Ош шаарында жашаган көз карандысыз журналист Алишер Саипов июль айында Анжияндагы тополоңду уюштуруучулардын бири деп шектелген Кабылжан Парпиевден интервью алган. Парпиевди Өзбек бийликтери террорчу деп күнөөлөп жаткан. Интервьюдан көп өтпөй, журналист табышмактуу сунуш алганы тууралуу мындай деп эскерет:
–Жергиликтүү адам укугун коргоочу, Мыйзам жана тартип уюмунун башчысы мени менен Өзбекстандын коопсуздук кызматынын офицери жолугуп, өтө кызыктуу сунуш жасагысы келип жатканын айтты. Мен:”Болуптур. Айт, жолугалы,”- дедим. Ал келди. Мен досум менен болчумун. Ал мага: “Сен Кабылжан Парипиев кайда экенин билесиң. Аны менен жолуккансың. Бизге аны кармоого жардам берсең, убада кылынган 10 миң долларды аласың”- деди.
Саиповко ал аты жөнүн, ӨККнын Анжиян облустук башкармалыгынын экономикалык бөлүмүндө иштээрин айткан. Журналисттин сөзүнчө, Анжиян калабасынан кийин Кыргызстандын түштүгүндө ӨККнын кызматкерлери өтө активдүү иштей баштаган.
Атын атоону каалабаган оштук аялдын уулу жергиликтүү коопсуздук кызматына чакырылып, ӨККнын офицери тарабынан суракка алынган:
- Алар уулумдун чек арадан кантип өтүп Анжиянга барганын сурашпады. Алар шыр эле өлгөн демонстранттардын сүрөттөрүн көрсөтүшүп:”Сен буларды тааныйсыңбы? Сен аларга окшоп калууну каалабайсыңбы?” деп сурашты. Уулумду: “Биз сенин күнөөңдү далилдесек, сен булдардан да жаман абалга кабыласың”,- деп коркутушту.
Ош шаарында жашаган бул аялдын уулу 13-майда Анжиянда жүрүп, кандуу окуянын күбөсү болгон.
Оштун айрым тургундары ӨККнын агенттери Анжиян калабасына чейин деле Түштүк Кыргызстанда активдүү болгон дешет. “Хизб-ут Тахрир” уюмунун мүчөсү Дилор Жумабоевдин айтышынча, көпчүлүк жергиликтүү тургундар ӨККнын офицерлерин аты-жөнүнөн бери жакшы билишет:
- Алым аке деген биздин маале башчыбыз бар. Ушул адам менен Өзбекстандын коопсуздук кызматынын офицерлери “Хизб-ут Тахрирдин” мүчөлөрү жөнүндө узак маектешкен. ӨККнын кызматкерлери Карасууда айрыкча көп. Анын Низам деген кызматкери, Рома деп коюшат, Абдыганы деген да кызматкерлери бар. Алар Кыргызстанда эркин жүрүштү.
Дилор Жумабоевдин сөзүнчө, жакындан бери өзбек чекистери “Хизб-ут тахрирчилерди” кармоого, аларды Кыргызстандан жашыруун чыгарып кетүүгө жардамдашкан адамдарга акчалай сыйлык берилет деп убада кыла башташкан.
“Азаттык” радиосунун кабарчысы ӨККнын ишмердүүлүгө баа берүүнү сураганда, Ош шаарынын прокурору Талантбек Кожонов анда эч кандай маалымат жок экенин айткан:
- Менде бул тууралуу эч кандай маалымат жок болгондуктан, мындай суроого жооп бере албайм.
Өзбекстандын Бишкектеги элчилиги да ушундай жооп кайтарган:
- Биз бул окуяга байланыштуу атайын билдирүү жасап, кабар жалган экенин билдиргенбиз.
Өзбекстандын Коопсуздук кызматынын ишмердүлүүгү Тажикстанда да кызуу талкууланган маселелерден.
Январда чек араны мыйзамсыз өткөн өзбекстандык эки атуул кармалган. Алар, Тажикстандын коопсуздук министрлигинин билдиришинче, “чет өлкөнүн атайын кызматынын” тапшырмасы боюнча февралдагы парламенттик шайлоо учурунда Өзбекстанга чектеш Зафарабад районунда “антиконституциялык баракчаларды” таркатышмакчы экен.
Тажикстандын ырасмий чөйрөлөрүнүн айтышынча, үстүбүздөгү жылдын алгачкы алты айында өлкөдөгү кырдаалды “бейстабилдештирүүгө аракеттенди” жана шпиондук кылды деп бир нече өзбекстандык азамат жоопко тартылган. Ырасмий Ташкен бул боюнча ырасмий комментарий берген эмес.
Хулкар Юсупов Тажикстандагы “Вароруд” эркин гезитинин редактору. Ал Кожент шаарынан “Азаттыкка” телефон аркылуу берген маегинде, акыркы мезгилде Өзбекстандын коопсуздук кызматы Кожент тарапта өтө жандуу иштеп жатканын белгилейт:
- Анжиян окуясынан кийин Өзбекстандын атайын кызматтары катуу иштей башташты. Менин оюмча, алар Анжияндагы нааразылык акциясынын Кожентте же Исфарада жашырынуусу мүмкүн болгон катышуучуларын издешүүдө. Күзөтчүлөрдүн болгонуна карабастан, чек арадан өтүү аябай оңой.
Юсуповтун байкашынча, соңку кезде Тажик бийликтери жана өкмөттүк маалымат каражаттары Өзбекстандын коопсуздук кызматынын ишмердүүлүгүнө болгон мамилесин өзгөрткөн. Шпиондук жөнүндөгү кабарларда алар “коңшу өлкөлөрдөн” деп гана айтылат. Бирок жакында Өзбекстандык эки шпиондун үстүнөн болгон сот тууралуу Тажик бийликтери жашырбай ачык маалымдашкан.
