Албетте, жылдын башынан бери кыргызстандык спортчулар эларалык ареналарда ойноп, ийгиликтерге да жетишип жатышты. Айтсак, грек-рим, эркин күрөштө, оор атлетика менен жеңил атлетикада, кикбоксинг менен тайбокс, самбо, таэквондо боюнча жылдан жылга оозго алынып келаткан спортчулар ийгиликке жетишти. Улуттук тогуз коргоол оюнунда Кыргызстан Казакстанды утуп, кайрадан биринчи орунга чыкты. Анан да быйыл жалпы күйөрмандарды сүйүнткөнү - футбол боюнча Кыргызстандын чемпиону «Дордой-Динамо» Пакистанда АФКнын «Президенттик кубогун» экинчи ирет жеңип, колдон чыгарбай келди.
“Дордой” футбол клубунун жетекчиси Рысбек Мааткабыловдун айтымында командасы Кыргызстандын төрт жолку чемпиону аталып, январда Санкт-Петербургда өтүүчү Шериктештер Кубогуна дарядык көрүүдө.
Бирок баары бир спорт адистери кыргыз спорту жакшыбы, жаманбы, аны 2007-жылдагы VI кышкы Азия оюндары жана имарат ичиндеги II Азия оюндарынын, Азия жана дүйнө чемпионаттарынын жыйынтыктары боюнча баа берип жатышат.
Себеби, быйыл дүйнө коомчулугунун көңүлүн бурган Кытайдын Чанчунг шаарында кышкы 6-Азия оюндары жана Макаодо имарат ичиндеги 2- Азия оюндары болуп өттү. Негизги басым да ушул Азия оюндарына жана 2008- жылы Бээжинде өтө турган олимпиадалык оюндарга жолдомо алуу таймашуулар болду.
Өтүп бараткан жылдын мыкты спорттук федерациясы деген сыйга өлкөнүн грек- рим күрөшү федерациясы татыктуу дешүүдө спорт адистери. Ушундай сыйлык дагы жоопкерчиликтүү иштеп, Кыргызстанды дүйнөгө таанытууга милдеттендирээрин грек- рим күрөшү боюнча өлкөнүн улук машыктыруучусу Эмил Алыкулов айтты.
Себеби Кыргызстандын тарыхында алгач ирет Бишкекте май айында өткөн Азия чемпионатында кыргызстандык балбандар грек- рим күрөшүнөн 2 алтын, 3 коло байгелүү болуп, намыска жараган. Дүйнө чемпионатынын күмүш байге ээси Канат Бегалиев Азия чемпиону аталып, алтын медаль тагынса, Данияр Көбөнов экинчи ирет Азия чемпиону аталды. Бишкекте өткөн Азия чемпионатында грек- рим күрөшүнөн байгелүү үчүнчү орунду ээлеген балбандар Жанарбек Кенжеев, Руслан Түмөнбаев жана Нурбек Ибраимовду жылдын мыкты спортчулары деп атоого негиз бар. Себеби алар былтыр Дохада болгон Азия оюндарында да коло медаль женип алышкан.
Быйыл жылдын мыкты спортчусу деп адистер бир добуштан эркин күрөш боюнча Бишкекте Азия чемпиону аталып, Бакуда өткөн дүйнө чемпионатында коло байгелүү болгон Базар Базаргуриевди аташууда. Себеби анын Бээжин олимпиадасына жолу ачылып, жолдомону колго алды. Ошондой эле Бишкекте өткөн Азия чемпионатында алтын медаль тагынган Азия оюндарынын жеңүүчүсү, дүйнө чемпионатынын коло байге ээси Алексей Крупняковдун быйыл да жылдызы жанып, мыктылар сабынан түшкөн жок. Ал да Бакудагы дүйнө чемпионатында Бээжин олимпиадасыга жолдомо утуп алды.
