9-ноябрдагы Конституция күчүнө киргенден кийин бир ай гана жашады. Ал бийлик бутактар ортосунда тең салмактуулукту берип, Аскар Акаевдин тушундагы авторитардык режимди жоготкон, системаны сындырган дешет байкоочулар. Бирок депутат Муратбек Мукашев айткандай, аны жакшылап окуп чыккандан кийин Ак-үйдө отурган чиновниктер андай Конституция меннен жашай албайбыз деген бүтүмгө келишкендей. Акыр Коопсуздук кеңеш сурангандан кийин президент Конституцияга кол койду.
Бул Башмыйзамдын демилгечилеринин бири болгон парламент депутаты Айдарбек Керимкулов Кыргызстанга президенттик башкаруу эле ылайык деп билдирди. Анын пикиринде, президенттен талап кылаардан мурда жетиштүү ыйгарым укук берген оң:
- Эң негизги жери ушул менимче. Кыргызстанга азыркы шартта президенттик башкаруу эле керек. Бир киши баарына жооптуу болуш керек. Анан президентке жетиштүү полномочие бербей туруп, кандайча талап кыласың. Ошондуктан жоопкерчиликти бергенге жараша укукту да бериш керек,- дейт Айдарбек Керимкулов.
Депутаттын пикиринде, жаңы Конституцияда парламент деле күчтөндүрүлдү. “Өкмөт мүчөлөргө ишеним көрсөтпөө деле мыйзам чыгаруу бийлигине чоң күч берет” дейт Айдарбек Керимкулов.
Бирок жаңы Конституцияга карата кыргыз журтчулугунда сын көз менен карагандар басымдуулук кылат.
“Кыргызстанды сактоо” кыймылынын лидери Анвар Артыковдун пикиринде, парламент дагы 3 жыл жашаш үчүн президенттик бийликти күчтөндүрүүгө макул болду: - Ноябрдагы Конституциядагы жакшы прогрессивдүү шарттар жокко чыгарылды. Кайрадан авторитардук-диктатордук режимге кайтып келдик. Коопсуздук кеңеш, президент жана парламент үчөө жеке кызыкчылыктары үчүн ушуга барышты,- дейт Анвар Артыков.
Юристтер 9-ноябрдагы Конституция чындап эле шашылыш кабыл алынгандыктан айрым өтө деле олуттуу эмес карама-каршылыктар болгонун айтышат. Бул жолу андай алешемдиктер жоюлуп, бирок көпчүлүк өзгөртүүлөр президенттин укуктарына байланыштуу болгонун белгилешет.
Конституциялык саясат институтунун башчысы Нурлан Садыков эми президент акимдерди, губернаторлорду, министрлерди өзү дайындап, өкмөттүн ишине кийлигише алат дейт:- Президент ноябрдагы Конституцияга караганда көбүрөөк полномочие алды деген жыйынтык чыгарсак болот. Президент нормативдик-укуктарды жокко чыгарганга да укук алды. Ноябрда экономикалык маселелер да өкмөткө берилди деген идея да бул Конституциядан орун алган жок. Күч органдар кандай иштери тууралуу жобону мурда өкмөт бекитип келсе, эми президент өзү бекитет,- дейт Нурлан Садыков.
Атуулдук коом өкүлдөрү болсо адам укугун коргоо жаатында бул Башмыйзамда кемчиликтер көп деп билдиришүүдө. Конституциялык саясат институту да билдиргенге караганда, атуулдар Конституциялык сотко кайрылуу укугунан ажыратылды. Эми Жогорку соттун айрым чечимдерин арызданууга мүмкүнчүлүк да, жол да жок болуп калды.
Бул Башмыйзамдын демилгечилеринин бири болгон парламент депутаты Айдарбек Керимкулов Кыргызстанга президенттик башкаруу эле ылайык деп билдирди. Анын пикиринде, президенттен талап кылаардан мурда жетиштүү ыйгарым укук берген оң:
- Эң негизги жери ушул менимче. Кыргызстанга азыркы шартта президенттик башкаруу эле керек. Бир киши баарына жооптуу болуш керек. Анан президентке жетиштүү полномочие бербей туруп, кандайча талап кыласың. Ошондуктан жоопкерчиликти бергенге жараша укукту да бериш керек,- дейт Айдарбек Керимкулов.
Депутаттын пикиринде, жаңы Конституцияда парламент деле күчтөндүрүлдү. “Өкмөт мүчөлөргө ишеним көрсөтпөө деле мыйзам чыгаруу бийлигине чоң күч берет” дейт Айдарбек Керимкулов.
Бирок жаңы Конституцияга карата кыргыз журтчулугунда сын көз менен карагандар басымдуулук кылат.
“Кыргызстанды сактоо” кыймылынын лидери Анвар Артыковдун пикиринде, парламент дагы 3 жыл жашаш үчүн президенттик бийликти күчтөндүрүүгө макул болду: - Ноябрдагы Конституциядагы жакшы прогрессивдүү шарттар жокко чыгарылды. Кайрадан авторитардук-диктатордук режимге кайтып келдик. Коопсуздук кеңеш, президент жана парламент үчөө жеке кызыкчылыктары үчүн ушуга барышты,- дейт Анвар Артыков.
Юристтер 9-ноябрдагы Конституция чындап эле шашылыш кабыл алынгандыктан айрым өтө деле олуттуу эмес карама-каршылыктар болгонун айтышат. Бул жолу андай алешемдиктер жоюлуп, бирок көпчүлүк өзгөртүүлөр президенттин укуктарына байланыштуу болгонун белгилешет.
Конституциялык саясат институтунун башчысы Нурлан Садыков эми президент акимдерди, губернаторлорду, министрлерди өзү дайындап, өкмөттүн ишине кийлигише алат дейт:- Президент ноябрдагы Конституцияга караганда көбүрөөк полномочие алды деген жыйынтык чыгарсак болот. Президент нормативдик-укуктарды жокко чыгарганга да укук алды. Ноябрда экономикалык маселелер да өкмөткө берилди деген идея да бул Конституциядан орун алган жок. Күч органдар кандай иштери тууралуу жобону мурда өкмөт бекитип келсе, эми президент өзү бекитет,- дейт Нурлан Садыков.
Атуулдук коом өкүлдөрү болсо адам укугун коргоо жаатында бул Башмыйзамда кемчиликтер көп деп билдиришүүдө. Конституциялык саясат институту да билдиргенге караганда, атуулдар Конституциялык сотко кайрылуу укугунан ажыратылды. Эми Жогорку соттун айрым чечимдерин арызданууга мүмкүнчүлүк да, жол да жок болуп калды.
