Намангандагы “Шарк ТВ” каналы губернатордун кеңсесинде өткөн тегерек үстөл жөнүндө репортаж көрсөттү. Анда “Азаттык” радиосунун элге тийгизген таасирине туруштук берүү маселеси талкууланган. Талкуунун алып баруучусу радио туудурган идеологиялык коркунучка каршы күрөштө элдин “Азаттык” жөнүндө чындыкты билиши маанилүү деди. Репортажда президентчил партиянын мүчөсү айткан сөздөрү келтирилди:
- “Азаттык” радиосу сөз эркиндигин урматтабаганын көрүп жатабыз. Жыйында саясий партиялар, коммерциялык эмес бейөкмөт уюмдар жана маалле бийликтери идеологиялык боштукту толтуруу, жаштар, аялдар жана башка жарандар арасында улуттук идеологияны калыптандыруу боюнча чараларды иштеп чыгышты.
Тегерек үстөл жөнүндөгү репортажга чейин Фергана өрөөнүндөгү регионалдык телеканалдардан, андан кийин Ташкентте “Азаттыктын” өзбек кызматы жөнүндө даректүү тасма көргөзүлгөн. Бир сааттык программада радионун кабарчылары журналисттик этиканы сактабайт жана мамлекетке каршы иш алып барышат деп айтылган. Андан тышкары редакцияда иштеген журналисттер, алардын жакындары тууралуу жеке маалымат берилген.
“Азаттыктын” өзбек кызматынын кабарчылары билдиргендей, ар бир облустун жергиликтүү бийликтери радиону айыптаган тегерек үстөл жыйындарын өткөрүүгө Ташкенттен көрсөтмө алышкан. Фергана облусунун рухий агартуу департаментинин атын атабаган расмий өкүлү репортаж жөнүндө төмөнкүдөй ойлорун айтат:
- Демократиянын ураандарына жамынып алып жеңил-желпи маалымат каражаттары пайда боло калды. Ал эми “Азаттык” радиосунун кабарчыларынын интеллектуалдык жана кесиптик деңгээли башкача эмеспи. Кээ бирлер текшерилбеген маалыматтарга таянып, терең изилдебестен программа даярдашыптыр. Же маселен, бир эле кишинин пикирин алып, ал бүт элге таандык деп беришкен. Менимче, бул туура эмес.
“Азаттыкка” каршы кампания Өзбек өкмөтү Евробиримдик менен адам укуктарынын абалы боюнча сүйлөшүү өткөрүп жаткан учурга дал келди.
Апрелде Еврошаркет Анжиян окуяларынан кийин киргизилген санкцияларды колдонбоону узартуу чечимин кабыл алган.
Уюмдун тышкы байланыштар комиссары Бенита Ферреро-Валднердин маалымат катчысы Кристиан Хохман “Азаттыктын” кабарчысына билдиргендей, шаркет Өзбекстандагы адам укуктарынын, сөз эркиндигинин абалынын жакшырышын күтөт.
Хьюман Райтс Уоч уюму Эркин Европа/Азаттык радиосуна каршы үгүт кампаниясына байланыштуу “терең камтамачылыгын” билидрди.
Эларалык Кризис тобунун медиа директору Эндрю Штрохлайн Өзбек бийликтери Азаттыктын элге тийгизген таасиринен чочулайтдеген пикирде:
- Силер калың каллка жеткирип жаткан маалымат ушунчалык баалуу болгондуктан, бийликтер артыңардан түшкөн. Ошол маалымат өкмөт орнтоууга аракеттенип жаткан пропагандага карама-каршы келет. Авторитардык режимдин эң чоң коркунучу – бул чындык.
Штрохлайн кампания “Азаттыктын” популярдуулугунун өсүшүнө гана алып келди дейт. Оппозициядагы Эрк демократиялык партиясынын сүргүндөгү лидери Мохамад Салых анын оюна кошулат:
- Каримовдун 19-жылга созулган диктатордук режими сөз эркиндигинин маанилүүлүгүн бышыктады. “Азаттык” радиосу, ал таркаткан эркин маалымат мурда болуп көрбөгөндөй мааниге ээ болуп калды. Диктатор жана режим өкүм сүрүп жаткан кезде радионун бул жолунан тайбасын каалайбыз. Бир четинен мен силерди куттуктаймын. Режим ишиңерден улам бушайман боло баштады. Ошон үчүн кеңири кампания жүргүзүүдө.
