Ажыга жөнөөчүлөрдү түркмөн жеринде күтүп жаткан тоскоолдукту адегенде Кыргыз мусулмандарынын муфтийи Мураталы-ажы Жуманов билдирди:
- Түркмөнстандан кыргызстандык ажыларды өткөрбөө туурасындагы нота келгенден кийин биздин мамлекет башчыбыздын колу коюлган кат дароо Түркмөнбашыга жөнөтүлгөн. Бирок бүгүнкү күнгө чейин эч кандай жооп болгон жок.
Тышкы иштер министрлигинин басма сөз кызматынын жетекчиси Нуржигит Кадырбеков өз кезегинде зыяратчылардын маселесин чечүү үчүн бардык аракеттер көрүлүп жатканын белгиледи:
Бул маселени чечүү үчүн мамлекет башчы, Кыргыз өкмөтү, анын ичинде биздин Тышкы иштер министрлиги колдон келген аракеттерин жасап жатат. Түркмөнстандын Кыргызстандагы элчилиги менен күндө сүйлөшүүлөр болууда. Жыйынтыгы кандай болот, белгисиз, анткен менен умүттүү карап турабыз. Ошол эле мезгилде ажыга автобус менен баруучулар үчүн альтернативдүү жол-багыт да каралып жатат, маселен, Азербайжан аркылуу.
Ажыга автобус менен жөнөөчүлөрдүн убакыт-сааты жакындап калгандыктан Кыргыз мусулмандарынын муфтияты бир ыңгай чечим кабыл алып, иш нугун ошол жакка бургандыгы жөнүндө муфтий Мураталы-ажы Жуманов маалымат берди:
- Азыр чечим кабыл албасак кечигип калчудайбыз. Муфтиятта бүт ажы башчылар, казылар менен бул маселени талкуулап, автобустарды Түркмөнстан аркылуу эмес, жаңы багыт менен кетире турган болдук: Өзбекстан, Казакстан, Орусия (Астрахан облусу), Азербайжан аркылуу, анан Дагестандан Иранга өтүп кетет. Аржагы мурдагыдай эле – Иран, Түркия, Сирия, Иордания мамлекеттери. Айырмасы, мурдагыдан 600 чакырымдай алыс болот.
Муфтий Мураталы-ажы Жуманов жаңы жол-багыттын ыңгайлуу жактары, артыкчылыктары да бар экендигин эскертет:
- Бул багытта Иранга жеткичекти бир да мамлекеттке виза алынбайт экен. Транзит болуп гана өтүп кете берет экен.
Борбор Азия мамлекеттеринин ичинде ажыга алигиче автобус менен сапар алган бир гана Кыргызстан болууда деп өкүнүч билдирди муфтий андан аркы сөзүндө.
- Башканы кой, үч жылдан бери тажикстандыктар да жалаң самолёт менен барышат ажыга. Казакстан, Өзбекстан мамлекеттери автобус менен ажыга барууну эчак унутушкан. Мына бизге да автобустарды жоюуга убакыт келип жетти. Эмдиги жылы ушул маселени жакшылап ойлонуш керек. Буга чейин эми самолётко караганда автобус арзан болот деп, ажыга мекендештерибиз арбын барып алсын деп автобуска уруксат берип келдик. А автобустун машакаттары минтип жыл сайын арбып баратат.
Ошол эле кезде Мураталы-ажы Жуманов ажыга барчулардын паспорт алуу, виза ачтыруу маселелерине да токтолду:
- Быйыл адегенде ажыга барчулардын паспорт алуулары кыйын болуп атты эле, өкмөт жетекчилеринин кийлигишүүсү менен бул маселе кийин абдан сонун чечилди. Бирок, эскерте кетчү жагдай, бүгүнкү күндөн – 16-декабрдан баштап паспорт алуу, виза ачтыруу пайдасыз. Ушуну эскертип коёюн дедим. Анткени, ажыга документ даярдагандардын саны жетиштүү болуп калыптыр.
Кыргыз өкмөтүнүн алдындагы дин иштери боюнча мамлекеттик агенттиктин деректири Өмүрзак Мамаюсупов бул багыттагы сөздү улап, Кыргызстанда ажыга баруу маданияты калыптана электигин айтты:
- Кыргызстанда 4,5 млн. мусулман бар, ошонун 10 пайызы деп эсептеп – 4,5 миң кишиге квота беришкен. Квота ашып кетсе сөзсүз проблема чыгат. Кыргызстанда ажыга баруу маданияты калыптана элек да. Бир жыл, эки жыл даярданып, жол-жоболорун аткарып, алдынала каттоолорду түзүү деген жок. Бүгүн түштөн мурда акча табылып калса, түштөн кийин жөнөйүм деп чамынчулар көп. Ошондуктан документ даярдагандардын саны квотадан ашып кетпөөсүнө катуу карашыбыз керек. Ал эми документ даярдап алып, барбай калышса – алар да нааразы болушат.
