Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
5-Май, 2024-жыл, жекшемби, Бишкек убактысы 04:54

КАРАМАЙ КАМЫЛГАСЫ - БУРГУСУ БАШТАЛДЫ


Кыргызстан аймагында карамайдын ири запастары бардыгын окумуштуулар кыйладан бери айтып келатышат. Бирок да болжолдонгон жерлерде табигый байлыктын бар-жогун аныктоого азырынча өлкөнүн каржылык да, техникалык да мүмкүнчүлүгү чектелүү. “Кыргызнефтегаз” акционердик коому жыл аяктап бараткан чакта Ташкөмүр шаарынан анча алыс эмес жердеги Борке участогунан бургулоо ишин баштоодо.

Бургулоо иштери башталып-баштала электе айрым маалымдоо каражаттарында Аксыдан карамай чыкканы жар салынып кетпеспи. Жыл соңунда күйүүчү-майлоочу майлардын баасы сөзсүз кымбатташынан жүрөкзаада көпчүлүктүн көңүлү бурган ал кабарды адистердин өзү четке кагып, азырынча бургулоо иштери гана башталганын билдиришти. “Кыргызнефтегаз” акционердик коомунун вице-президенти Тимур Мураталиевдин айтуусунда, жумуш жаңыдан башталып аткан чагы.

- Бул чалгындоо үчүн бургулоо. Кечээ биз бургулоочу жабдууларды коюп ишти баштадык. Азырынча бир метр жер да казыла элек.

Антип жаңы иштин жаңырыгы алыска таралышынын олуттуу дегидей себеп-жөнү бар. Экономикалык оорчулуктун айынан Кыргызстандагы жападан-жалгыз мамлекеттик ишкананын иши анчалык жүрүшпөй, кыйла жылдарын “өгүз өлбөсүн, араба сынбасын” менен өткөрүп келгени деле көпчүлүккө дайын. Маалыматка караганда, кенчилер эмдиги жылдын июль айына чейин 3200 метр тереңдикке чейин текшерип көрүшмөкчү.

Т.Мураталиевдин ырасташынча, тоонун түгөнүшүндөгү кен чыгышы ыктымал жерлердин кыйласы изилденүүдө.

- Тоонун түгөнүшү деп коет да. Ошол жерлерде калдыктар чогулуп, топтолуп калган жерлерде кен бар дешет. Баары эсептелип, сандары жазылган. Эми бул болжолдуу гана нерсе да.

Фергана тоолорунун этегинде эле эмес, тоо менен ойдуң ортосунда карамай менен газдын ири кендери болуп калышын окумуштуулар кыйладан бери айтып келатышат. Аны академик Апаз Бакировдун да ырастаган жайы бар. Анын айтуусунда, карамай менен газдын ири кендери тирешкен тоолордун түгөнүшүндө, деңиз, көлдүн калдыктары топтолгон жерлерде кезигет. Кыргызстандын тоолору түндүк менен түштүктөн жылган жер кыртыштарынын кысылышуусунан келип чыккан.

- Бул теория менен дүйнөнүн көп жеринде иштешет. Анан да тоолордун арасынан карамай таап жатышат. Болгондо да ири кендерди ачышууда. Мына ушул теорияга ылайык биздеги кен чалгындоо иштеринин багыты өзгөрүлдү. Мурда Фергана тоолорунун түгөнүшүнөн карамай татбышса, ал жерде азыраак карамай бар, бирок да бургулоо иштерин ортодон баштоо керек деп эсептешчү. Негизги геологиялык изилдөө иштери борбордук бөлүктө жүргүзүлчү,- деп айтты А.Бакиров.

А.Бакиров Кыргызстандын тоолорунда пайдалуу кендердин ири запастары болушу мүмкүн деп эсептейт.

- Ошондуктан геологиялык жагынан алганда Кыргызстан аймагында карамайдын көп запасы топтолгон.

Боркедеги чалгындоо-иликтөө иштеринин натыйжасы кандай болорун так айтыш кыйын экендигин Кыргызстандын Геология жана минералдык ресурстар мамлекеттик агенттигинин директор орунбасары Наби Эшназаров да ырастады. Анын маалымдашынча, Кыргызстанда кен чыгышы ыктымал жерлерде чалгындоо-изилдөө иштерин жүргүзүүчү биртоп компанияларга укук берилген. Ал эми Боркедеги терең бургулоо иштеринин натыйжасында ал жерден карамай чыгып калышы деле ыктымал.

- Ыктымалдыгы, албетте, бар. Жаңы карамай кени табылып калышы деле ыктымал. 300 метр бургулаганда белгилүү болот. Эмдиги жылы июль айнда бүтөт турбайбы. 3200 метр деп жүрөт. Балким, ошондо жаңы кен болушу ыктымал. Ошондо так айтса жарашат. Азырынча жаңы кен табылды деп айитышка эрте.

Кыргыз Улуттук илимдер академиясынын Геология институтунун директору Кадырбек Сакиев эгемендик алгандан кийинки өлкө туш келген кыйынчылыктардын бири өз күчү менен пайдалуу кендерди чалгындоо-изилдөө, иштетүү проблемасы болууда, деген пикирде.

- Эми биз карамай, газ боюнча кадрларга көп көңүл бурушубуз керек.

“Кыргызнефтегаз” акционердик коомунун вице-президенти Тимур Мураталиев быйыл кен чалгындоо иштери кыйла жанданганын, жыл башынан бери 12 миң метрден ашуун бургулоо жумуштары бүтүрүлгөнүн маалымдады. Мурдагы жылдары ашып барса 200 метр, ал эми кээде эч кандай бургулоо жумуштары жасалбай келатканын эсепке алганда, бул дурус дегидей көрсөткүч. Эмдиги жылы ал дагы көбөймөкчү, деп маалымдашты акционердик коомдун кеңсесинен.

XS
SM
MD
LG