Тажикстандын Жогорку соттунун 9-январдагы чечимине ылайык, салафи идеясын пропагандалаган диний адабияттар менен материлдарды алып келүүгө, таратууга да тыюу салынды. Жогорку соттун өкүлү Махмадали Юсуфовдун айтымында, кыймылды жабуу жөнүндө чечим ал өлкөнүн коопсуздугуна коркунуч келтиргенинен улам кабыл алынган:
- Улуттук, расалык жана диний жаңжаалдарды, өлкөнүн кадыр-баркына шек кетүүсүн алдын алуу үчүн Тажикстандын Жогорку соту 8-январда Салафи диний кыймылынын ишмердигине мыйзамсыз топ катары тыюу салды.
Исламдын сунни багытындагы бул кыймыл Тажикстандын аймагында активдүү аракеттенип келгенине эки жылдай болгон жана өзүнүн ырастоосунда, Тажикстанда 20 миңден ашуун жолдоочусу бар. Тажикстандык имамдар атүгүл Талибанга теңеп жиберген топтун жактоочуларынын ырастоосунда, алар болгону исламды таза жана так кармангандар.
Салафинин лидерлери алардын кыймылы тынчтык максатты гана көздөрүн, эч кандай экстремисттик да, саясий мүдөө жок деп ырасташат.
Тажик бийликтери болсо анын бир нече жүз гана талапкери бар деп эсептешкени менен жаш муунду өзүнө тартуу аракеттеринен улам кыймыл келечекте кулач жайып кетүүсүнөн чоочулагандай.
Кыймылдын жергиликтүү лидерлеринин көпчүлүгү Пакистан менен араб өлкөлөрүнүн диний мектептерин аяктаган, курагы жагынан 20-30дун тегерегиндеги жаштар. Салафи активисттеринин бири Ножи Назирмат Жогорку соттун кыймылды жабуу жөнүндөгү чечимине төмөнкүдөй мамилесин билдирди.
- Салафинин жолдоочуларын куугунтуктоо жана кодулоо Тажикстандын мыйзамдарын бузгандык болот. Анткени биз демократиялык, секулярдык, мыйзам менен башкарылган өлкөдө жашап жатабыз. Мен Салафинин жактоочулары өкмөткө каршы бир нерсе айтканын уккан эмесмин.
Тажикстандыктардын көпчүлүгү сунни исламдын салыштырмалуу байистүү багыты – ханафинин жолун жолдоочулар. Ошондой эле көбүнесе өлкөнүн чыгыш чөлкөмүндө 200 миңден ашуун исмаили шийилери бар.
Кыргызстандык дин адиси, теология илимдеринин доктору Бакыт Мурзуибраимов биз менен болгон маегинде белгилегендей, салафини диний кыймыл катары деле кароого болбойт, ал исламды өтө эле тар түшүнгөн адамдардын тобу. Андайларды азыр Кыргызстандан да кезиктирүүгө болот:
- Шарият боюнча салафи көз карашында адамдын акылына анча деле маани бере беришпейт. Мындайча айтканда биз акылга ишенсек, акыл бизди шарияттан, динден чыгарып таштайт. Биз бир гана Куран китеби, ислам шарияты менен чектелүүбүз керек деген пикирлер бар. Ал эми бир гана Куран менен, шарият менен чектелип, акылды иштетпей койсок анда бул инсандын табиятына каршы келип калат. Кээ бир кишилер динди тар чөйрөдө түшүнүп алып, салафи болуш керек экен, салафи диндин так өзөгү, тамыры экен деп эл ичинде үгүт кылып жүрүшөт. Андайларды азыр Кыргызстандан да кезиктирүүгө болот. Ыңгайы келгенде муну айтып, түшүндүрүүгө аракет кылып жатабыз. Бирок сырттан келген пикирлер, тилекке каршы, Кыргызстанга да кирип кетип жатат.