Угуучулардын бири болсо бийликтер тоскоолдук түзгөн сайын, “Азаттыкты” уккан элдин саны көбөйүүдө дейт.
- “Азаттык” радиосу сөз эркиндигин урматтабаганын көрүп жатабыз. Жыйында саясий партиялар, коммерциялык эмес бейөкмөт уюмдар жана маалле бийликтери идеологиялык боштукту толтуруу, жаштар, аялдар жана башка жарандар арасында улуттук идеологияны калыптандыруу боюнча чараларды иштеп чыгышты.
Тегерек үстөл жөнүндөгү репортажга чейин Фергана өрөөнүндөгү регионалдык телеканалдардан, андан кийин Ташкентте “Азаттыктын” өзбек кызматы жөнүндө даректүү тасма көргөзүлгөн. Бир сааттык программада радионун кабарчылары журналисттик этиканы сактабайт жана мамлекетке каршы иш алып барышат деп айтылган. Андан тышкары редакцияда иштеген журналисттер, алардын жакындары тууралуу жеке маалымат берилген.
“Азаттыктын” өзбек кызматынын кабарчылары билдиргендей, ар бир облустун жергиликтүү бийликтери радиону айыптаган тегерек үстөл жыйындарын өткөрүүгө Ташкенттен көрсөтмө алышкан. Фергана облусунун рухий агартуу департаментинин атын атабаган расмий өкүлү репортаж жөнүндө төмөнкүдөй ойлорун айтат:
- Демократиянын ураандарына жамынып алып жеңил-желпи маалымат каражаттары пайда боло калды. Ал эми “Азаттык” радиосунун кабарчыларынын интеллектуалдык жана кесиптик деңгээли башкача эмеспи. Кээ бирлер текшерилбеген маалыматтарга таянып, терең изилдебестен программа даярдашыптыр. Же маселен, бир эле кишинин пикирин алып, ал бүт элге таандык деп беришкен. Менимче, бул туура эмес.
“Азаттыкка” каршы кампания Өзбек өкмөтү Евробиримдик менен адам укуктарынын абалы боюнча сүйлөшүү өткөрүп жаткан учурга дал келди.
Апрелде Еврошаркет Анжиян окуяларынан кийин киргизилген санкцияларды колдонбоону узартуу чечимин кабыл алган.
Уюмдун тышкы байланыштар комиссары Бенита Ферреро-Валднердин маалымат катчысы Кристиан Хохман “Азаттыктын” кабарчысына билдиргендей, шаркет Өзбекстандагы адам укуктарынын, сөз эркиндигинин абалынын жакшырышын күтөт.
Хьюман Райтс Уоч уюму Эркин Европа/Азаттык радиосуна каршы үгүт кампаниясына байланыштуу “терең камтамачылыгын” билидрди.
Эларалык Кризис тобунун медиа директору Эндрю Штрохлайн Өзбек бийликтери Азаттыктын элге тийгизген таасиринен чочулайтдеген пикирде:
- Силер калың каллка жеткирип жаткан маалымат ушунчалык баалуу болгондуктан, бийликтер артыңардан түшкөн. Ошол маалымат өкмөт орнтоууга аракеттенип жаткан пропагандага карама-каршы келет. Авторитардык режимдин эң чоң коркунучу – бул чындык.
Штрохлайн кампания “Азаттыктын” популярдуулугунун өсүшүнө гана алып келди дейт. Оппозициядагы Эрк демократиялык партиясынын сүргүндөгү лидери Мохамад Салых анын оюна кошулат:
- Каримовдун 19-жылга созулган диктатордук режими сөз эркиндигинин маанилүүлүгүн бышыктады. “Азаттык” радиосу, ал таркаткан эркин маалымат мурда болуп көрбөгөндөй мааниге ээ болуп калды. Диктатор жана режим өкүм сүрүп жаткан кезде радионун бул жолунан тайбасын каалайбыз. Бир четинен мен силерди куттуктаймын. Режим ишиңерден улам бушайман боло баштады. Ошон үчүн кеңири кампания жүргүзүүдө.
Угуучулардын бири болсо бийликтер тоскоолдук түзгөн сайын, “Азаттыкты” уккан элдин саны көбөйүүдө дейт.
-
![16x9 Image]()
Айнура Жекше кызы
"Азаттыктын" Прагадагы кеңсесинин кызматкери, журналист, котормочу. Кыргыз улуттук университетинин чет тилдер факультетин аяктаган.
