Жолугушууда президент Курманбек Бакиев сөз сүйлөп, буга чейин Башмыйзамга өзгөртүүлөр менен толуктоолорду киргизүү боюнча долбоорду шашылыш түрдө талкуулап, референдумга алып чыгуу кандай терс көрүнүштөргө алып келгендигине токтолду. Мамлекет башчы Конституцияга өзгөртүүлөр менен толуктоолорду киргизүү боюнча долбоорлорду талкуулоо мөөнөтүн узартуунун зарылдыгы жөнүндө:
- Башмыйзамдын жаңы долбоору шашылыш түрдө кабыл алынбашы керек. Анын долбоорундагы ар бир беренеси парламентте талкууланууга тийиш. Бул иште шашылуунун кереги жок. Жаңы жылдан кийин Конституциялык кеңешмеде, парламентте, коомчулукта талкуулоо улантылат.
Президенттин пикиринде, баш мыйзамга кандай өзгөртүүлөр менен толуктоолорду киргизүүнү аныктап алуу үчүн адегенде мамлекеттик башкаруу системасы боюнча бир жактуу пикирге келүү керек.
Жолугушуунун катышуучулары да Башмыйзамга өзгөртүүлөр менен толуктоолорду киргизүү боюнча ой-пикирлерин ортого салышты.
«Интербилим» коомдук уюмунун төрайымы Асия Сасыкбаева
24-мартта элдин ыңклапка чыккандыгынын башкы себеби демократиялык жараяндарды камсыз кыла албаган мамлекеттик системага байланыштуу болгондугун белгиледи:
24-мартта эл аянтка эски режимге каршылыгын билдирип чыкты. Биздин пикирде, бул экс-президент Аскар Акаев туура башкарбагандыгына гана эмес, буга чейинки системадагы кемчиликтерге да байланыштуу болду , - деген Асия Сасыкбаева президенттен Башмыйзамда башка өзгөртүүлөр менен бирге сот системасындагы көз карандысыздыкты да камсыз кылууга көңүл бурууну өтүндү.
Ал эми «Эларалык толеранттуулук үчүн» бейөкмөт уюумунун төрайымы Рая Кадырова болсо, бейөкмөт уюмдар да Конституциянын долбоорун талкуулоону узартуу керек деген пикирде экендигин айтып, бирок, март айынан ары талкууну узартуу максатка ылайык эмес деп кошумчалады. Ал эми өлкөнүн саясий системасына байланыштуу Рая Кадарова:
- Биздин пикирде, президент жана парламент мөөнөтүнүн аягына чейин иштеши керек. Бирок, Коснтитуцияда 2010-жылдан баштап парламенттик башкарууга өтүү белгилениши зарыл. Ал эми кийинки жылдын орто ченине чейин парламентке пропорционалдык система менен дагы 30 адам кошумча шайланууга тийиш , -деп айтты Рая Кадырова.
Жыйынга катышкан бейөкмөт уюмдардын өкүлдөрү ошондой эле март окуясы кайрадан кайталанбашы үчүн мамлекеттик системаны өзгөртүү керек деген көз караштарын айтышты. Алар Башмыйзамга өзгөртүүлөр менен толуктоолорду киргизүү боюнча долбоорду референдумда эмес, парламенттин ачык жыйынында кабыл алынышы керек деген пикирлерге да кошулушаарын билдиришти.
Жыйынга катышкан бир катар саясий партиялардын, алардын ичинде «Арнамыс», «Атамекен» социалисттик, «Менин өлкөм» жана башка партиялардын өкүлдөрү да Кыргызстанда келечекте парламенттик башкаруу болушу керек деген пикирин ортого салышты.
«Менин өлкөм» партиясынын лидери Жоомарт Оторбаев учурда Кыргызстанда партияларды өнүктүрүү үчүн институционалдык негиздери жоктугун белгилеп, өлкөнүн башкаруу системасын өзгөртүү боюнча:
-Биздин партия саясий системаны реформалоо керек деп эсептейт. Парламентте саясий партиялардын ролун жогорулатуу бүгүнку кундүн талабы. Парламенттик башкарууга биз эң ириде парламенттин жоопкерчилигин күчөтүү үчүн өтүшүбүз керек. Бизде элдин жашоо-турмушун жакшыртуу боюнча конкреттүү иштерди жүргүзгөн бир орган болушу керек .
