Айрым европалык мамлекеттердин аймагында АКШ жашыруун абактарды ачкан деп алгач "Вашингтон пост" гезити ноябрдын башында жазып чыккан. Террорчулуктан шектелген адамдарды өз аймагында кармаса, Америка аларга карата бардык эл аралык мыйзамдар менен конвенцияларды аткарып мамиле кылууга милдеттүү болмок, башка мамлекеттердин аймагында болсо алар алда канча катаал шартта кармалышы мүмкүн жана алар билген маалымат кыйноо аркылуу да алынышы ыктымал.
Бул маалымат гезитте жарыялангандан кийин бир нече укук коргоочу уюм - андай жашыруун абактар Польша менен Румыниянын аймагында түзүлгөн болуш керек деп чыккан, бирок ал эки мамлекеттин тең жетекчилиги андай күнөөнү четке каккан. Европа Биримдигинин жетекчилиги - эгер маалымат акталса, андай мамлекеттерге каршы чара көрүлөт деп билдирген жана Дик Марти деген адвокатка - атайын иликтөө жүргүзүү тапшырмасы берилген.
8-январда болсо Швейцариянын "Зоннтагс блик" деген гезитинде абактар чындап эле болгонун кыйыр түрдө далилдеген документ жарыяланды. Мисирдин Тышкы иштер министирлиги 2005-жылдын 15-ноябрында өзүнүн Улуу Британиядагы элчилигине спутник аркылуу факс жиберген жана анда - Румыниянын аймагындагы жашыруун абакта америкалыктар 23 адамды кармап жатканы тууралуу айтылган. Андан тышкары, андай жашыруун жайлар Болгария, Косово, Македония жана Украинанын аймагында түзүлгөнү тууралуу да айтылган.
Швейцариянын коопсуздук кызматы ал факсты спутник аркылуу кармап алган жана акыркы мезгилге чейин аны жашыруун кармаган, бирок кимдир бирөө ал маалыматты журналисттерге берген жана өлкө бийлиги ал тууралуу атайын тергөө баштады. Жашыруун калууну каалаган айрым швейцариялык жетекчилер андай факс бар экенин чын дейт, Мисирдин жетекчилиги маалымат берүүдөн баш тартууда, Европа Кеңеши болсо өз алдынча иликтөө баштады.
Кеңештин тергөөчүлөрүнүн айтымында, эгер маалымат такталса, биздин аймагыбызда эч жашыруун абак болгон эмес деген өлкөлөрдүн жетекчилиги калп айткан болуп чыгат. Британиянын "Гардиан" гезити 10-январда жазганга караганда, тергөө жүргүзүп жаткан Дик Марти ал факстын көчүрмөсүн Швейцариядан алды жана анын чыныгы документ экенин далилдөө аракеттерин көрүүдө.
Ноябрга чейин шектүү туткундарды АКШ Куба аралындагы Гуантанамо деп аталган америкалык аскерий базада кармап келгени белгилүү болчу, бирок ал үчүн дагы укук коргоо уюмдары жана айрым европалык мамлекеттер Вашинтонду сынга алып келген. Алманиянын жаңы шайланган канцлери Ангела Меркел 8-январда "Шпигел" деген немис журналында чыккан интервьюсунда америкалык жетекчиликти андай база кармаганы үчүн сындады.
Ошол эле Алманиянын "Цайт" деген журналы жакында жарыялаган маалыматка караганда, чет өлкөлөрдө кармалган шектүү адамдарды АКШнын Борбордук чалгындоо агенттиги Американын өз аймагында эмес, башка өлкөлөрдөгү абактарда жайгаштырууну президент Билл Клинтондун учурунда эле баштаган. Ал агенттиктин мурдагы тыңчысы, азыр пенсияда Алманияда жашаган Майкл Шеуэрдин айтымында, президент Клинтондун учурунда кеминде 40 андай шектүү адам кармалган.
Италиянын прокуратурасы болсо азыр АКШнын Борбордук чалгындоо агенттигинин 22 кызматкерин суракка алуу талабын коюуда. Алар 2003-жылдын 17-февралында Милан шаарынан Абу Омар деген адамды жашыруун кармап кеткен. Мисирлик ал адам мурда Италиядан баш калка алган жана террорчулукка тийешеси бар деген шек менен аны италиялык прокурорлор өздөрү да аңдып жүргөн, бирок америкалык тыңчылар аларга эч нерсе дебестен, Омарды кармап, аны өлкөдөн жашыруун алып чыгып кеткен.
