Кыргызстандын экономикалык өнүгүү жана соода министри Акылбек Жапаровдун айтуусунда, инфляциянын кескин көтөрүлбөй, бир калыпта кармалып турушуна өкмөт менен Улуттук банктын жай ортосунан тарта биргелешип жүргүзүп келаткан акча-кредит саясаты өбөлгө түздү.
- Биздин ички дүң продктубузга караганда соода-сатык жүргүзүүбүздүн көлөмү көбөйдү. Анын ичинде экспорт 28,5% көбөйдү. Муну биздин журналисттер менен сынчыларыбыз көп жакшы айтпай жатышат. Экспортко эле биз быйыл 1 миллиард 700 миллион доллардан ашык товар чыгарып жатабыз,- деп билдирди министр маалымат жыйынында.
А.Жапаров жыл аягына чейин импорт көлөмү 47% жетиши мүмкүн экендигин айтты. Акчага которгондо бул Кыргызстанга 4 миллиард 100 миллион долларлык товар ташылып келет дегенди түшүндүрөт. Антип ташылып келинип жаткан буюмдардын тең жарымы заманбап технологиядагы жабдуулар экенин А.Жапаров атайын белгиледи. Мындан бир ай мурда Акылбек Жапаров Кытайдын соода министринин билдирүүсүнө таянып, ал жактан Кыргызстанга 6 миллиард долларлык буюм жөнөтүлгөнүн, бирок өкмөт оңор эмес ал буюмдардын чын эле Кыргызстанга өткөнүн такташтыра тургандыгын эскерткен.
11 айдын жыйынтыгы боюнча өнөржай тармагы “Кумтөр” алтын кенинин аркасы менен 15,2% өсүшкө жетишкен. “Кумтөр” алтын кенин алып койсо өнөржай өткөн жылдын ушул кезиндеги деңгээлине деле жете албай калды. Ушундай эле көрүнүш курулуш тармагында да байкалды.
Жыл башында белгиленген көрсөткүчтөрдү тейлөө тармагы гана камсыз кылды. Кыргызстан экономикасынын дурус дегидей көрсөткүчү ошентип “Кумтөр” алтын кени менен тейлөө тармагынын эсебинен жаралды.
Дүйнөлүк каржы кризисинин айынан мындан ары Кыргызстанга агылып келчү сырттагы эмгек мигранттарынын акчасы азайганы туру. Ички дүң продукттун 25% түзгөн андай ири акчанын сээлдеши калктын сатып алуу мүмкүндүгүн тарытып, Кыргызстан экономикасын алдыга сүрөп жаткан тейлөө тармагынын өнүгүшүн басаңдатышы турулуу иш. “Инвестициялык тегерек үстөл” долбоорунун жетекчиси Равкат Хасановдун ырасташынча, анткен менен калктын сатып алуу жөндөмү азырынча бийик бойдон калууда.
- Экономикада резерв пайда болду. Анын көлөмү аябай эле чоң. Эгер сандарга кайрыла турган болсок, азыр керектөө өндүрүштөн 20% жогору болууда. Башкача айтканда, завод миллион сомдук товар чыгарса, анын продукциясын алчулардын катары 20% арбын. Базар-нарк шартында бул өндүрүштүн өйдөлөшүнө алып келет. Мына ушул резерв азырынча бизге көмөк көрсөтүүдө.
Бирок да алдагыдай айырма дагы канчалык сакталарын так айтыш кыйын. Быйыл курулуш деми кыйла басаңдап, өткөн жылдын деңгээлине жете албай калышы эле Кыргызстанга каржы кризиси башбактап калганын көрсөтүүдө. Сырттан келип жаткан мигранттардын акчалары мындан ары кыйла азайып, бул өз кезегинде экономикалык өсүшкө терс таасирин тийгизерин “Акшумкар” партиясынын төрагасы Темир Сариев да ырастады. Анын пикиринде, инфляция деңгээли өтөле бийик бойдон калууда.
- Айлык, пенсия, жөлөкпул 30% өскөн жок. Анчалык өспөгөн соң бул бюджеттегилердин былтыркы иштеп аткан айлыгынан быйыл 30% аз алып калды деген сөз. Инфляция 28% болуп атпайбы. Расмий инфляция менен реалдуу инфляциянын ортосундагы айырма аябай эле жогору. Анткени инфляция 350 товарлардын тизмеси менен берилет. Ал эми расмий маалыматтарда инфляция, айрыкча айыл жериндеги инфляция 20 – 25 товар менен эле чектелет. Алардын баасы эки эсе өсүп кетпедиби.
Т.Сариев өнөржай өндүрүшүнүн өтөле төмөн түшүп кеткенин белгиледи. Ушу тапта чыгарган продукциясы өтпөй, Канттагы цемент-шифер комбинаты токтоп туру. Өкмөт анын продукциясын Орусиянын Сочи шаарындагы олимп оюндарынын курулушуна сатып-өткөрүүнүн амал-аргасын издөөдө.