Быйыл кыргызстандык суучулдар ийгилик жарата алышты. Өлкөнүн тарыхында бишкектик Юрий Захаров Азия чемпиону аталса, Василий Данилов Макаодо имарат ичиндеги 2-Азия оюндарында күмүш жана коло байге утуп келди. Экөө тең Бээжин олимпиадасына жолдомо алышып, даярдык көрүп жатышат.
Быйыл октябрда Макаодо имарат ичиндеги 2- Азия оюндарына катышкан Кыргызстан чоң ийгиликтерге жетпей калуунун себептерин улуттук олимпиада комитетинин башкы катчысы Канат Аманкулов спортчулардын даярдыгы чийки болгону менен түшүндүрдү. Анын айтымында спортко болгон мамилени өзгөртүп, дүйнөлүк ыргактан калышпай жаңы тажрыйбаларды колдонуу зарыл.
Өтүп бараткан жылдын мыкты спортчусу деп оор атлетика боюнча Азия чемпионатында алтын медаль уткан Руслан Капаевди атоого болот. Мурдакы жылдары Улан жана Султан Молдодосовдун жылдызы жанып, мыкты аталса, жаш спортчулар өсүп келатканын Руслан Капаев быйыл далилдеди.
14- Азия оюндарында чемпион, Азиянын көп жолку чемпиону Татьяна Ефименко былтыр Дохада күмүш медаль тагынса, быйыл да Азия чемпиону аталуу менен Бээжин олимпиадасына жолдомо алды.
Кыргыз спорт тарыхында төрт ирет удаасы менен Азия оюндарында мөрөй алган велоспортчу Евгений Ваккерди быйылкы жылдын мыкты спортчусу деп атоого толук негиз бар. Себеби ал быйыл да Азия чемпионатында алтын байгелүү болсо, дүйнө биринчилигинде коло медаль тагынды. Евгенийдин мындай ийгиликтерге жетүүсүнө Германияда жашап, чет өлкөлүк клубдарда машыкканы өбөлгө болууда.
Ошондой эле билльярд боюнча дүйнө чемпиондугун төртүнчү ирет жеңип алган Каныбек Сагынбаевду да жылдын мыкты спортчусу деп атаса жарашат. Быйыл ал мындан сырткары да эл аралык мелдештерде байге алды, дейт спорт журналисти Кубан Атабеков.
Бишкек шаардык спорт комитетинин жетекчисинин орун басары Бообек Кадыркуловдун пикиринде Кыргызстандагы саясый-экономикалык абал кыргыз спортуна да көп жылдан бери өзүнүн залакасын тийгизип келет. Каражаттын жоктугунан стадиондор менен спорт залдар талкаланган. Бишкектин четиндеги 20дан ашуун жаңы конушда спорт имараттары курулбай, дене тарбиясына аз көңүл бурулуп жатат. Ошондой эле шарт түзүлбөгөндүктөн жөндөмдүү спортчулар менен машыктыруучулар чет өлкөлөргө кетип жатышат.Анан да кыргыз спортунун жашоо-турмушу ачык – айкын болсо дешет спорт адистери.
Кээ бир спорттун түрлөрүндө Азия чемпионаттарына жол киресин спортчулар менен машыктыруучулар өздөрү төлөп, же демөөрчүлөрдүн жардамы менен барышты.
Спортко өкмөттөн быйыл 90 миллион сомдой каражат бөлүнсө, анын 35 миллиону гана олимпиадалык түрдөгү спортко берилди, дейт өлкөнүн дене тарбия, спорт, балдарды коргоо жана жаштар саясаты боюнча мамлекеттик агентигинин жетекчисинин орун басары Алмаз Касенов.
Ал спорт күйөрмандардан өтүп бараткан жылдын жыйынтыгы боюнча пикирлери кандай, айрым спорт күйөрмандардын ой- пикирин угуп көрөлү.
Спорт күйөрмандары өз пикирлерин ортого салды.
