Бир кезде ичкенге боло турган таза суунун дүйнөдөгү төртүнчү булагы болгон Арал деңизинен бүгүн төрттөн бири гана калган. Казакстан тараптан суунун көлөмүн көбөйтүү аракеттеринде бир топ үмүттүү жылыштар бар экени белгилүү. Өзбекстан тараптан да айрым өзгөрүүлөр орун алдууда. Анын ичинде 2001-жылы Германиянын Бонн университетиндеги Өнүктүрүүнү изилдөө борборунун окумуштуулары өзбек кесиптештери менен баштаган узак мезгилдүү долбоордун айрым жыйынтыктарын атаса болот.
Кристофер Мартиус - долбоордун координатору. Анын айтымында, проблемаларды түшүнүүгө эле бир топ убакыт кетип калды. Жакында изилдөөчүлөр өзбек өкмөтүнө экологиялык деградация менен күрөштүн функционалдык үлгүсүн сунуш этишмекчи. Бул моделдин башкы максаты – албетте биринчи кезекте элеттеги жакырчылыкты жоюу болуп саналат. Анын концепциялары тууралуу Мартиус Азаттыкка буларды билдирди:
– Биз жерди пайдаланууну жана айыл-чарба системасында сууну сарамжалдуу колдонууну жакшыртууга аракет кылып жатабыз. Бул системада азыр пахта, буудай жана айрым жерлерде күрүч өстүрүү үстөмдүк кылат. Мында суунун сарамжалдуу колдонулушу менен катар, аны башкаруу, бөлүштүрүү, ирригация жана дренаж системасын көзөмөлдөш керек. Суу каналдарынын көбү кумдун үстүнөн курулган, алар аркылуу суу зор көлөмдө ысырап болот.
Тез өсүүчү дарактарды отургузуу да бул пландын маанилүү бөлүгү болуп саналат. Дагы бир идея индиго деп аталган боек берүүчү өсүмдүктү өстүрүүгө байланышкан. Көк-мөк түс берүүчү бул боек аз гана жерге себилүүдө, бирок индигонун эл аралык базардагы баасы жогору, ошондой эле ал айдоо жерлеринин сапатын көтөрүүгө жардам берээри аныкталган.
Кристофер Мартиус - долбоордун координатору. Анын айтымында, проблемаларды түшүнүүгө эле бир топ убакыт кетип калды. Жакында изилдөөчүлөр өзбек өкмөтүнө экологиялык деградация менен күрөштүн функционалдык үлгүсүн сунуш этишмекчи. Бул моделдин башкы максаты – албетте биринчи кезекте элеттеги жакырчылыкты жоюу болуп саналат. Анын концепциялары тууралуу Мартиус Азаттыкка буларды билдирди:
– Биз жерди пайдаланууну жана айыл-чарба системасында сууну сарамжалдуу колдонууну жакшыртууга аракет кылып жатабыз. Бул системада азыр пахта, буудай жана айрым жерлерде күрүч өстүрүү үстөмдүк кылат. Мында суунун сарамжалдуу колдонулушу менен катар, аны башкаруу, бөлүштүрүү, ирригация жана дренаж системасын көзөмөлдөш керек. Суу каналдарынын көбү кумдун үстүнөн курулган, алар аркылуу суу зор көлөмдө ысырап болот.
Тез өсүүчү дарактарды отургузуу да бул пландын маанилүү бөлүгү болуп саналат. Дагы бир идея индиго деп аталган боек берүүчү өсүмдүктү өстүрүүгө байланышкан. Көк-мөк түс берүүчү бул боек аз гана жерге себилүүдө, бирок индигонун эл аралык базардагы баасы жогору, ошондой эле ал айдоо жерлеринин сапатын көтөрүүгө жардам берээри аныкталган.