- Биздин ички дүң продктубузга караганда соода-сатык жүргүзүүбүздүн көлөмү көбөйдү. Анын ичинде экспорт 28,5% көбөйдү. Муну биздин журналисттер менен сынчыларыбыз көп жакшы айтпай жатышат. Экспортко эле биз быйыл 1 миллиард 700 миллион доллардан ашык товар чыгарып жатабыз,- деп билдирди министр маалымат жыйынында.
А.Жапаров жыл аягына чейин импорт көлөмү 47% жетиши мүмкүн экендигин айтты. Акчага которгондо бул Кыргызстанга 4 миллиард 100 миллион долларлык товар ташылып келет дегенди түшүндүрөт. Антип ташылып келинип жаткан буюмдардын тең жарымы заманбап технологиядагы жабдуулар экенин А.Жапаров атайын белгиледи. Мындан бир ай мурда Акылбек Жапаров Кытайдын соода министринин билдирүүсүнө таянып, ал жактан Кыргызстанга 6 миллиард долларлык буюм жөнөтүлгөнүн, бирок өкмөт оңор эмес ал буюмдардын чын эле Кыргызстанга өткөнүн такташтыра тургандыгын эскерткен.
11 айдын жыйынтыгы боюнча өнөржай тармагы “Кумтөр” алтын кенинин аркасы менен 15,2% өсүшкө жетишкен. “Кумтөр” алтын кенин алып койсо өнөржай өткөн жылдын ушул кезиндеги деңгээлине деле жете албай калды. Ушундай эле көрүнүш курулуш тармагында да байкалды.
Жыл башында белгиленген көрсөткүчтөрдү тейлөө тармагы гана камсыз кылды. Кыргызстан экономикасынын дурус дегидей көрсөткүчү ошентип “Кумтөр” алтын кени менен тейлөө тармагынын эсебинен жаралды.
Дүйнөлүк каржы кризисинин айынан мындан ары Кыргызстанга агылып келчү сырттагы эмгек мигранттарынын акчасы азайганы туру. Ички дүң продукттун 25% түзгөн андай ири акчанын сээлдеши калктын сатып алуу мүмкүндүгүн тарытып, Кыргызстан экономикасын алдыга сүрөп жаткан тейлөө тармагынын өнүгүшүн басаңдатышы турулуу иш. “Инвестициялык тегерек үстөл” долбоорунун жетекчиси Равкат Хасановдун ырасташынча, анткен менен калктын сатып алуу жөндөмү азырынча бийик бойдон калууда.
- Экономикада резерв пайда болду. Анын көлөмү аябай эле чоң. Эгер сандарга кайрыла турган болсок, азыр керектөө өндүрүштөн 20% жогору болууда. Башкача айтканда, завод миллион сомдук товар чыгарса, анын продукциясын алчулардын катары 20% арбын. Базар-нарк шартында бул өндүрүштүн өйдөлөшүнө алып келет. Мына ушул резерв азырынча бизге көмөк көрсөтүүдө.
Бирок да алдагыдай айырма дагы канчалык сакталарын так айтыш кыйын. Быйыл курулуш деми кыйла басаңдап, өткөн жылдын деңгээлине жете албай калышы эле Кыргызстанга каржы кризиси башбактап калганын көрсөтүүдө. Сырттан келип жаткан мигранттардын акчалары мындан ары кыйла азайып, бул өз кезегинде экономикалык өсүшкө терс таасирин тийгизерин “Акшумкар” партиясынын төрагасы Темир Сариев да ырастады. Анын пикиринде, инфляция деңгээли өтөле бийик бойдон калууда.
- Айлык, пенсия, жөлөкпул 30% өскөн жок. Анчалык өспөгөн соң бул бюджеттегилердин былтыркы иштеп аткан айлыгынан быйыл 30% аз алып калды деген сөз. Инфляция 28% болуп атпайбы. Расмий инфляция менен реалдуу инфляциянын ортосундагы айырма аябай эле жогору. Анткени инфляция 350 товарлардын тизмеси менен берилет. Ал эми расмий маалыматтарда инфляция, айрыкча айыл жериндеги инфляция 20 – 25 товар менен эле чектелет. Алардын баасы эки эсе өсүп кетпедиби.
Т.Сариев өнөржай өндүрүшүнүн өтөле төмөн түшүп кеткенин белгиледи. Ушу тапта чыгарган продукциясы өтпөй, Канттагы цемент-шифер комбинаты токтоп туру. Өкмөт анын продукциясын Орусиянын Сочи шаарындагы олимп оюндарынын курулушуна сатып-өткөрүүнүн амал-аргасын издөөдө.