Бакыт Мурзуибраимов биз менен маегинде Салафинин жолун жолдогондор исламды кандайча түшүнөөрү тууралуу төмөнкүлөрдү да кошумчалады:
- Алардын (салафилердин) пикири боюнча биз исламды орто кылымдардагыдай түшүнүүбүз керек. Бул деген эми галстук тагынбай, чапан кийип, маасы-көлөшчөн же сакалчан жүрүшүбүз абзел, аялдар көзүнө чейин чүмкөнүшү же окубай үйдө отуруусу керек деген караңгы, туура эмес түшүнүккө алып келет. Ислам дининин өзүндө мындай нерселер жок, болгону исламды салафиче түшүнөбүз деп туура эмес жакка тарткандардын пикири. Бул азыркы 21-кылымдагы, илим менен техниканын доорундагы көз карашка такыр туура келбейт. Себеби Ислам дини доор, кылым, убакыт өзгөргөн сайын ошого жараша өзгөрүлүп, кээ бир жоболору ошол учурга ылайыкташуусу керек.
Тажик бийликтеринин ырастоосунда, салафинин мүчөлөрүнөн конфискациялаган компьютердик дисктер менен видеотасмалар салафинин лидерлери шийилерге жана ирандыктарга каршы маанайда экенин көргөзгөн.
Салафилердин тажикстандык мусулмандарды жикке бөлүү ниети бар экенин жергиликтүү имамдар да эскертишкен болчу. Салафилердин нукура делген исламга көңүл буруусу, алардын медреседеги жаш бүтүрүүчүлөрдү өзүнө тартуу өнөктүгүнөн улам Тажикстанда айрымдар Салафини атүгүл Талибанга да салыштырып жиберишкен.
Былтыр октябрда Тажикстандын Уламалар кеңешинин салафилерди өз ишниминен баш тартууну, болбосо мечиттерге жолобоосун талап кылышкан.
Ал эми салафилердин Иранга каршы турумунан улам ал Ирандын Тажикстанга таасирин басаңдатуу үчүн Батыш өлкөлөрү тарабынан каржыланып жатат деген ушак-айыңдар да тараган эле. Америкалык расмий өкүлдөр мындай ырастоолорду болбогон кеп катары четке кагышкан.
Ал эми кээ бир тажикстандыктар Жогорку Соттун Салафи кыймылын жабуу өңдүү чечимдери өлкөдө мыйзамсыз деп табылган ислам топторунун радикалдашуусуна жана өлкөдө өкмөткө каршы маанайдын күчөшүнө гана салым кошот деп эсептешет. Сот чечимин Тажикстандын Ислам кайра жаралуу партиясы сынга алып, бул адамдардын тынч максатта биригүү жана чогулуу укугун бузуп жатканын белгиледи.
- Улуттук, расалык жана диний жаңжаалдарды, өлкөнүн кадыр-баркына шек кетүүсүн алдын алуу үчүн Тажикстандын Жогорку соту 8-январда Салафи диний кыймылынын ишмердигине мыйзамсыз топ катары тыюу салды.
Исламдын сунни багытындагы бул кыймыл Тажикстандын аймагында активдүү аракеттенип келгенине эки жылдай болгон жана өзүнүн ырастоосунда, Тажикстанда 20 миңден ашуун жолдоочусу бар. Тажикстандык имамдар атүгүл Талибанга теңеп жиберген топтун жактоочуларынын ырастоосунда, алар болгону исламды таза жана так кармангандар.
Салафинин лидерлери алардын кыймылы тынчтык максатты гана көздөрүн, эч кандай экстремисттик да, саясий мүдөө жок деп ырасташат.
Тажик бийликтери болсо анын бир нече жүз гана талапкери бар деп эсептешкени менен жаш муунду өзүнө тартуу аракеттеринен улам кыймыл келечекте кулач жайып кетүүсүнөн чоочулагандай.
Кыймылдын жергиликтүү лидерлеринин көпчүлүгү Пакистан менен араб өлкөлөрүнүн диний мектептерин аяктаган, курагы жагынан 20-30дун тегерегиндеги жаштар. Салафи активисттеринин бири Ножи Назирмат Жогорку соттун кыймылды жабуу жөнүндөгү чечимине төмөнкүдөй мамилесин билдирди.
- Салафинин жолдоочуларын куугунтуктоо жана кодулоо Тажикстандын мыйзамдарын бузгандык болот. Анткени биз демократиялык, секулярдык, мыйзам менен башкарылган өлкөдө жашап жатабыз. Мен Салафинин жактоочулары өкмөткө каршы бир нерсе айтканын уккан эмесмин.