Эми адистерге да сөз берели. Өлкөнүн жеңил атлетика федерациясынын президенти, улуттук олимпиада комитетинин башкы катчысы Канат Аманкулов өтүп бараткан жылдын жыйынтыгына мындай баа берип, пикирин билдирди:
-Бээжин олимпиадасына жолдомо алган велоспортчу Евгений Ваккер Кыргызстанда эмес, Германияда жашап, германиялык клубда машыгат. Ваккерге рахмат! Бирок ал Кыргызстандын намысын биринчи кезекте өзүнүн туулуп өскөн өлкөсүнө болгон патриоттуулугунан эмес, эларалык чоң-чоң мелдештерге, дүйнөлүк чемпионат менен Олимпиадалык оюндарга катышыш үчүн коргоп жүрөбү деген да ой келет. Себеби, Германия курама командасына ал мүчө боло албайт, анткени ал жакта андан күчтүү спортсмендер жүздөп саналат.
Азия чемпиону Татьяна Ефименко да жыл сайын эле спорткомитети жакшы көңүл бөлбөй жатканын айтып келет. Айласы кеткенде быйылкы жылы дээрлик толугу менен чет өлкөлөрдө машыгып, ошол жакта мелдештерге катышып, акыркы айларда Кувейтте, Катарда машыгып жүрдү (эми тренери И.Паклин да Кувейт менен контрагын улантыптыр). Ошондой эле Базар Базаргуриев менен Алексей Крупняков да орусиялык спортчулар, өз өлкөсүндө курама командага илинбей биз үчүн күрөшүп жүрөт. Демек, ал жеңиштерде биздин спорткомитеттин, өкмөттүн салымы канчалык? Айтуу кыйын. Эми бул эмнени билдирет? Бул биздин Кыргызстанда жакшылап машыгууга, шарт начар экендигин билдирет.
Спорттун начарлап баратканына эки жылдан бери өлкөдөгү саясый ызы-чуулар да таасир бербей койгон жок. Спортчулар да саясый куралга айланып кете жаздады. Өкмөт менен бирге спортту сүйгөн меценаттар чыгып өзү туулуп өскөн жерлеринде стадиондор, спорт аянттары курулса жакшы болор эле дейт Кожомкул атындагы спорт сарайынын директору Болот Сулайманов.
Жылдын жыйынтыгы калыстык менен чечилбей балбандар менен оор атлетчилерден бөлөк дагы мыкты ийгилик жараткандардын мээнети бааланбай калганын шахмат боюнча Азиянын эки жолку чемпиону Семетей Төлөгөн тегин айтып, нааразы болуп жүрөт.
Өлкөнүн спорт адистеринин айтымында 2007- жылы кыргыз спорт күйөрмандарынын үмүтү акталган жок.
Өлкөнүн олимпиадалык даярдоо борборунун директору Касымкул Оболбековдун айтымында эми жанырган жыл кыргыз спортчулары үчүн өтө жооптуу. Себеби ушул жылда Бээжин олимпиадасынын таймашуулар болмокчу.
Өзү майып болсо да Кыргызстандын туусун көтөрүп, намыска жарап жүргөн спорт чебери Эсен Калиевдин айтымында кыргызды дүйнөгө таанытуучу улан- кыздар арбын. Аларга шарт түзүп, камкордукка алуу гана зарыл.
-Биринчи кезекте өз жерибизде спортчуларга шарт түзүп бериш керек. Ал эми күрөштөгү калган медалдар кыргыздын менталитетине (күрөшкө жакындыгы) байланыштуу деп ойлойм. Азыркы мыкты балбандарыбыз өспүрүм кездерин эгемендигибиздин алгачкы жылдарында айылда өткөргөн балдар жалаң карандай чай менен эле чоңоюшту. Анан шаарга келип кичине өзөк жалгап, жаштар арасында ийгиликке жетишип, чоңдорго келгенде эле утулуп калып жатышат. Эгерде балбандарыбызга жакшылап көңүл бурулса мүмкүн алтын медалга деле ээ болмокпуз.”