Ажылык зыйнаттар 10-январда өтүүчү Курман айт майрамынын алкагында Меккеде уюштурулат.
- Түркмөнстандан кыргызстандык ажыларды өткөрбөө туурасындагы нота келгенден кийин биздин мамлекет башчыбыздын колу коюлган кат дароо Түркмөнбашыга жөнөтүлгөн. Бирок бүгүнкү күнгө чейин эч кандай жооп болгон жок.
Тышкы иштер министрлигинин басма сөз кызматынын жетекчиси Нуржигит Кадырбеков өз кезегинде зыяратчылардын маселесин чечүү үчүн бардык аракеттер көрүлүп жатканын белгиледи:
Бул маселени чечүү үчүн мамлекет башчы, Кыргыз өкмөтү, анын ичинде биздин Тышкы иштер министрлиги колдон келген аракеттерин жасап жатат. Түркмөнстандын Кыргызстандагы элчилиги менен күндө сүйлөшүүлөр болууда. Жыйынтыгы кандай болот, белгисиз, анткен менен умүттүү карап турабыз. Ошол эле мезгилде ажыга автобус менен баруучулар үчүн альтернативдүү жол-багыт да каралып жатат, маселен, Азербайжан аркылуу.
Ажыга автобус менен жөнөөчүлөрдүн убакыт-сааты жакындап калгандыктан Кыргыз мусулмандарынын муфтияты бир ыңгай чечим кабыл алып, иш нугун ошол жакка бургандыгы жөнүндө муфтий Мураталы-ажы Жуманов маалымат берди:
- Азыр чечим кабыл албасак кечигип калчудайбыз. Муфтиятта бүт ажы башчылар, казылар менен бул маселени талкуулап, автобустарды Түркмөнстан аркылуу эмес, жаңы багыт менен кетире турган болдук: Өзбекстан, Казакстан, Орусия (Астрахан облусу), Азербайжан аркылуу, анан Дагестандан Иранга өтүп кетет. Аржагы мурдагыдай эле – Иран, Түркия, Сирия, Иордания мамлекеттери. Айырмасы, мурдагыдан 600 чакырымдай алыс болот.
Муфтий Мураталы-ажы Жуманов жаңы жол-багыттын ыңгайлуу жактары, артыкчылыктары да бар экендигин эскертет:
- Бул багытта Иранга жеткичекти бир да мамлекеттке виза алынбайт экен. Транзит болуп гана өтүп кете берет экен.
Борбор Азия мамлекеттеринин ичинде ажыга алигиче автобус менен сапар алган бир гана Кыргызстан болууда деп өкүнүч билдирди муфтий андан аркы сөзүндө.
- Башканы кой, үч жылдан бери тажикстандыктар да жалаң самолёт менен барышат ажыга. Казакстан, Өзбекстан мамлекеттери автобус менен ажыга барууну эчак унутушкан. Мына бизге да автобустарды жоюуга убакыт келип жетти. Эмдиги жылы ушул маселени жакшылап ойлонуш керек. Буга чейин эми самолётко караганда автобус арзан болот деп, ажыга мекендештерибиз арбын барып алсын деп автобуска уруксат берип келдик. А автобустун машакаттары минтип жыл сайын арбып баратат.
Ошол эле кезде Мураталы-ажы Жуманов ажыга барчулардын паспорт алуу, виза ачтыруу маселелерине да токтолду:
- Быйыл адегенде ажыга барчулардын паспорт алуулары кыйын болуп атты эле, өкмөт жетекчилеринин кийлигишүүсү менен бул маселе кийин абдан сонун чечилди. Бирок, эскерте кетчү жагдай, бүгүнкү күндөн – 16-декабрдан баштап паспорт алуу, виза ачтыруу пайдасыз. Ушуну эскертип коёюн дедим. Анткени, ажыга документ даярдагандардын саны жетиштүү болуп калыптыр.
Кыргыз өкмөтүнүн алдындагы дин иштери боюнча мамлекеттик агенттиктин деректири Өмүрзак Мамаюсупов бул багыттагы сөздү улап, Кыргызстанда ажыга баруу маданияты калыптана электигин айтты:
- Кыргызстанда 4,5 млн. мусулман бар, ошонун 10 пайызы деп эсептеп – 4,5 миң кишиге квота беришкен. Квота ашып кетсе сөзсүз проблема чыгат. Кыргызстанда ажыга баруу маданияты калыптана элек да. Бир жыл, эки жыл даярданып, жол-жоболорун аткарып, алдынала каттоолорду түзүү деген жок. Бүгүн түштөн мурда акча табылып калса, түштөн кийин жөнөйүм деп чамынчулар көп. Ошондуктан документ даярдагандардын саны квотадан ашып кетпөөсүнө катуу карашыбыз керек. Ал эми документ даярдап алып, барбай калышса – алар да нааразы болушат.
Ажылык зыйнаттар 10-январда өтүүчү Курман айт майрамынын алкагында Меккеде уюштурулат.