Тажикстандыктардын көпчүлүгү сунни исламдын салыштырмалуу байистүү багыты – ханафинин жолун жолдоочулар. Ошондой эле көбүнесе өлкөнүн чыгыш чөлкөмүндө 200 миңден ашуун исмаили шийилери бар.
Кыргызстандык дин адиси, теология илимдеринин доктору Бакыт Мурзуибраимов биз менен болгон маегинде белгилегендей, салафини диний кыймыл катары деле кароого болбойт, ал исламды өтө эле тар түшүнгөн адамдардын тобу. Андайларды азыр Кыргызстандан да кезиктирүүгө болот:
- Шарият боюнча салафи көз карашында адамдын акылына анча деле маани бере беришпейт. Мындайча айтканда биз акылга ишенсек, акыл бизди шарияттан, динден чыгарып таштайт. Биз бир гана Куран китеби, ислам шарияты менен чектелүүбүз керек деген пикирлер бар. Ал эми бир гана Куран менен, шарият менен чектелип, акылды иштетпей койсок анда бул инсандын табиятына каршы келип калат. Кээ бир кишилер динди тар чөйрөдө түшүнүп алып, салафи болуш керек экен, салафи диндин так өзөгү, тамыры экен деп эл ичинде үгүт кылып жүрүшөт. Андайларды азыр Кыргызстандан да кезиктирүүгө болот. Ыңгайы келгенде муну айтып, түшүндүрүүгө аракет кылып жатабыз. Бирок сырттан келген пикирлер, тилекке каршы, Кыргызстанга да кирип кетип жатат.
Бакыт Мурзуибраимов биз менен маегинде Салафинин жолун жолдогондор исламды кандайча түшүнөөрү тууралуу төмөнкүлөрдү да кошумчалады:
- Алардын (салафилердин) пикири боюнча биз исламды орто кылымдардагыдай түшүнүүбүз керек. Бул деген эми галстук тагынбай, чапан кийип, маасы-көлөшчөн же сакалчан жүрүшүбүз абзел, аялдар көзүнө чейин чүмкөнүшү же окубай үйдө отуруусу керек деген караңгы, туура эмес түшүнүккө алып келет. Ислам дининин өзүндө мындай нерселер жок, болгону исламды салафиче түшүнөбүз деп туура эмес жакка тарткандардын пикири. Бул азыркы 21-кылымдагы, илим менен техниканын доорундагы көз карашка такыр туура келбейт. Себеби Ислам дини доор, кылым, убакыт өзгөргөн сайын ошого жараша өзгөрүлүп, кээ бир жоболору ошол учурга ылайыкташуусу керек.
Тажик бийликтеринин ырастоосунда, салафинин мүчөлөрүнөн конфискациялаган компьютердик дисктер менен видеотасмалар салафинин лидерлери шийилерге жана ирандыктарга каршы маанайда экенин көргөзгөн.
Салафилердин тажикстандык мусулмандарды жикке бөлүү ниети бар экенин жергиликтүү имамдар да эскертишкен болчу. Салафилердин нукура делген исламга көңүл буруусу, алардын медреседеги жаш бүтүрүүчүлөрдү өзүнө тартуу өнөктүгүнөн улам Тажикстанда айрымдар Салафини атүгүл Талибанга да салыштырып жиберишкен.
Былтыр октябрда Тажикстандын Уламалар кеңешинин салафилерди өз ишниминен баш тартууну, болбосо мечиттерге жолобоосун талап кылышкан.
Ал эми салафилердин Иранга каршы турумунан улам ал Ирандын Тажикстанга таасирин басаңдатуу үчүн Батыш өлкөлөрү тарабынан каржыланып жатат деген ушак-айыңдар да тараган эле. Америкалык расмий өкүлдөр мындай ырастоолорду болбогон кеп катары четке кагышкан.
Ал эми кээ бир тажикстандыктар Жогорку Соттун Салафи кыймылын жабуу өңдүү чечимдери өлкөдө мыйзамсыз деп табылган ислам топторунун радикалдашуусуна жана өлкөдө өкмөткө каршы маанайдын күчөшүнө гана салым кошот деп эсептешет. Сот чечимин Тажикстандын Ислам кайра жаралуу партиясы сынга алып, бул адамдардын тынч максатта биригүү жана чогулуу укугун бузуп жатканын белгиледи.
