Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
26-Апрель, 2024-жыл, жума, Бишкек убактысы 14:44

OРУС ЭКСПЕРТТЕРИ ӨЗБЕКСТАНДАГЫ ШАЙЛООНУ ИЛЕҢ-САЛАҢ КЕПКЕ АЛЫШУУДА


Муса Мураталиев, Маскөө калаасы Жекшемби күнү 23-декабрде Өзбекстандагы шайлоонун өтүшү боюнча ЕККУ уюму ырасмий түрдө «демократиянын үлгүсүнө сыйбаган» шайлоо болду деген билдирүү таркатты. Ал уюмдун эсебинде шайлоо бийликтин катуу саясий көз салуусу астында өткөрүлдү, ошондой эле оппозициялык күчтөр шайлоого катышуу үчүн бирдей мүмкүнчүлүк ала алышкан жок. КМШ өлкөлөрүнөн барган байкоочулар болсо шайлоонун «эркин жана ачык» өткөнүн белгилешкен. Орусиялык байкоочулар Өзүбекстанда өткөн шайлоонун Орусияныкына караганда айырмасы кыйла болду дешкен.

Орусиялык талдоочулар Өзбекстанда өткөн шайлоо туурасында ооз учунан кеп кылып, Каримовдун ордунда калары мурда эле дайын болгон, эмне дегенде 1989-жылдан бери мындай шайлоонун канчасын башынан өткөргөн президент бул жолу ат салышууда жеңилип калышы дегеле мүмкүн эмес эле дешет.

Орусиялык беделдүү анализчи Алексей Малашенко пикири боюнча азыркы өнүгүү 2005-жылы Анжыян окуясынан башталган. Эмдигиче ал коогалаңдуу окуя чоо-жайы ачыкка чыга элек. Ал окуяны көргөндөр айтканга караганда аскерлер огунан жүздөгөн тургундар кырылган, ал эми Каримов ал жолу билдиргенге караганда 189 куралчан исламчылар жок кылынган… "Ошол себептен азыр ал үчүн шайлоонун жыйынтыгынан да шайлоонун өтүшү өтө маанилүү. Аны менен ал өз күчүнүн дале кете электигин, бардык жерде башкаруусу мурдагыдай экенин билүү болот", - деп жазат «Независимая газетага» жарыялаган макаласында Алексей Малашенко.

Оппозиция бар экен десин деп бийлик жасалма талапкерлерди тизмелеп, жасалма ат салыш болгонун башка талдоочулар да айтышууда. Улуттук өзгөчөлүгүбүз деп актанышканы менен Борбор Азия өлкөлөрүнүн бийликтегилери өткөрүп аткан шайлоолор чындыгында советтик эле өзгөчөлүктү кармануудан улам келип чыккан адат дешүүдө.

Өзбекстанда бийлик ички оппозицияга жол бербей, ал тургай четте жүргөн оппозициянын сезин алыш үчүн Ош шаарында «Сийосат» гезитин чыгарып, Өзбекстанда оозго алына баштаган Алишер Саиповду аттырып салганын мисал келтиришүүдө.

Ал эми жакында шайлоолору өткөн Казакстан, Кыргызстан жана Орусияда жагдай саал башкача болгонун айтышат. Аларда бийлик өзү колдон жетелеген партиялар пайда болду. Алардан тышкары бийлик жасалма партияларды уюштуруп, анан аларды бийлик партиялары «жеңип» чыкканы көрсөтүлдү.

Өзбекстанда жагдай болсо такыр башкача экенин мурдагы советтик өлкөлөр алкагында коомдук-саясий өнүгүүлөрдү иликтөө борборунун жетекчилеринин бири Алексей Власов айтат:

"Өзбекстанда чындап көрсөтүлгөн бир гана талапкер болду, а калганы - мындайча айтканда, калп эле көрсөтүлгөн талапкерлер эле. Ошол себептен шайлоонун жыйынтыгын алдын ала айтуу мүмкүн болду."

Аны менен атаандаш күчтүн өлкөдө бар экенине карабай каримовдук авторитардык режим аларды марага чукул жолотпос эле дейт Борбордук Азия боюнча эксперт Дмитрий Верхотуров:

"Оппозициялык талапкерлер тизмеге илинбей калышты, бирок каттоого алынганда деле алар (Каримовду - ММ) жеңип ийүүгө батынышмак эмес".

XS
SM
MD
LG