Кыйыр түрдө айтканда, элчи Абдурашид Кадыров түркмөн президентине кол салууга катышы бар деп шектелүүдө.
Түркмөнстандын баш прокурору Гурбанбиби Атажанова буга байланыштуу мындай деп билдирди:
“Өзбекстандын Түркмөнстандагы элчиси Абдурашид Кадыров түркмөн оппозициясынын лидерлеринин бири, Борис Шихмурадовго өзбек-түркмөн чегарасынан өтүүгө жардам берген. Шихмурадов баштаган оппозиция түркмөн президентинин өмүрүнө кол салуу аракетин жасаганын биз жакшы билебиз”.
Ушул жылдын 25-ноябрында С. Ниязовдун өмүрүнө кол салуу аракети орун алгандан бери, Түркмөнстанда 50гө жакын адам, алардын ичинде Россия менен Түркиянын 17 жараны жана АКШнын бир жараны камакка алынды. Баш прокурор ошондой эле президентке кол салууга чечен улутундагылар да катышкандыгын билдирген. Түкмөнбашы өзү белгилегендей, анын өмүрүнө жасалган кол салууга байланыштуу тергөө иштери жергиликтүү мыйзамдарга жана эл аралык стандарттарга ылайык жүргүзүлүүдө. Ниязов анын өмүрүнө кол салууну уюштургандар катары түркмөн оппозициясынын лидерлерин күнөөлөп чыккан. Ал эми түркмөн оппозициясынын өкүлдөрү мындай айыптарды негизсиз деп санап, «президентке кол салуу бийлик тарабынан атайын уюштурулган» деген пикирлерин билдиришүүдө.
Ашгабаддагы Өзбекстандын элчилигине байланыштуу окуядан кийин, Өзбекстандын тышкы иштер министрлиги Түркмөнстандын тышкы иштер министрлигине расмий нота жолдоду. Министрлик Өзбекстандын элчисине жана өзбек бийлигине Ашгабат тарабынан коюлуп жаткан күнөөлөр негизсиз деп билдирген. Расмий Ташкент түркмөн тараптын Өзбекстандын дипломатиялык миссиясына карата жасалган бул мамилесин эл аралык укуктун нормалары менен принциптерди, дипломатиялык мамилелер боюнча Вена конвенциясын, ошондой эле эки тараптуу мамлекеттер аралык макулдашууларды одоно түрдө бузуу катары баалады.
Өзбекстандын тышкы иштер министрлиги түркмөн тараптан бул окуяга байланыштуу кыска мөөнөттүн ичинде түшүндүрмө берүүнү жана бул жаңжалга алып келген күнөөлүүлөрдү жоопкерчиликке тартууну талап кылууда.
«Өзбек тарап төмөнкүлөрдү билдирип коюуну негиздүү деп эсептейт: Шихмурадов мурда Түркмөнстандын тышкы иштер министри болуп көп жылдар бою иштеп келгендигине байланыштуу, ал Өзбекстанга бир нече ирет келген жана албетте, Өзбекстанда Шихмурадовдун көптөгөн тааныштары жана катышы бар адамдары көп. Өзбек тарап өзбек бийлиги тарабынан Шихмурадовго чек арадан өтүүгө эч кандай жардам жана көмөк көрсөткөн эместигин расмий билдирет», - дейт Өзбекстандын тышкы иштер министри Абдулазиз Камилов бул туурасында. Ал эми Өзбекстандын опоозициялык маанайдагы «Эрк» партиясынын лидери Атаназар Арипов болсо, тышкы иштер министринин мындай билдирүүсү С. Ниязовго каршы уюштурулган кол салууга Өзбекстандын кандайдыр-бир көмөгү бар деген шек калтырды деген пикирин айтты. «Расмий бийликтин, тактап а
йтканда, тышкы иштер министрлигинин Ашгабаттагы өзбек элчилигине байланыштуу маселе боюнча билдирүүсү «өзбек тараптын президент Сапармурад Ниязовго кол салууга кандайдыр-бир катышы болушу мүмкүн» деген пикирди туудурду. Мен түшүнбөдүм, Борис Шихмурадов мурда тышкы иштер министри болуп иштеп келген мезгилде Өзбекстанга көп ирет келгендигин жана «анын Өзбекстанда көптөгөн тааныштары бар» дегендерди билдирүүдө баса белгилөөнүн зарылдыгы эмнеде эле?», - дейт Өзбекстандын «Эрк» партиясынын лидери.
