Аталган отчетто АКШнын Ооганстанга, Пакистанга, Эл-Салвадорго жана Өзбекстанга көрсөткөн коопсуздук жаатындагы жардамына баа берилген. Олга Оликердин айтымында, бул жардам Ооганстанда салыштырмалуу жакшы жыйынтык берген. Ал эми Өзбекстанга байланыштуу отчетто реформаларды күч алдырууда АКШнын жардамы анчейин майнапсыз болгону айтылат.
Оликердин сөзү боюнча, Кошмо Штаттары Өзбекстандагы адам укуктарынын абалына жетиштүү эле көңүл бөлгөн, бирок өзү каржылаган программалардын ишке ашырылышына жетиштүү көзөмөл жүргүзө алган эмес.
Өзбек сотторун кайра даярдоо жаатындагы программаны алсак, акыйкат сот жүргүзүү, ар бир тараптын айткандарын эске алуу, шектүү кылмышкерлердин укуктарын коргоо сыяктуу маселер камтылган даярдоо курстарына көп сандаган соттор катышкан. Бирок, Өзбекстанда мурдагыдай эле айып тагылган ар бир адам сөзсүз күнөөлүү деп табылат. Башкача айтканда, бул чечимдерди чыгарган соттор америкалык программадан өткөндүгү тууралуу күбөлүк алардан мурда "ооба, адам укуктарын урматтайм" деп туура жооп бергенди үйрөнгөнү менен, иш жүзүндө акыйкаттык системасында дээрлик өзгөрүү болгон эмес.
Эгер мындай программалардан жыйынтык болбосо, Кошмо Штаттары жардамын токтотушу керекпи?
Бул суроого жооп берип жатып, изилдөөнүн автору жардамдын улантылышы тармакка жана программанын түрүнө жараша болоорун белгиледи. Мисалы, Өзбекстандын тартип коргоо органдары менен жүргүзүлгөн наркозаттардын аткезчилигине каршы күрөш программасынын канчалык майнаптуулугун аныктоо кыйын, анткени анын жүрүшүн көзөмөлдөө чектелүү мүнөзгө ээ.
Мындан тышкары экспортту көзөмөлдөө жана куралдардын таркашына жол бербөө сыяктуу программалар бар. Оликердин айтымында, өзбек бийликтери тарабынан бул программаларга жетиштүү көңүл бурулган эмес. Ошондой эле өзбек өкмөтү репрессияларды күчөтүп, маалымдуулукту жана жоопкерчиликти азайтуу аркылуу коопсуздукту бекемдөөгө болот деп ишенет, ал эми Кошмо Штаттары коопсуздукту бекемдөөнү жоопкерчилик менен маалымдуулукту күч алдыруу менен тең алып жүрүүнү туура деп эсептейт. Ушуга байланыштуу, эксперттин айтымында, Кошмо Штаттары уланып жаткан программаларга тийиштүү баа берип, жыйынтык бербегендерин токтотсо максатка ылайык болот.
Оликердин сөзү боюнча, Кошмо Штаттары Өзбекстандагы адам укуктарынын абалына жетиштүү эле көңүл бөлгөн, бирок өзү каржылаган программалардын ишке ашырылышына жетиштүү көзөмөл жүргүзө алган эмес.
Өзбек сотторун кайра даярдоо жаатындагы программаны алсак, акыйкат сот жүргүзүү, ар бир тараптын айткандарын эске алуу, шектүү кылмышкерлердин укуктарын коргоо сыяктуу маселер камтылган даярдоо курстарына көп сандаган соттор катышкан. Бирок, Өзбекстанда мурдагыдай эле айып тагылган ар бир адам сөзсүз күнөөлүү деп табылат. Башкача айтканда, бул чечимдерди чыгарган соттор америкалык программадан өткөндүгү тууралуу күбөлүк алардан мурда "ооба, адам укуктарын урматтайм" деп туура жооп бергенди үйрөнгөнү менен, иш жүзүндө акыйкаттык системасында дээрлик өзгөрүү болгон эмес.
Эгер мындай программалардан жыйынтык болбосо, Кошмо Штаттары жардамын токтотушу керекпи?
Бул суроого жооп берип жатып, изилдөөнүн автору жардамдын улантылышы тармакка жана программанын түрүнө жараша болоорун белгиледи. Мисалы, Өзбекстандын тартип коргоо органдары менен жүргүзүлгөн наркозаттардын аткезчилигине каршы күрөш программасынын канчалык майнаптуулугун аныктоо кыйын, анткени анын жүрүшүн көзөмөлдөө чектелүү мүнөзгө ээ.
Мындан тышкары экспортту көзөмөлдөө жана куралдардын таркашына жол бербөө сыяктуу программалар бар. Оликердин айтымында, өзбек бийликтери тарабынан бул программаларга жетиштүү көңүл бурулган эмес. Ошондой эле өзбек өкмөтү репрессияларды күчөтүп, маалымдуулукту жана жоопкерчиликти азайтуу аркылуу коопсуздукту бекемдөөгө болот деп ишенет, ал эми Кошмо Штаттары коопсуздукту бекемдөөнү жоопкерчилик менен маалымдуулукту күч алдыруу менен тең алып жүрүүнү туура деп эсептейт. Ушуга байланыштуу, эксперттин айтымында, Кошмо Штаттары уланып жаткан программаларга тийиштүү баа берип, жыйынтык бербегендерин токтотсо максатка ылайык болот.