Анткен менен өлкөнүн премьер-министри Силвио Берлускони 20-декабрда журналисттерге билдиргенге караганда, Омардын айланасында АКШ менен Италия ортосунда эч талаш-тартыш жок. Европалык укук коргоочулардын айтымында болсо, жашыруун абактарды ачып, андай жашыруун кармоолорду АКШ тыңчылары европалык жетекчилер менен макулдашып жүргүзгөн, бирок ошол жетекчилер андай макулдашуу болгонун өз өкмөттөрү менен прокурорлорунан жашырган.
Бул маалымат гезитте жарыялангандан кийин бир нече укук коргоочу уюм - андай жашыруун абактар Польша менен Румыниянын аймагында түзүлгөн болуш керек деп чыккан, бирок ал эки мамлекеттин тең жетекчилиги андай күнөөнү четке каккан. Европа Биримдигинин жетекчилиги - эгер маалымат акталса, андай мамлекеттерге каршы чара көрүлөт деп билдирген жана Дик Марти деген адвокатка - атайын иликтөө жүргүзүү тапшырмасы берилген.
8-январда болсо Швейцариянын "Зоннтагс блик" деген гезитинде абактар чындап эле болгонун кыйыр түрдө далилдеген документ жарыяланды. Мисирдин Тышкы иштер министирлиги 2005-жылдын 15-ноябрында өзүнүн Улуу Британиядагы элчилигине спутник аркылуу факс жиберген жана анда - Румыниянын аймагындагы жашыруун абакта америкалыктар 23 адамды кармап жатканы тууралуу айтылган. Андан тышкары, андай жашыруун жайлар Болгария, Косово, Македония жана Украинанын аймагында түзүлгөнү тууралуу да айтылган.
Швейцариянын коопсуздук кызматы ал факсты спутник аркылуу кармап алган жана акыркы мезгилге чейин аны жашыруун кармаган, бирок кимдир бирөө ал маалыматты журналисттерге берген жана өлкө бийлиги ал тууралуу атайын тергөө баштады. Жашыруун калууну каалаган айрым швейцариялык жетекчилер андай факс бар экенин чын дейт, Мисирдин жетекчилиги маалымат берүүдөн баш тартууда, Европа Кеңеши болсо өз алдынча иликтөө баштады.
Кеңештин тергөөчүлөрүнүн айтымында, эгер маалымат такталса, биздин аймагыбызда эч жашыруун абак болгон эмес деген өлкөлөрдүн жетекчилиги калп айткан болуп чыгат. Британиянын "Гардиан" гезити 10-январда жазганга караганда, тергөө жүргүзүп жаткан Дик Марти ал факстын көчүрмөсүн Швейцариядан алды жана анын чыныгы документ экенин далилдөө аракеттерин көрүүдө.
Ноябрга чейин шектүү туткундарды АКШ Куба аралындагы Гуантанамо деп аталган америкалык аскерий базада кармап келгени белгилүү болчу, бирок ал үчүн дагы укук коргоо уюмдары жана айрым европалык мамлекеттер Вашинтонду сынга алып келген. Алманиянын жаңы шайланган канцлери Ангела Меркел 8-январда "Шпигел" деген немис журналында чыккан интервьюсунда америкалык жетекчиликти андай база кармаганы үчүн сындады.
Ошол эле Алманиянын "Цайт" деген журналы жакында жарыялаган маалыматка караганда, чет өлкөлөрдө кармалган шектүү адамдарды АКШнын Борбордук чалгындоо агенттиги Американын өз аймагында эмес, башка өлкөлөрдөгү абактарда жайгаштырууну президент Билл Клинтондун учурунда эле баштаган. Ал агенттиктин мурдагы тыңчысы, азыр пенсияда Алманияда жашаган Майкл Шеуэрдин айтымында, президент Клинтондун учурунда кеминде 40 андай шектүү адам кармалган.
Италиянын прокуратурасы болсо азыр АКШнын Борбордук чалгындоо агенттигинин 22 кызматкерин суракка алуу талабын коюуда. Алар 2003-жылдын 17-февралында Милан шаарынан Абу Омар деген адамды жашыруун кармап кеткен. Мисирлик ал адам мурда Италиядан баш калка алган жана террорчулукка тийешеси бар деген шек менен аны италиялык прокурорлор өздөрү да аңдып жүргөн, бирок америкалык тыңчылар аларга эч нерсе дебестен, Омарды кармап, аны өлкөдөн жашыруун алып чыгып кеткен.
Анткен менен өлкөнүн премьер-министри Силвио Берлускони 20-декабрда журналисттерге билдиргенге караганда, Омардын айланасында АКШ менен Италия ортосунда эч талаш-тартыш жок. Европалык укук коргоочулардын айтымында болсо, жашыруун абактарды ачып, андай жашыруун кармоолорду АКШ тыңчылары европалык жетекчилер менен макулдашып жүргүзгөн, бирок ошол жетекчилер андай макулдашуу болгонун өз өкмөттөрү менен прокурорлорунан жашырган.
