Кыргызстандын экинчи Швейцария болуу демилгеси негизинен Европа өлкөлөрүндө колдо таап, соңку жылдары токойго Швейцария менен Италия ишкерлери көңүл бурушууда. Анткен менен, кыргыз токоюнун бүгүнкү абалы көңүл жылытарлык деп айтыш кыйын. Элет жеринин экономикалык кыйынчылыкка капталышы токойлордун болочогун арсар абалга алып келген олуттуу проблемага айланууда. Жаңыдан түзүлгөн кыргыз токой кызматынын жаңгак токой башкармалыгынын жетекчиси Майрамбек Алиевдин пикиринче, отун-суудан мукураган калктын токойду кыйгас кыюуга өтүшү оор турмуштун айынан чыккан аргасыз абал. Ошондон улам экономикалык оорчулук кыргыз токойчуларына токойду кантип сактап калуу проблемасын коюуда. «Токой кызматына тиешелүү 15-16 токой чарбаларынын баары ушу тапта жаңыча иштөөгө өтүп атышат,- дейт Майрамбек Алиев.- Алардын иши: токойду коргоо, көчөт отургузуу, кыюу-тазалоо иштери башкача жүргүзүлө баштады».
Өткөн жылдын ноябрында кайрадан түзүлгөн Кыргызстандын токой кызматы ушу тапта мурунку колхоз-совхоздордун менчигинде эсептелинип, алар таркагандан кийин кароосуз калган токой тилкелерин сактоо, токойду кыйгас кыюудан коргоо амалында атайын өкмөттүк токтом даярдаган. Токтомго ылайык токойду сактоого жергиликтүү калк өзү катышуусу зарыл. Майрамбек Алиевдин айтуусунда, бул токойчулардын өз милдетине карата мамилесин кескин өзгөртөт. Токойго калктын ээлик кылуусу аларды жаратылыш байлыгына сарамжал мамиле кылууга шарт түзмөкчү.
Жаңгак токоюнун кендирин кескен дагы бир олуттуу проблема жаңгактын уюлун чет элдик ишкерлерге арзан баада сатуу дагыле жөндөлө элек.
Кыргызстандагы жаңгак токоюндагы кайталангыс биоартүрдүүлүктү түзгөн жапайы алчаларды малак курт басып, алар тегиз куурай башташты. Мамлекеттен колдоо алалбай, экономикалык оорчулуктан бели майышкан токой чарбаларынын илдетке чалдыккан токой аянттарынын дарылоо мүмкүнчүлүгү жок.
Майрамбек Алиев италиялык ишкерлердин жардамы менен кыргыз токоюн кыйроодон сактап кала алабыз деп ишенет. «Кыргызстан менен Швейцариянын климаттык шарты бирдей эмес. Швейцарияда нымдуулук күчтүү. Бизде - кургакчылык. Бирок, ошого карабай Кыргызстандын токой аянтын көбөйтүү аракетин көрүп жатабыз. Социализмдин тушунда, өнөр жайын өнүктүрүү, кийин уруш маалында Кыргызстандын жалпы аянтынын 6% жакынын түзгөн токой аянты 3,8% чейин азайып кеткен. Кийинки 30-40 жыл ичинде Кыргызстандын токой аянтын 4,23% көбөйтүүгө жетиштик. Жакынкы 20-30 жылда токой аянтын дагы көбөйтөбүз деген программабыз бар, ага биз ишенебиз»,- дейт Майрамбек Алиев.
Кыргызстандын токоюн сактоо, аны жок кылбай, баштагы калыбына келтирүү аракети азырынча сөз жүзүндө гана жүрүүдө. Токой аянтын кеңейтүүгө жергиликтүү калкты тартуу азырынча олуттуу натыйжа алып келе элек. Көпчүлүк эл токой байлыгын алып, аны калыбына келтирүүгө көңүлкош. Ошондон токой аянттарын 2-3 жылдан 49 жылга чейин ижарага берүүнүн натыйжасы кандай болору азырынча бүдөмүк.
Өткөн жылдын ноябрында кайрадан түзүлгөн Кыргызстандын токой кызматы ушу тапта мурунку колхоз-совхоздордун менчигинде эсептелинип, алар таркагандан кийин кароосуз калган токой тилкелерин сактоо, токойду кыйгас кыюудан коргоо амалында атайын өкмөттүк токтом даярдаган. Токтомго ылайык токойду сактоого жергиликтүү калк өзү катышуусу зарыл. Майрамбек Алиевдин айтуусунда, бул токойчулардын өз милдетине карата мамилесин кескин өзгөртөт. Токойго калктын ээлик кылуусу аларды жаратылыш байлыгына сарамжал мамиле кылууга шарт түзмөкчү.
Жаңгак токоюнун кендирин кескен дагы бир олуттуу проблема жаңгактын уюлун чет элдик ишкерлерге арзан баада сатуу дагыле жөндөлө элек.
Кыргызстандагы жаңгак токоюндагы кайталангыс биоартүрдүүлүктү түзгөн жапайы алчаларды малак курт басып, алар тегиз куурай башташты. Мамлекеттен колдоо алалбай, экономикалык оорчулуктан бели майышкан токой чарбаларынын илдетке чалдыккан токой аянттарынын дарылоо мүмкүнчүлүгү жок.
Майрамбек Алиев италиялык ишкерлердин жардамы менен кыргыз токоюн кыйроодон сактап кала алабыз деп ишенет. «Кыргызстан менен Швейцариянын климаттык шарты бирдей эмес. Швейцарияда нымдуулук күчтүү. Бизде - кургакчылык. Бирок, ошого карабай Кыргызстандын токой аянтын көбөйтүү аракетин көрүп жатабыз. Социализмдин тушунда, өнөр жайын өнүктүрүү, кийин уруш маалында Кыргызстандын жалпы аянтынын 6% жакынын түзгөн токой аянты 3,8% чейин азайып кеткен. Кийинки 30-40 жыл ичинде Кыргызстандын токой аянтын 4,23% көбөйтүүгө жетиштик. Жакынкы 20-30 жылда токой аянтын дагы көбөйтөбүз деген программабыз бар, ага биз ишенебиз»,- дейт Майрамбек Алиев.
Кыргызстандын токоюн сактоо, аны жок кылбай, баштагы калыбына келтирүү аракети азырынча сөз жүзүндө гана жүрүүдө. Токой аянтын кеңейтүүгө жергиликтүү калкты тартуу азырынча олуттуу натыйжа алып келе элек. Көпчүлүк эл токой байлыгын алып, аны калыбына келтирүүгө көңүлкош. Ошондон токой аянттарын 2-3 жылдан 49 жылга чейин ижарага берүүнүн натыйжасы кандай болору азырынча бүдөмүк.
