Орусия Кыргызстандын аймагында 2003-жылы жайгаштырган авиабазасын бул өлкөнүн Эсептөө палатасынын төрагасынын орун басары Александр Семиколенных баштаган 3 аудитору менен Кыргызстандын Эсептөө палатасынын мамлекеттик башкы инспектору Кубанычбек Карабаев жетектеген тобу бир убакта текшеришти.
Эсептөө палатасынын төрагасы Искендер Гаипкуловдун “Азаттыкка” билдирүүсү боюнча, текшерүүдө негизинен базанын иштешине негиз берген макулдашуунун аткарылышы каралды:
- Орусия менен алгачкы келишим 2003-жылы түзүлгөн. Андан бери убакыт өтүп, кызмат көрсөтүү акылары, коммуналдык кызматтын жана башка тармактардын баалары өсүп жатпайбы. Ошондуктан бүгүнкү күндүн баасы менен өзгөртүүлөрдү киргизгиле деген сунуштарды бердик. Каржылык же башка маселелер боюнча мыйзам бузуулар жок. Жалпысынан макулдашуунун аткарылышы боюнча бири-бирибизге эч кандай доомат жок. Анткени, макулдашуу толук аткарылып жатат.
Искендер Гаипкуловдун билдирүүсү боюнча, текшерүүдөн кийин кызмат көрсөтүүлөрдүн акысын азыркы учурдагы бааларга жараша өзгөртүп, авиабазаны жайгаштыруу тууралуу макулдашууга толуктоолорду киргизүү тапшырмасы Коргоо министрлигине берилди.
Орусиянын авиабазасы Кантка Жамааттык коопсуздук келишими уюмуна кирген мамлекеттердин чечими менен 2001-жылы түзүлгөн Борбор Азиялык жамааттык ыкчам күчтөрдүн бир тобу катары жайгаштырылган. Азыр ал жерде 300гө жакын аскерий жана техникалык кызматкер иштеп, СУ-25 тибиндеги 5 аскерий учак, Л-39 тибиндеги машыгуу жүргүзүлчү 4 учак жана МИ-8МТ маркасындагы эки тик учма бар.
Бул база регионго жана ЖККУга кирген мамлекеттерге террорчул же башка багыттагы коркунуч келген учурда колдонууга багытталган. Орусия базанын каржылоо үчүн жылына 5 миллион долларга жакын каражат бөлгөн менен аскерлери социалдык көйгөйлөрдүн чечилбегенине нааразы болгон учурлары бар.
Ошондуктан, Орусия 2009-2010-жылдар үчүн мурдагы каражатты эки эсеге көбөйтүп, эми жылына 1 миллиард 700 миллион рубль бөлөөрүн орусиялык маалымат каражаттары кабарлашты. Ал маалыматтар боюнча,мындан ары Орусия инвестициялык багытын да тактап, аскерлердин социалдык көйгөйлөрүн чечмекчи.
Кант авиабазасы менен “Манас” аэропортундагы америкалык авиабазанын ишмердигине байкоо жүргүзгөн бейөкмөт уюмдар ассоциациясынын жетекчиси Токтайым Үмөталиеванын айтымында, Кант авиабазасынын турушу шаардагы коммуналдык жана байланыш каражаттарын жакшыртып, жергиликтүү элге да экономикалык пайда алып келип жатат:
-Америкалык авиабаза менен Кант авиабазасынын ишмердигин салыштырып көрсөк, орусиялык базанын иши ачыгыраак. Себеби анын иштешине негиз берген макулдашууда канча жер ижарага берилгендиги жана ал жерде иштеген адамдардын Кыргызстандын мыйзамдарынын алдында жоопкерчилиги бар экендиги так жазылган. Экономикалык жагын алсак, былтыр биздин өлкөнүн казынасына 10 миллион сомдон ашык каражат түшкөн. Экинчиден, бул база Чүй облусунун социалдык жактан өнүгүшүнө көп жардам берип жатат. Ал эми америкалык авиабазанын иштеши боюнча макулдашууда мындай жоопкерчиликтер көрсөтүлгөн эмес. Ушу кезге чейин бир да эксперт базанын ичине кирип, көзөмөл жүргүзүү процессине катыша элек. Буга эч ким уруксаат ала элек. Эки базанын негизги айырмасы мына ушунда.
Анткен менен чет элдик эки авиабазаны өз аймагында жайгаштырган Кыргызстан дүйнөдөгү араздашкан ири өлкөлөрдүн калабасына калышы мүмкүн деп, аларды чыгарууну талап кылган акциялар көп жолу болгон.
Айрыкча америкалык базаны чыгаруу маселесин такай көтөрүп, бул боюнча сотко да арыз берип жүргөн "Сергий Радонежский жана Айкөл Манас" фондусунун мүчөсү Игорь Трофимов орусиялык авиабазанын турушу жергиликтүү тургундардын иштеши жана аймактын өнүгүүсү үчүн жакшы өбөлгөлөрдү түзгөн менен эртеби-кечпи аны чыгаруу зарыл деген ойдо:
-Кыргызстанда тиги да, бул да база болбош керек. Булардын баары кетиш керек. Кыргызстан эч кимден коркунуч келет деп күтпөй, бардыгы менен сый мамиледе болушу керек. Кыргызстанды булар өз кызыкчылыктары үчүн пайдаланып туруп, чыныгы коркунуч келсе карабай коюшу толук мүмкүн.
Бирок кыргыз өкмөтү америкалык авиабазаны эл аралык терроризмге каршы күрөшкөн дүйнө коомчулугуна колдоо иретинде жайгаштырып, өзүнүн согушчул саясатка каршы экендигин билдирип келет.
