Композитор Тарас Асанакунов 25 жылдык чыгармачылыгында элүүгө жакын обондуу ырларды жаратты. Ал Бишкектеги Мукаш Абдыраев атындагы музыкалык мектептен флейта аспабы жана классикалык музыка боюнча таалим алып, билимин Кыргыз мамлекеттик искусство институтунан өркүндөткөн. Анын «Кызыл гүл», «Аккуу белең, Айперим», «Тоо булагым - арманым» жана башка жан эргиткен жагымдуу ырлары эл арасында ырдалып жүрөт. 1978-жылы Тарас Асанакунов эң алгачкы чыгарган чыгармасын - «Каркыралар кайтканда» аттуу ырын институтта окуп жүргөн кезинде чыгарат. Ал ырды маэстро Асанкан Жумакматов симфониялык оркестрге салып, белгилүү ырчы Динара Чоткараеванын аткаруусунда чоң сахнага алып чыгат. Жагымдуу ыр тез эле жаштардын сүйүктүү ырына айланып, Тарастын ысмы калк арасына таанылат. Композиторду өнөрканасынан жолуктуруп, суроо узаттым.
- Тарас мырза, башка көп обончуларга караганда сиздин атайын композиторлук билимиңиз бар эмеспи. Анан сиз классикалык музыкага көңүл бурбай, обондуу ырлар менен эле чектелип каласызбы?
- Жо-ок. Союз таркай электе бир нече симфониялык поэмаларды, сюиталарды, флейта жана фортепиано үчүн чакан пьесаларды жаздым. Андан тышкары, хор үчүн жазган чыгармаларым бар. Албетте, коомдогу өзгөрүү мен үчүн жеңилге турган жок. Ар түрдүү сыноолорду баштан өткөрдүм. Элдин талабы эстрада ырларына басым жасаганда эстрадалык ырларды жараттым. Ырга обон жаратуу да өзүнчө толгонууну, изденүүнү талап кылат. Жакшы ыр жаратып калсам, кадимкидей күч-кубат алып, чыгармачылык дараметим артат. Азыр жеңил-желпи чыгарма жазуудан алысмын. Бирин-экин симфониялык чыгармаларды жаздым, үч спектаклге музыка жаздым. Кыскасы, классикалык музыкадан алыстаган жокмун.
- Учурунда элге белгилүү эстрада ырчылары Айчүрөк Иманалиеваны, Динара Акулованы, Алина Жетигенованы жана башка ырчыларды тарбиялап өстүрдүңүз эле. Кийин силердин чыгармачылык байланышыңар алыстап кеткен сыяктуу. Пикир келишпей, таарынышып кеткен жоксуңарбы?
- Арабызда эч кандай таарыныч жок. Анын үстүнө алардын мага таарынууга акысы да жок. Аларды элге таанытып, чоң сахнага алып чыкканымды милдет кылбайм. Убагында абдан үзүрлүү, натыйжалуу иштедик. Азыр алар студия, чакан топ ачып, өз алдынча иштеп жатышат. Айрым убакта «жаңы ыр жазып бер» деп кайрылып калышат. Жардам берем. Жакында чоң программадагы биргелешкен концерт даярдасакпы деген ойлору бар.
- Сиз жетектеген Жаштардын республикалык борбору азыр кандай иш алып барып атат?
- Жаштардын республикалык борборунун уюшулганына бир жылдан ашыгыраак убакыт өттү. Борбордун негизги максаты - жаштарды, студенттерди маданиятка, адептүүлүккө тарбиялоо, алардын жөндөмүн, шыгын ачып, аны туура пайдаланууга көмөк көрсөтүү. Жаштар үчүн ар түрдүү өздүк-көркөм чыгармачылык ийримдерин уюштуруп, бош убактыларын туура пайдаланышын камсыз кылуунун аракетиндебиз. Элдик үлгүдөгү, фольклордук музыкаларды, «Манас», «Семетей», «Сейтек» сыяктуу эпосторду жана башка улуттук байлыгыбызды жакындан түшүнүп, ошону кадырлай билишине шарт түзүп беребиз. Андан тышкары, айылдык жаштардын маданий эс алуусуна көңүл буруш керек. Анткени азыр айыл жерлеринде эч кандай маданий-массалык иш-чаралар өткөрүлбөй, жаштар коомдон четтеп калбадыбы. Жанагы кылмыштуулуктун өсүшүнө да ошол бекерпоздук, аракечтик, баңгилик таасир тийгизип жатпайбы. Ошондуктан күзүндө айылдык жаш таланттардын «Алтын күз» деген кароо-сынагын уюштурсакпы деген ойдобуз.
- Айылдык жаштар демекчи, эгерде элет жериндеги таланттуу жаштар сизге кайрылса, кандай жардам бере аласыз?