–Жергиликтүү адам укугун коргоочу, Мыйзам жана тартип уюмунун башчысы мени менен Өзбекстандын коопсуздук кызматынын офицери жолугуп, өтө кызыктуу сунуш жасагысы келип жатканын айтты. Мен:”Болуптур. Айт, жолугалы,”- дедим. Ал келди. Мен досум менен болчумун. Ал мага: “Сен Кабылжан Парипиев кайда экенин билесиң. Аны менен жолуккансың. Бизге аны кармоого жардам берсең, убада кылынган 10 миң долларды аласың”- деди.
Саиповко ал аты жөнүн, ӨККнын Анжиян облустук башкармалыгынын экономикалык бөлүмүндө иштээрин айткан. Журналисттин сөзүнчө, Анжиян калабасынан кийин Кыргызстандын түштүгүндө ӨККнын кызматкерлери өтө активдүү иштей баштаган.
Атын атоону каалабаган оштук аялдын уулу жергиликтүү коопсуздук кызматына чакырылып, ӨККнын офицери тарабынан суракка алынган:
- Алар уулумдун чек арадан кантип өтүп Анжиянга барганын сурашпады. Алар шыр эле өлгөн демонстранттардын сүрөттөрүн көрсөтүшүп:”Сен буларды тааныйсыңбы? Сен аларга окшоп калууну каалабайсыңбы?” деп сурашты. Уулумду: “Биз сенин күнөөңдү далилдесек, сен булдардан да жаман абалга кабыласың”,- деп коркутушту.
Ош шаарында жашаган бул аялдын уулу 13-майда Анжиянда жүрүп, кандуу окуянын күбөсү болгон.
Оштун айрым тургундары ӨККнын агенттери Анжиян калабасына чейин деле Түштүк Кыргызстанда активдүү болгон дешет. “Хизб-ут Тахрир” уюмунун мүчөсү Дилор Жумабоевдин айтышынча, көпчүлүк жергиликтүү тургундар ӨККнын офицерлерин аты-жөнүнөн бери жакшы билишет:
- Алым аке деген биздин маале башчыбыз бар. Ушул адам менен Өзбекстандын коопсуздук кызматынын офицерлери “Хизб-ут Тахрирдин” мүчөлөрү жөнүндө узак маектешкен. ӨККнын кызматкерлери Карасууда айрыкча көп. Анын Низам деген кызматкери, Рома деп коюшат, Абдыганы деген да кызматкерлери бар. Алар Кыргызстанда эркин жүрүштү.
Дилор Жумабоевдин сөзүнчө, жакындан бери өзбек чекистери “Хизб-ут тахрирчилерди” кармоого, аларды Кыргызстандан жашыруун чыгарып кетүүгө жардамдашкан адамдарга акчалай сыйлык берилет деп убада кыла башташкан.
“Азаттык” радиосунун кабарчысы ӨККнын ишмердүүлүгө баа берүүнү сураганда, Ош шаарынын прокурору Талантбек Кожонов анда эч кандай маалымат жок экенин айткан:
- Менде бул тууралуу эч кандай маалымат жок болгондуктан, мындай суроого жооп бере албайм.
Өзбекстандын Бишкектеги элчилиги да ушундай жооп кайтарган:
- Биз бул окуяга байланыштуу атайын билдирүү жасап, кабар жалган экенин билдиргенбиз.
Өзбекстандын Коопсуздук кызматынын ишмердүлүүгү Тажикстанда да кызуу талкууланган маселелерден.
Январда чек араны мыйзамсыз өткөн өзбекстандык эки атуул кармалган. Алар, Тажикстандын коопсуздук министрлигинин билдиришинче, “чет өлкөнүн атайын кызматынын” тапшырмасы боюнча февралдагы парламенттик шайлоо учурунда Өзбекстанга чектеш Зафарабад районунда “антиконституциялык баракчаларды” таркатышмакчы экен.
Тажикстандын ырасмий чөйрөлөрүнүн айтышынча, үстүбүздөгү жылдын алгачкы алты айында өлкөдөгү кырдаалды “бейстабилдештирүүгө аракеттенди” жана шпиондук кылды деп бир нече өзбекстандык азамат жоопко тартылган. Ырасмий Ташкен бул боюнча ырасмий комментарий берген эмес.
Хулкар Юсупов Тажикстандагы “Вароруд” эркин гезитинин редактору. Ал Кожент шаарынан “Азаттыкка” телефон аркылуу берген маегинде, акыркы мезгилде Өзбекстандын коопсуздук кызматы Кожент тарапта өтө жандуу иштеп жатканын белгилейт:
- Анжиян окуясынан кийин Өзбекстандын атайын кызматтары катуу иштей башташты. Менин оюмча, алар Анжияндагы нааразылык акциясынын Кожентте же Исфарада жашырынуусу мүмкүн болгон катышуучуларын издешүүдө. Күзөтчүлөрдүн болгонуна карабастан, чек арадан өтүү аябай оңой.
Юсуповтун байкашынча, соңку кезде Тажик бийликтери жана өкмөттүк маалымат каражаттары Өзбекстандын коопсуздук кызматынын ишмердүүлүгүнө болгон мамилесин өзгөрткөн. Шпиондук жөнүндөгү кабарларда алар “коңшу өлкөлөрдөн” деп гана айтылат. Бирок жакында Өзбекстандык эки шпиондун үстүнөн болгон сот тууралуу Тажик бийликтери жашырбай ачык маалымдашкан.