Жыл аягында дене тарбия жана спортту координациялоо боюнча улуттук кеңеш тузүлүп, төрагалык тизгинди президент Курманбек Бакиев өзү колго алып, Бээжин олимпиадасына даярдык көрүүнү көзөмөлгө алды. Кыргыз спортунун чыныгы жүзүн, чама- чаркын жанырган жылы Бээжинде боло турган жайкы олимпиадалык оюндар таразалап койгону турат.
“Дордой” футбол клубунун жетекчиси Рысбек Мааткабыловдун айтымында командасы Кыргызстандын төрт жолку чемпиону аталып, январда Санкт-Петербургда өтүүчү Шериктештер Кубогуна дарядык көрүүдө.
Бирок баары бир спорт адистери кыргыз спорту жакшыбы, жаманбы, аны 2007-жылдагы VI кышкы Азия оюндары жана имарат ичиндеги II Азия оюндарынын, Азия жана дүйнө чемпионаттарынын жыйынтыктары боюнча баа берип жатышат.
Себеби, быйыл дүйнө коомчулугунун көңүлүн бурган Кытайдын Чанчунг шаарында кышкы 6-Азия оюндары жана Макаодо имарат ичиндеги 2- Азия оюндары болуп өттү. Негизги басым да ушул Азия оюндарына жана 2008- жылы Бээжинде өтө турган олимпиадалык оюндарга жолдомо алуу таймашуулар болду.
Өтүп бараткан жылдын мыкты спорттук федерациясы деген сыйга өлкөнүн грек- рим күрөшү федерациясы татыктуу дешүүдө спорт адистери. Ушундай сыйлык дагы жоопкерчиликтүү иштеп, Кыргызстанды дүйнөгө таанытууга милдеттендирээрин грек- рим күрөшү боюнча өлкөнүн улук машыктыруучусу Эмил Алыкулов айтты.
Себеби Кыргызстандын тарыхында алгач ирет Бишкекте май айында өткөн Азия чемпионатында кыргызстандык балбандар грек- рим күрөшүнөн 2 алтын, 3 коло байгелүү болуп, намыска жараган. Дүйнө чемпионатынын күмүш байге ээси Канат Бегалиев Азия чемпиону аталып, алтын медаль тагынса, Данияр Көбөнов экинчи ирет Азия чемпиону аталды. Бишкекте өткөн Азия чемпионатында грек- рим күрөшүнөн байгелүү үчүнчү орунду ээлеген балбандар Жанарбек Кенжеев, Руслан Түмөнбаев жана Нурбек Ибраимовду жылдын мыкты спортчулары деп атоого негиз бар. Себеби алар былтыр Дохада болгон Азия оюндарында да коло медаль женип алышкан.
Быйыл жылдын мыкты спортчусу деп адистер бир добуштан эркин күрөш боюнча Бишкекте Азия чемпиону аталып, Бакуда өткөн дүйнө чемпионатында коло байгелүү болгон Базар Базаргуриевди аташууда. Себеби анын Бээжин олимпиадасына жолу ачылып, жолдомону колго алды. Ошондой эле Бишкекте өткөн Азия чемпионатында алтын медаль тагынган Азия оюндарынын жеңүүчүсү, дүйнө чемпионатынын коло байге ээси Алексей Крупняковдун быйыл да жылдызы жанып, мыктылар сабынан түшкөн жок. Ал да Бакудагы дүйнө чемпионатында Бээжин олимпиадасыга жолдомо утуп алды.
Быйыл кыргызстандык суучулдар ийгилик жарата алышты. Өлкөнүн тарыхында бишкектик Юрий Захаров Азия чемпиону аталса, Василий Данилов Макаодо имарат ичиндеги 2-Азия оюндарында күмүш жана коло байге утуп келди. Экөө тең Бээжин олимпиадасына жолдомо алышып, даярдык көрүп жатышат.