«Арнамыс» партиясынын жетекчилеринин бири Эмил Алиев 24-марттагы ыңкылап 2003-жылы Конституцияга өзгөртүүлөр менен толуктоолордун киргизилиши референдлум аркылуу бурмалоо жолдору менен өткөрүлүшүнүн натыйжасы болгондугуна токтолду. Ал эми өлкөнүн келечектеги башкаруу системасы жөнүндө:
- Мен парламенттик республиканын тарапкеримин. Биз 2000-жылы эле, «Арнамыс» партиясынын биринчи курултайында парламенттик республикага өтүүгө аракет кылабыз деген чечим кабыл алганбыз. Азыр эми көпчүлүк ошондой ойдо болуп жатат. Азыр коом өзгөрүп жатат, көпчүлүк парламенттик республика болушу керек дей баштады. Бул туруктуу система , - дейт Эмил Алиев.
Ал эми «Республика» гезитинин саясий баяндамачысы Алымбек Биялинов болсо, Конституцияда экономикалык маселелерге байланыштуу өзгөрүүлөргө да көңүл бурулушу абзел деген оюн айтты.
«Алмаз» радиосунун директору Рустам Кошмуратов болсо, март ыңкылабынан кийин да маалымат каражаттарына бийлик тарабынан кысым жасалып жатат деп белгиледи:
- Биздин Конституцияда дайым эле маалымат кражаттарынын эркиндиги, цензурага жол бербөө жөнүндө айтылат. Бирок, март окуяларынан кийин деле маалымдоо каражаттарына кысым көрсөтүлүп келет , -
деген Рустам Кошмуратов учурда 30 телерадиокампания эфирге чыгууга толкун алуу үчүн кезекте тургандыгын белгилеп өттү. Анын көз карашында өлкөдө атуулдардын маалымат алууга болгон конституциялык укуктары чектелип келет.
Ал эми президент бүгүнкү күндө КМШ өлкөлөрүнүн ичинде Кыргызстандагыдай маалымат каражаттарындагы эркиндик жокко эсе деген оюн билдирди.
Жолугушууда саясий партиялар жана оппозиция жөнүндөгү мыйзамдар кабыл алынышы керек деген пикирлер да айтылды.
Жыйындын соңунда, президент парламенттик башкарууга өтүүгө каршы эместиги жана партияларды өнүктүрүүнүн зарылдыгын белгиледи:
-Мен парламенттик башкарууга, президенттик-парламенттик башкарууга да каршы эмесмин. Мен эл кайсы башкаруу үчүн болсо, ошол башкарууну туура дейм. Ал эми партияларга байланыштуу биз партиялардын ролун күчөтүүгө милдеттүүбүз. Мен партиялык органдардын, Кыргызстандагы партиялардын ролун жогорулатуу керек деп эсептейм , – деди президент Бакиев.
- Башмыйзамдын жаңы долбоору шашылыш түрдө кабыл алынбашы керек. Анын долбоорундагы ар бир беренеси парламентте талкууланууга тийиш. Бул иште шашылуунун кереги жок. Жаңы жылдан кийин Конституциялык кеңешмеде, парламентте, коомчулукта талкуулоо улантылат.
Президенттин пикиринде, баш мыйзамга кандай өзгөртүүлөр менен толуктоолорду киргизүүнү аныктап алуу үчүн адегенде мамлекеттик башкаруу системасы боюнча бир жактуу пикирге келүү керек.
Жолугушуунун катышуучулары да Башмыйзамга өзгөртүүлөр менен толуктоолорду киргизүү боюнча ой-пикирлерин ортого салышты.
«Интербилим» коомдук уюмунун төрайымы Асия Сасыкбаева
24-мартта элдин ыңклапка чыккандыгынын башкы себеби демократиялык жараяндарды камсыз кыла албаган мамлекеттик системага байланыштуу болгондугун белгиледи:
24-мартта эл аянтка эски режимге каршылыгын билдирип чыкты. Биздин пикирде, бул экс-президент Аскар Акаев туура башкарбагандыгына гана эмес, буга чейинки системадагы кемчиликтерге да байланыштуу болду , - деген Асия Сасыкбаева президенттен Башмыйзамда башка өзгөртүүлөр менен бирге сот системасындагы көз карандысыздыкты да камсыз кылууга көңүл бурууну өтүндү.
Ал эми «Эларалык толеранттуулук үчүн» бейөкмөт уюумунун төрайымы Рая Кадырова болсо, бейөкмөт уюмдар да Конституциянын долбоорун талкуулоону узартуу керек деген пикирде экендигин айтып, бирок, март айынан ары талкууну узартуу максатка ылайык эмес деп кошумчалады. Ал эми өлкөнүн саясий системасына байланыштуу Рая Кадарова:
- Биздин пикирде, президент жана парламент мөөнөтүнүн аягына чейин иштеши керек. Бирок, Коснтитуцияда 2010-жылдан баштап парламенттик башкарууга өтүү белгилениши зарыл. Ал эми кийинки жылдын орто ченине чейин парламентке пропорционалдык система менен дагы 30 адам кошумча шайланууга тийиш , -деп айтты Рая Кадырова.
