Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
29-Март, 2024-жыл, жума, Бишкек убактысы 10:35

ЕВРОПА БИРИМДИГИН КУБАТ БОЮНЧА КООПСУЗДУК МАСЕЛЕСИ ТЫНЧСЫЗДАНДЫРУУДА


Нарын АЙЫП, Прага 4-январда Брюссель шаарында Европа Биримдигинин табигый газ боюнча координациялык комиссиясынын жыйыны болуп өттү жана анда Европа мамлекеттерин кубат менен камсыз кылуу маселелери талкууланды. Үчүнөн төртүнө караган түнү Орусия менен Украина ортосундагы газ чатагында мунаса табылганын комиссия кубаттады, бирок келечекте бирдиктүү саясат жүргүзүү жана кубат экспорттогон мамлекеттер үчүн атайын кодекс иштеп чыгуу керектиги айтылды.

Бир нече айга созулуп, декабрда терең кризиске айланган Орусия менен Украина ортосундагы газ чатагы бир чети европалык мамлекеттердин талабы менен чечилди. Маскөө 1-январдан тартып Украинага газ берүүнү токтоткону тууралуу жарыялаган, бирок Украина өзүнө бөлүп алууга укуктуу деген газ көлөмүн жалпы куурдан ала бергендиктен, көптөгөн европалык өлкөгө газ талаптуу деңгээлде жетпей калган. Натыйжада Маскөө ал газдын көлөмүн көбөйтүүгө аргасыз болгон.

4-январда Брюсселде өткөн жыйында мындай кризистерди келечекте болтурбоо маселелери талкууланды. Ал үчүн кубаттын ар башка жаңы булактары изделүүгө тийиш, ар бир мамлекет кубатты үнөмдөө боюнча аракет көрүшү керек, кубат экспорттогон мамлекеттер үчүн болсо атайын эрежелер жобосу иштелип чыгат. Андай жобонун долбоору жазында өтө турган Европа Биримдигинин бийик жолугушуусуна сунушталат.

Азыр Европада керектелүүчү газдын жалпы көлөмүнүн 25 пайызы Орусиядан сатып алынат, бирок ар башка мамлекет Маскөөгө бул маселе боюнча ар башка деңгээлде көз каранды. Мисал үчүн, Балтик жээгиндеги үч жумурият менен Финляндия керектеген газдын 100 пайызы Орусиядан келет, Польша бул маселе боюнча Маскөөгө 60 пайызга көз каранды, ал эми Алмания пайдаланган газдын 30 пайызы Орусияныкы.

Биримдиктин кубат маселелери боюнча комиссары Андрис Пибалгстын айтымында, бул маселе боюнча европалык мамлекеттер бирдиктүү саясат жүргүзүүгө тийиш: "Кубат менен жабдуу коопсуздугу боюнча Европада бардык мамлекеттерге ылайык келген эрежелер керек. Азыркы учурда бул маселе мамлекеттер аралык деңгээлде гана талкууланат, аны жалпы европалык деңгээлге чыгарып, бирдиктүү саясат иштеп чыгууга тийиш", - деди комиссар 4-январда.

1-январдан тартып Европа Биримдигине Австрия төрагалык кыла баштады жана өлкөнүн экономика министри Мартин Бартенштайндын айтымында, кубат коопсуздугу келерки алты айдын ичинде көңүл бурула турган негизги маселе болот. 1-январдан тартып дүйнөдөгү эң өнүккөн сегиз мамлекет тобуна Орусия бир жылга төрага болду жана президент Владимир Путиндин айтымында дагы кубат маселеси анын төрагалыгы алдында негизги маселе болмокчу. Бирок 1-январда европалык мамлекеттер Орусиядан жетиштүү газ албай калганда, Маскөө жоопкерсиздиктен күнөөлөнгөн.

Брюсселдеги жыйында - Европага Орусиядан тышкары дүйнөнүн башка аймактарынан, мисал үчүн Сирия жана Йордания аркылуу Түркияга жаңы газ куурларын жаткыруу жана газды суюк түргө айлантып, аны танкерлер менен мунай сыяктуу ташуу сунуштары айтылды. 1986-жылы болгон Чернобыл алааматынан кийин бир топ мамлекет өзөктүк кубаттан баш тартууга киришкен, мисал үчүн Алманияда ал тууралуу атайын өкмөттүк программа да кабыл алынган, бирок Финляндияда азыр дүйнөдөгү эң ири атом станциясы курулуп жатат, анткени өлкө Орусияга болгон көз карандсыздыганан кутулууну көздөйт.

Андан тышкары суу, шамал жана толкун энергиясын пайдалануу боюнча көптөгөн башка сунуштар да жасалды бирок эң негизгиси - ар бир мамлекет кубатты үнөмдөө боюнча чечкиндүү чара көрүп, жаңы технологияларды ишке киргизүү саясатын жүргүзүү өтө маанилүү экендиги айтылды. Кубатты үнөмдөө өзгөчө мурдагы советтик жумурияттар жана алардын ичинде Украинага да тийиштүү.

XS
SM
MD
LG