- Биздин максат - негизинен жаш таланттарды колдоо жана коргоо болгондон кийин, эгерде абдан эле таланттуу улан-кыз болсо, колдон келген жардамыбызды беребиз. Айталык, музыкаларын аранжировкалоо, ырдоонун ыкмаларын үйрөтүү, өзү чыгарган чыгармаларын эл алдына алып чыгуу жана башка ошол жаш таланттын жөндөмүнө, шыгына жараша иш-аракеттерди жасайбыз. Эгерде өнөрүн өркүндөтүү жагынан жардамга муктаж жаштар болсо, Бишкектеги Техникалык университетке же «Манас» кинотеатрындагы Жаштардын республикалык чыгармачылык борборуна келсин.
- Тарас мырза, башка көп обончуларга караганда сиздин атайын композиторлук билимиңиз бар эмеспи. Анан сиз классикалык музыкага көңүл бурбай, обондуу ырлар менен эле чектелип каласызбы?
- Жо-ок. Союз таркай электе бир нече симфониялык поэмаларды, сюиталарды, флейта жана фортепиано үчүн чакан пьесаларды жаздым. Андан тышкары, хор үчүн жазган чыгармаларым бар. Албетте, коомдогу өзгөрүү мен үчүн жеңилге турган жок. Ар түрдүү сыноолорду баштан өткөрдүм. Элдин талабы эстрада ырларына басым жасаганда эстрадалык ырларды жараттым. Ырга обон жаратуу да өзүнчө толгонууну, изденүүнү талап кылат. Жакшы ыр жаратып калсам, кадимкидей күч-кубат алып, чыгармачылык дараметим артат. Азыр жеңил-желпи чыгарма жазуудан алысмын. Бирин-экин симфониялык чыгармаларды жаздым, үч спектаклге музыка жаздым. Кыскасы, классикалык музыкадан алыстаган жокмун.
- Учурунда элге белгилүү эстрада ырчылары Айчүрөк Иманалиеваны, Динара Акулованы, Алина Жетигенованы жана башка ырчыларды тарбиялап өстүрдүңүз эле. Кийин силердин чыгармачылык байланышыңар алыстап кеткен сыяктуу. Пикир келишпей, таарынышып кеткен жоксуңарбы?
- Арабызда эч кандай таарыныч жок. Анын үстүнө алардын мага таарынууга акысы да жок. Аларды элге таанытып, чоң сахнага алып чыкканымды милдет кылбайм. Убагында абдан үзүрлүү, натыйжалуу иштедик. Азыр алар студия, чакан топ ачып, өз алдынча иштеп жатышат. Айрым убакта «жаңы ыр жазып бер» деп кайрылып калышат. Жардам берем. Жакында чоң программадагы биргелешкен концерт даярдасакпы деген ойлору бар.
- Сиз жетектеген Жаштардын республикалык борбору азыр кандай иш алып барып атат?
- Жаштардын республикалык борборунун уюшулганына бир жылдан ашыгыраак убакыт өттү. Борбордун негизги максаты - жаштарды, студенттерди маданиятка, адептүүлүккө тарбиялоо, алардын жөндөмүн, шыгын ачып, аны туура пайдаланууга көмөк көрсөтүү. Жаштар үчүн ар түрдүү өздүк-көркөм чыгармачылык ийримдерин уюштуруп, бош убактыларын туура пайдаланышын камсыз кылуунун аракетиндебиз. Элдик үлгүдөгү, фольклордук музыкаларды, «Манас», «Семетей», «Сейтек» сыяктуу эпосторду жана башка улуттук байлыгыбызды жакындан түшүнүп, ошону кадырлай билишине шарт түзүп беребиз. Андан тышкары, айылдык жаштардын маданий эс алуусуна көңүл буруш керек. Анткени азыр айыл жерлеринде эч кандай маданий-массалык иш-чаралар өткөрүлбөй, жаштар коомдон четтеп калбадыбы. Жанагы кылмыштуулуктун өсүшүнө да ошол бекерпоздук, аракечтик, баңгилик таасир тийгизип жатпайбы. Ошондуктан күзүндө айылдык жаш таланттардын «Алтын күз» деген кароо-сынагын уюштурсакпы деген ойдобуз.
- Айылдык жаштар демекчи, эгерде элет жериндеги таланттуу жаштар сизге кайрылса, кандай жардам бере аласыз?
- Биздин максат - негизинен жаш таланттарды колдоо жана коргоо болгондон кийин, эгерде абдан эле таланттуу улан-кыз болсо, колдон келген жардамыбызды беребиз. Айталык, музыкаларын аранжировкалоо, ырдоонун ыкмаларын үйрөтүү, өзү чыгарган чыгармаларын эл алдына алып чыгуу жана башка ошол жаш таланттын жөндөмүнө, шыгына жараша иш-аракеттерди жасайбыз. Эгерде өнөрүн өркүндөтүү жагынан жардамга муктаж жаштар болсо, Бишкектеги Техникалык университетке же «Манас» кинотеатрындагы Жаштардын республикалык чыгармачылык борборуна келсин.