Жыйынга катышкан бейөкмөт уюмдардын өкүлдөрү ошондой эле март окуясы кайрадан кайталанбашы үчүн мамлекеттик системаны өзгөртүү керек деген көз караштарын айтышты. Алар Башмыйзамга өзгөртүүлөр менен толуктоолорду киргизүү боюнча долбоорду референдумда эмес, парламенттин ачык жыйынында кабыл алынышы керек деген пикирлерге да кошулушаарын билдиришти.
Жыйынга катышкан бир катар саясий партиялардын, алардын ичинде «Арнамыс», «Атамекен» социалисттик, «Менин өлкөм» жана башка партиялардын өкүлдөрү да Кыргызстанда келечекте парламенттик башкаруу болушу керек деген пикирин ортого салышты.
«Менин өлкөм» партиясынын лидери Жоомарт Оторбаев учурда Кыргызстанда партияларды өнүктүрүү үчүн институционалдык негиздери жоктугун белгилеп, өлкөнүн башкаруу системасын өзгөртүү боюнча:
-Биздин партия саясий системаны реформалоо керек деп эсептейт. Парламентте саясий партиялардын ролун жогорулатуу бүгүнку кундүн талабы. Парламенттик башкарууга биз эң ириде парламенттин жоопкерчилигин күчөтүү үчүн өтүшүбүз керек. Бизде элдин жашоо-турмушун жакшыртуу боюнча конкреттүү иштерди жүргүзгөн бир орган болушу керек .
«Арнамыс» партиясынын жетекчилеринин бири Эмил Алиев 24-марттагы ыңкылап 2003-жылы Конституцияга өзгөртүүлөр менен толуктоолордун киргизилиши референдлум аркылуу бурмалоо жолдору менен өткөрүлүшүнүн натыйжасы болгондугуна токтолду. Ал эми өлкөнүн келечектеги башкаруу системасы жөнүндө:
- Мен парламенттик республиканын тарапкеримин. Биз 2000-жылы эле, «Арнамыс» партиясынын биринчи курултайында парламенттик республикага өтүүгө аракет кылабыз деген чечим кабыл алганбыз. Азыр эми көпчүлүк ошондой ойдо болуп жатат. Азыр коом өзгөрүп жатат, көпчүлүк парламенттик республика болушу керек дей баштады. Бул туруктуу система , - дейт Эмил Алиев.
Ал эми «Республика» гезитинин саясий баяндамачысы Алымбек Биялинов болсо, Конституцияда экономикалык маселелерге байланыштуу өзгөрүүлөргө да көңүл бурулушу абзел деген оюн айтты.
«Алмаз» радиосунун директору Рустам Кошмуратов болсо, март ыңкылабынан кийин да маалымат каражаттарына бийлик тарабынан кысым жасалып жатат деп белгиледи:
- Биздин Конституцияда дайым эле маалымат кражаттарынын эркиндиги, цензурага жол бербөө жөнүндө айтылат. Бирок, март окуяларынан кийин деле маалымдоо каражаттарына кысым көрсөтүлүп келет , -
деген Рустам Кошмуратов учурда 30 телерадиокампания эфирге чыгууга толкун алуу үчүн кезекте тургандыгын белгилеп өттү. Анын көз карашында өлкөдө атуулдардын маалымат алууга болгон конституциялык укуктары чектелип келет.
Ал эми президент бүгүнкү күндө КМШ өлкөлөрүнүн ичинде Кыргызстандагыдай маалымат каражаттарындагы эркиндик жокко эсе деген оюн билдирди.
Жолугушууда саясий партиялар жана оппозиция жөнүндөгү мыйзамдар кабыл алынышы керек деген пикирлер да айтылды.
Жыйындын соңунда, президент парламенттик башкарууга өтүүгө каршы эместиги жана партияларды өнүктүрүүнүн зарылдыгын белгиледи:
-Мен парламенттик башкарууга, президенттик-парламенттик башкарууга да каршы эмесмин. Мен эл кайсы башкаруу үчүн болсо, ошол башкарууну туура дейм. Ал эми партияларга байланыштуу биз партиялардын ролун күчөтүүгө милдеттүүбүз. Мен партиялык органдардын, Кыргызстандагы партиялардын ролун жогорулатуу керек деп эсептейм , – деди президент Бакиев.