Быйыл октябрда Макаодо имарат ичиндеги 2- Азия оюндарына катышкан Кыргызстан чоң ийгиликтерге жетпей калуунун себептерин улуттук олимпиада комитетинин башкы катчысы Канат Аманкулов спортчулардын даярдыгы чийки болгону менен түшүндүрдү. Анын айтымында спортко болгон мамилени өзгөртүп, дүйнөлүк ыргактан калышпай жаңы тажрыйбаларды колдонуу зарыл.
Өтүп бараткан жылдын мыкты спортчусу деп оор атлетика боюнча Азия чемпионатында алтын медаль уткан Руслан Капаевди атоого болот. Мурдакы жылдары Улан жана Султан Молдодосовдун жылдызы жанып, мыкты аталса, жаш спортчулар өсүп келатканын Руслан Капаев быйыл далилдеди.
14- Азия оюндарында чемпион, Азиянын көп жолку чемпиону Татьяна Ефименко былтыр Дохада күмүш медаль тагынса, быйыл да Азия чемпиону аталуу менен Бээжин олимпиадасына жолдомо алды.
Кыргыз спорт тарыхында төрт ирет удаасы менен Азия оюндарында мөрөй алган велоспортчу Евгений Ваккерди быйылкы жылдын мыкты спортчусу деп атоого толук негиз бар. Себеби ал быйыл да Азия чемпионатында алтын байгелүү болсо, дүйнө биринчилигинде коло медаль тагынды. Евгенийдин мындай ийгиликтерге жетүүсүнө Германияда жашап, чет өлкөлүк клубдарда машыкканы өбөлгө болууда.
Ошондой эле билльярд боюнча дүйнө чемпиондугун төртүнчү ирет жеңип алган Каныбек Сагынбаевду да жылдын мыкты спортчусу деп атаса жарашат. Быйыл ал мындан сырткары да эл аралык мелдештерде байге алды, дейт спорт журналисти Кубан Атабеков.
Бишкек шаардык спорт комитетинин жетекчисинин орун басары Бообек Кадыркуловдун пикиринде Кыргызстандагы саясый-экономикалык абал кыргыз спортуна да көп жылдан бери өзүнүн залакасын тийгизип келет. Каражаттын жоктугунан стадиондор менен спорт залдар талкаланган. Бишкектин четиндеги 20дан ашуун жаңы конушда спорт имараттары курулбай, дене тарбиясына аз көңүл бурулуп жатат. Ошондой эле шарт түзүлбөгөндүктөн жөндөмдүү спортчулар менен машыктыруучулар чет өлкөлөргө кетип жатышат.Анан да кыргыз спортунун жашоо-турмушу ачык – айкын болсо дешет спорт адистери.
Кээ бир спорттун түрлөрүндө Азия чемпионаттарына жол киресин спортчулар менен машыктыруучулар өздөрү төлөп, же демөөрчүлөрдүн жардамы менен барышты.
Спортко өкмөттөн быйыл 90 миллион сомдой каражат бөлүнсө, анын 35 миллиону гана олимпиадалык түрдөгү спортко берилди, дейт өлкөнүн дене тарбия, спорт, балдарды коргоо жана жаштар саясаты боюнча мамлекеттик агентигинин жетекчисинин орун басары Алмаз Касенов.
Ал спорт күйөрмандардан өтүп бараткан жылдын жыйынтыгы боюнча пикирлери кандай, айрым спорт күйөрмандардын ой- пикирин угуп көрөлү.
Спорт күйөрмандары өз пикирлерин ортого салды.
Эми адистерге да сөз берели. Өлкөнүн жеңил атлетика федерациясынын президенти, улуттук олимпиада комитетинин башкы катчысы Канат Аманкулов өтүп бараткан жылдын жыйынтыгына мындай баа берип, пикирин билдирди:
-Бээжин олимпиадасына жолдомо алган велоспортчу Евгений Ваккер Кыргызстанда эмес, Германияда жашап, германиялык клубда машыгат. Ваккерге рахмат! Бирок ал Кыргызстандын намысын биринчи кезекте өзүнүн туулуп өскөн өлкөсүнө болгон патриоттуулугунан эмес, эларалык чоң-чоң мелдештерге, дүйнөлүк чемпионат менен Олимпиадалык оюндарга катышыш үчүн коргоп жүрөбү деген да ой келет. Себеби, Германия курама командасына ал мүчө боло албайт, анткени ал жакта андан күчтүү спортсмендер жүздөп саналат.
