Социалдык тармактын кызматкерлеринин эмгек акылары жагдайга жараша маал-маалы менен көбөйүп турат. Быйыл өкмөт мугалимдер менен дарыгерлердин маянасын жазында 15%, күзүндө дагы 15% көбөйтүүнү болжоду. Бирок, айрымдар социалдык колдоого канча каражат кошулса, баа да ошончо өсөөрүн айтышат. Кээ бир талдоочулар болсо мугалим, дарыгер, пенсионерлерди аз акча менен алдап, иш жүзүндө үлүштүн көбүн мамлекеттик кызматчылар алып жатканын айтышат.
Өкмөт жакында мамлекеттик кызматчылардын айлыгы быйыл көтөрүлбөй турганын айтканы менен, мамлекеттик чиндерге 20%га чейинки өлчөмдө кошумча төлөөлөр жүргүзүлөөрүн ырасмий билдирди.
Байкоочулардын пикирлерине караганда, жыл өткөн сайын мамлекеттик кызматчылар менен бюджеттен айлык алган кызматкерлердин маяналарынын ортосунда ажырым өсүп баратат. «Укуктук проблемалар фондунун» төрайымы Нина Векуа мындай жагдай акыйкаттыкты жана натыйжалуу аракеттерди талап кылып аткан азыркы реформанын багытына кайчы келерин айтат:
- Айырма өтө чоң. Маянаны жөнгө салуучу нормативдик укуктук базалар акыйкат болбой жатканда коррупцияга каршы кайсы күрөш жөнүндө сөз болушу мүмкүн?
Өкмөт болсо мамлекеттик кызматчыларды коррупцияга аралаштырбоо үчүн эмгек акыны көтөрүш керек экенин белгилейт. Айрым бейөкмөт уюмдардын өкүлдөрү болсо мамлекеттик кызматчынын коррупциядан оолак болушу айлык акынын өлчөмүнө караганда, аткарган ишинин ачык-айкындыгына көбүрөөк байланыштуу экенин айтышат.
Кыргызстандын улуттук статистика комитетинин маалыматына караганда, мамлекеттик кызматчылардын айлыгы 2403 сомду, саламаттык сактоо жана билим берүү тармактарында иштегендердин айлыгы 800 - 900 сомду түзөт. Ал эми Жогорку Кеңештин Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Ташболот Балтабаевдин айтымында, маселен, Баткен облусунда дарыгерлердин айлыгы 800 сомдун тегерегинде, мамлекеттик кызматчылардыкы 3500 сомго жакын.
Премьер-министр Николай Танаевдин Акыйкат башкаруу боюнча улуттук кеңештин отурумунда билдиргенине караганда, бардык жоопкерчиликти өзүнө алып жаткан мамлекеттик кызматчылар менен бюджеттен маяна алып жаткан кызматкерлердин аткарган иштерин теңештирүүгө болбойт. Экинчи жагынан муну премьер-министр каражаттын жоктугу менен да негиздейт:
- Эгер азыр бюджетте мүмкүнчүлүк болсо, мен бюджеттик кызматкерлердин дагы, мамлекеттик кызматчылардын да маяналарын жок дегенде 100% көтөрмөкмүн.
Ал эми депутат Ташболот Балтабаевдин айтымында, эмгек акыны төлөөдөгү теңсиздик мамлекеттик саясатка жана укуктук-нормативдик базага жараша болуп атат. Ошондуктан, «өкмөт азыр бюджет каржылаган тармактарга эмгек акы төлөөнүн ырааттуулугун камсыздоочу мыйзамга муктаж», - дейт депутат:
- Мыйзам кабыл алышыбыз керек - Кыргызстандын президентинин маянасы маянасы эң аз адамдын айлыгынын момунча эсесинен ашпаш керек деген. Ошондо бардыгы бир кайыкка түшөт. Эгер депутаттын же президенттин маянасын көбөйтөбүз дешсе, эң аз маяна алган адамдыкын да көбөйтүү керек. Мына ушундай мыйзам зарыл.
Өкмөт жакында мамлекеттик кызматчылардын айлыгы быйыл көтөрүлбөй турганын айтканы менен, мамлекеттик чиндерге 20%га чейинки өлчөмдө кошумча төлөөлөр жүргүзүлөөрүн ырасмий билдирди.
Байкоочулардын пикирлерине караганда, жыл өткөн сайын мамлекеттик кызматчылар менен бюджеттен айлык алган кызматкерлердин маяналарынын ортосунда ажырым өсүп баратат. «Укуктук проблемалар фондунун» төрайымы Нина Векуа мындай жагдай акыйкаттыкты жана натыйжалуу аракеттерди талап кылып аткан азыркы реформанын багытына кайчы келерин айтат:
- Айырма өтө чоң. Маянаны жөнгө салуучу нормативдик укуктук базалар акыйкат болбой жатканда коррупцияга каршы кайсы күрөш жөнүндө сөз болушу мүмкүн?
Өкмөт болсо мамлекеттик кызматчыларды коррупцияга аралаштырбоо үчүн эмгек акыны көтөрүш керек экенин белгилейт. Айрым бейөкмөт уюмдардын өкүлдөрү болсо мамлекеттик кызматчынын коррупциядан оолак болушу айлык акынын өлчөмүнө караганда, аткарган ишинин ачык-айкындыгына көбүрөөк байланыштуу экенин айтышат.
Кыргызстандын улуттук статистика комитетинин маалыматына караганда, мамлекеттик кызматчылардын айлыгы 2403 сомду, саламаттык сактоо жана билим берүү тармактарында иштегендердин айлыгы 800 - 900 сомду түзөт. Ал эми Жогорку Кеңештин Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Ташболот Балтабаевдин айтымында, маселен, Баткен облусунда дарыгерлердин айлыгы 800 сомдун тегерегинде, мамлекеттик кызматчылардыкы 3500 сомго жакын.
Премьер-министр Николай Танаевдин Акыйкат башкаруу боюнча улуттук кеңештин отурумунда билдиргенине караганда, бардык жоопкерчиликти өзүнө алып жаткан мамлекеттик кызматчылар менен бюджеттен маяна алып жаткан кызматкерлердин аткарган иштерин теңештирүүгө болбойт. Экинчи жагынан муну премьер-министр каражаттын жоктугу менен да негиздейт:
- Эгер азыр бюджетте мүмкүнчүлүк болсо, мен бюджеттик кызматкерлердин дагы, мамлекеттик кызматчылардын да маяналарын жок дегенде 100% көтөрмөкмүн.
Ал эми депутат Ташболот Балтабаевдин айтымында, эмгек акыны төлөөдөгү теңсиздик мамлекеттик саясатка жана укуктук-нормативдик базага жараша болуп атат. Ошондуктан, «өкмөт азыр бюджет каржылаган тармактарга эмгек акы төлөөнүн ырааттуулугун камсыздоочу мыйзамга муктаж», - дейт депутат:
- Мыйзам кабыл алышыбыз керек - Кыргызстандын президентинин маянасы маянасы эң аз адамдын айлыгынын момунча эсесинен ашпаш керек деген. Ошондо бардыгы бир кайыкка түшөт. Эгер депутаттын же президенттин маянасын көбөйтөбүз дешсе, эң аз маяна алган адамдыкын да көбөйтүү керек. Мына ушундай мыйзам зарыл.