Расмий Ашгабад өзбек элчисин “түркмөн оппозициясынын лидери Борис Шихмурадовго башпаана кылууга уруксат берген” деген күнөөнү коюуда. Кыйыр түрдө айтканда, элчи Абдурашид Кадыров түркмөн президентине кол салууга катышы бар деп шектелүүдө.
Түркмөнстандын баш прокурору Гурбанбиби Атажанова буга байланыштуу мындай деп билдирди:
“Өзбекстандын Түркмөнстандагы элчиси Абдурашид Кадыров түркмөн оппозициясынын лидерлеринин бири, Борис Шихмурадовго өзбек-түркмөн чегарасынан өтүүгө жардам берген. Шихмурадов баштаган оппозиция түркмөн президентинин өмүрүнө кол салуу аракетин жасаганын биз жакшы билебиз”.
Ушул жылдын 25-ноябрында С. Ниязовдун өмүрүнө кол салуу аракети орун алгандан бери, Түркмөнстанда 50гө жакын адам, алардын ичинде Россия менен Түркиянын 17 жараны жана АКШнын бир жараны камакка алынды. Баш прокурор ошондой эле президентке кол салууга чечен улутундагылар да катышкандыгын билдирген. Түкмөнбашы өзү белгилегендей, анын өмүрүнө жасалган кол салууга байланыштуу тергөө иштери жергиликтүү мыйзамдарга жана эл аралык стандарттарга ылайык жүргүзүлүүдө. Ниязов анын өмүрүнө кол салууну уюштургандар катары түркмөн оппозициясынын лидерлерин күнөөлөп чыккан. Ал эми түркмөн оппозициясынын өкүлдөрү мындай айыптарды негизсиз деп санап, «президентке кол салуу бийлик тарабынан атайын уюштурулган» деген пикирлерин билдиришүүдө.
Ашгабаддагы Өзбекстандын элчилигине байланыштуу окуядан кийин, Өзбекстандын тышкы иштер министрлиги Түркмөнстандын тышкы иштер министрлигине расмий нота жолдоду. Министрлик Өзбекстандын элчисине жана өзбек бийлигине Ашгабат тарабынан коюлуп жаткан күнөөлөр негизсиз деп билдирген. Расмий Ташкент түркмөн тараптын Өзбекстандын дипломатиялык миссиясына карата жасалган бул мамилесин эл аралык укуктун нормалары менен принциптерди, дипломатиялык мамилелер боюнча Вена конвенциясын, ошондой эле эки тараптуу мамлекеттер аралык макулдашууларды одоно түрдө бузуу катары баалады.
Өзбекстандын тышкы иштер министрлиги түркмөн тараптан бул окуяга байланыштуу кыска мөөнөттүн ичинде түшүндүрмө берүүнү жана бул жаңжалга алып келген күнөөлүүлөрдү жоопкерчиликке тартууну талап кылууда.
«Өзбек тарап төмөнкүлөрдү билдирип коюуну негиздүү деп эсептейт: Шихмурадов мурда Түркмөнстандын тышкы иштер министри болуп көп жылдар бою иштеп келгендигине байланыштуу, ал Өзбекстанга бир нече ирет келген жана албетте, Өзбекстанда Шихмурадовдун көптөгөн тааныштары жана катышы бар адамдары көп. Өзбек тарап өзбек бийлиги тарабынан Шихмурадовго чек арадан өтүүгө эч кандай жардам жана көмөк көрсөткөн эместигин расмий билдирет», - дейт Өзбекстандын тышкы иштер министри Абдулазиз Камилов бул туурасында. Ал эми Өзбекстандын опоозициялык маанайдагы «Эрк» партиясынын лидери Атаназар Арипов болсо, тышкы иштер министринин мындай билдирүүсү С. Ниязовго каршы уюштурулган кол салууга Өзбекстандын кандайдыр-бир көмөгү бар деген шек калтырды деген пикирин айтты. «Расмий бийликтин, тактап а
йтканда, тышкы иштер министрлигинин Ашгабаттагы өзбек элчилигине байланыштуу маселе боюнча билдирүүсү «өзбек тараптын президент Сапармурад Ниязовго кол салууга кандайдыр-бир катышы болушу мүмкүн» деген пикирди туудурду. Мен түшүнбөдүм, Борис Шихмурадов мурда тышкы иштер министри болуп иштеп келген мезгилде Өзбекстанга көп ирет келгендигин жана «анын Өзбекстанда көптөгөн тааныштары бар» дегендерди билдирүүдө баса белгилөөнүн зарылдыгы эмнеде эле?», - дейт Өзбекстандын «Эрк» партиясынын лидери.