Азия чемпиону Татьяна Ефименко да жыл сайын эле спорткомитети жакшы көңүл бөлбөй жатканын айтып келет. Айласы кеткенде быйылкы жылы дээрлик толугу менен чет өлкөлөрдө машыгып, ошол жакта мелдештерге катышып, акыркы айларда Кувейтте, Катарда машыгып жүрдү (эми тренери И.Паклин да Кувейт менен контрагын улантыптыр). Ошондой эле Базар Базаргуриев менен Алексей Крупняков да орусиялык спортчулар, өз өлкөсүндө курама командага илинбей биз үчүн күрөшүп жүрөт. Демек, ал жеңиштерде биздин спорткомитеттин, өкмөттүн салымы канчалык? Айтуу кыйын. Эми бул эмнени билдирет? Бул биздин Кыргызстанда жакшылап машыгууга, шарт начар экендигин билдирет.
Спорттун начарлап баратканына эки жылдан бери өлкөдөгү саясый ызы-чуулар да таасир бербей койгон жок. Спортчулар да саясый куралга айланып кете жаздады. Өкмөт менен бирге спортту сүйгөн меценаттар чыгып өзү туулуп өскөн жерлеринде стадиондор, спорт аянттары курулса жакшы болор эле дейт Кожомкул атындагы спорт сарайынын директору Болот Сулайманов.
Жылдын жыйынтыгы калыстык менен чечилбей балбандар менен оор атлетчилерден бөлөк дагы мыкты ийгилик жараткандардын мээнети бааланбай калганын шахмат боюнча Азиянын эки жолку чемпиону Семетей Төлөгөн тегин айтып, нааразы болуп жүрөт.
Өлкөнүн спорт адистеринин айтымында 2007- жылы кыргыз спорт күйөрмандарынын үмүтү акталган жок.
Өлкөнүн олимпиадалык даярдоо борборунун директору Касымкул Оболбековдун айтымында эми жанырган жыл кыргыз спортчулары үчүн өтө жооптуу. Себеби ушул жылда Бээжин олимпиадасынын таймашуулар болмокчу.
Өзү майып болсо да Кыргызстандын туусун көтөрүп, намыска жарап жүргөн спорт чебери Эсен Калиевдин айтымында кыргызды дүйнөгө таанытуучу улан- кыздар арбын. Аларга шарт түзүп, камкордукка алуу гана зарыл.
-Биринчи кезекте өз жерибизде спортчуларга шарт түзүп бериш керек. Ал эми күрөштөгү калган медалдар кыргыздын менталитетине (күрөшкө жакындыгы) байланыштуу деп ойлойм. Азыркы мыкты балбандарыбыз өспүрүм кездерин эгемендигибиздин алгачкы жылдарында айылда өткөргөн балдар жалаң карандай чай менен эле чоңоюшту. Анан шаарга келип кичине өзөк жалгап, жаштар арасында ийгиликке жетишип, чоңдорго келгенде эле утулуп калып жатышат. Эгерде балбандарыбызга жакшылап көңүл бурулса мүмкүн алтын медалга деле ээ болмокпуз.”
Жыл аягында дене тарбия жана спортту координациялоо боюнча улуттук кеңеш тузүлүп, төрагалык тизгинди президент Курманбек Бакиев өзү колго алып, Бээжин олимпиадасына даярдык көрүүнү көзөмөлгө алды. Кыргыз спортунун чыныгы жүзүн, чама- чаркын жанырган жылы Бээжинде боло турган жайкы олимпиадалык оюндар таразалап койгону турат.
