Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
23-Апрель, 2024-жыл, шейшемби, Бишкек убактысы 22:17

ӨЗБЕКСТАН МЕНЕН ТҮРКМӨНСТАН – ДИН ЭРКИНДИГИ ЧЕКТЕЛГЕН МАМЛЕКЕТТЕРДИН КАТАРЫНДА


Кубат Оторбаев, Прага Кошмо Штаттарынын мамлекеттик департаменти дүйнө жүзүндөгү дин эркиндиги боюнча жылдык отчетун жарыялады. Быйыл дагы Иран отчетто сынга алынды - ырасмий Тегеран ушуну менен жетинчи жыл бою адамдарга дин эркиндигинде чек койгон бийлик катары бааланууда. Ирандын катарында бул ирет Өзбекстан менен Ооганстан да бар, ал эми отчетто Түркмөнстанда болсо бир аз жылыштар байкалат деп айтылат.

Отчет журналисттердин көңүлүнө 15-сентябрда Вашингтондо тартууланды. Аны Мамлекеттик департаменттин дин эркиндиги боюнча өкүлү Жон Ханфорд тааныштырды.

Анын айтымында, бул ирет 197 мамлекеттеги абал иликтенип, талданды. Отчеттун максаты – тигил же бул мамлекеттин өкмөттөрү эл аралык коомчулук алдында алган милдеттемелерин кандай аткарып жатканын билүү.

Дин жаатындагы абал сегиз мамлекетте өтө начар абалда деп айтылат. Алар
- Mайанмар, Кытай, Түндүк Корея, Иран, Судан, Эритрея, Сауд Арапстан жана Вьетнам мамлекеттери.

Борбор Азия өлкөлөрүнөн Түркмөнстан менен Өзбекстандын жарандарынын дин эркиндиги чектелүүдө. Ханворддун айтымында, Өзбекстандын өкмөтү кылымдардан бери калыптанып келаткан дин тутуу эркиндигине тыюу салганы менен айырмаланууда:

Тилекке каршы, Өзбекстанда диндин салттуу ыраатуулугу бузулган жагдайлар арбын. Ошондой эле Өзбек бийлиги өзү туура көрбөгөн дин агымдарын каттоодон өткөрбөй коет же болбосо тигил же бул агымдарды мыйзамсыз деп, таптакыр эле жуутпай салат.

Соңку жылдарда Түркмөнстанда абал абдан оор болуп келатса дагы, бул жылы айрым жылыштар бар, деп айтылат отчетто:

Коңшу Түркмөнстанда эки гана дин агымына мыйзамдуу уруксат берилип келген болсо эми бул мамлекетте 9 жаңы агымга каттоодон өтүүгө уруксат берилди. Биз түркмөн өкмөтүнүн мындай жаратмандыгы улантыла берет деген үмүттөбүз.

Мамлекеттик департаменттин баасы боюнча акыркы бир жылда орус бийлигинин мамилеси жөөттөргө жана мусулмандарга бир топ эле салкындаган. Ал эми реформа жолундагы Ооганстанда президент Хамид Карзайдын бийлиги талиптер тушунда калыптанып калган катаал эрежелерди бузуп, Конституцияда айтылган дин эркиндигин камсыз кылуунун аракетин жасоодо.

Эске сала кете турган жагдай – Мамлекеттик департаменттин бул отчетунда кайра-кайра сынга алынган мамлекеттерге Кошмо Штаттарынын өкмөтү санкция киргизиши ыктымал.
XS
SM
MD
LG