16-декабрда тополоң чыккан Казакстандын батышындагы бул шаарга бир күндөн кийин, ишембиде өзгөчө абал жарыяланып, коменданттык саат киргизилди.
Бул арада Жаңы-Өзөндүн борбордук аянтында мунайчылардын каршылык акциясы уланып жатканы айтылууда. Бирок бийликтер шаарда абал калыбына келип, кырдаал көзөмөлгө алынганын жарыялоого шашты.17-декабрдын кечинде шаарга өзгөчө абал киргизилди.
Өзгөчө абал
Мындай өзгөчө абал эгемен Казакстандын соңку 20 жылдагы тарыхында биринчи жолу жарыяланып жатат. Бул өлкө төбөлсүздүгүнүн 20 жылдыгын майрамдап жаткан учурга туш келди.
Президент Нурсултан Назарбаев бүгүн Маңгыс-Тоо облусундагы Жаңы-Өзөн шаарына өзгөчө абал киргизүү тууралуу жардыкка кол койду. Ага ылайык, шаардын аймагында 17-декабрдан тарта кечки саат алтыдан таңкы жетиге чейин өзгөчө абал киргизилди жана түнкү саат он бирден таңкы жетиге чейин коменданттык саат жарыяланды. Мындай абал 2012-жылдын 5-январына чейин созулат.
Жумушчу кийиминдеги адам президентчил "Нур Отан" партиясынын плакатын отко салууда. Жаңы-Өзөн, 16-декабрь.
Жардыкка ылайык шаарда иш таштоого, нааразылык иш-чараларын, ар кандай коомдук оюн-зоокторду, спорттук мелдештерди өткөрүүгө тыюу салынат жана шаардын ичиндеги унаанын жүрүшү чектелет. Ошондой эле жарандардын документтерин, жеке буюмдарын, машинелерин текшерүүгө уруксат берилет. Кагаздарды көчүрмө жасаган жабдыктарды, радио жана тележабдыктарды, үн жана видео тарткан жабдууларды колдонууга тыюу салуу, же аларды чектөө да каралган.
Президент Назарбаев Жаңы-Өзөндөгү кырдаал боюнча ишембиде Коопсуздук кеңешинин жыйынын өткөрүп, бул шаардагы тополоңго күнөөлүүлөр эң катаал жазага кириптер болорун билдирди. Президенттин сөзүнө караганда, шаардагы кырдаал азыр укук коргоо органдарынын көзөмөлүндө.
Казакстанда 17-декабрь тополоң тынчыганы тууралуу расмий рапорт менен башталган. Ички иштер министри Калмуханбет Касымов бул күнү түшкө чейин Жаңы-Өзөндө кырдаал турукташканын айткан.
Расмий маалыматка караганда, Жаңы-Өзөндөгү кечээки тополоңдо 11 адам өлүп, 86 киши жабыркаган. Жабыркагандардын арасында полициянын алты кызматкери да бар. 70 адам камалган.
ИИМдин административдик полиция комитетинин төрагасы Игорь Лепёха бүгүн Астанада оппозиция менен жарандык коом өкүлдөрүнүн суроолоруна жооп берип жатып, полиция өзүн коргоо үчүн ок чыгарууга мажбур болгонун айтты.
Жаңы-Өзөндөгү тополоң, 16-декабрь.
Ошентип расмий тарап кырдаал калыбына келди, турукташты деген менен оппозиция өкүлдөрү шаарда толкундоолор токтой электигин билдирүүдө. Маселен “Элдик фронт” деп аталган оппозициялык уюмдун активисти Айжангүл Амирова “Азаттыкка” Жаңы-Өзөндөгү акциянын бир катышуучусу Айман Онгарбаеванын сөзүн келтирди:
- Айман дале аянтта турганын айтууда. Ал жерде чынында башаламандык бийлеп атыптыр. Митингчилер аябай үшүп чыкса да кандайдыр бир жигиттер аларды коё бербей жатыптыр. Алар: “Кантип кетип каласыңар? Биздин бир туугандарыбыз эмне үчүн өлдү?” – деп айтып атат экен.
“Азаттыктын” кабарчысы телефон аркылуу Жаңы-Өзөндөгү акциянын бир нече катышуучусу менен сүйлөшө алды. Алар 17-декабрда да борбордук аянттагы акция катуу аязга карабай уланып жатканын айткан. Алардын сөзүнө караганда, тополоң жана куралдуу кагылышуулар шаарда кечээ түнү да уланды жана өлгөндөрдүн саны алда канча көп болушу мүмкүн. Бирок буга азырынча расмий тастыктама жок.
Нараазылык акциянын жүздөгөн катышуучуларынын бири Марат Жусипбаев түн ичинде полиция митингчилерге травматикалык куралдан ок атканына күбө болуптур:
- Караңгыда эч нерсе көрүнгөн жок. Ок төрт адамга тийди, алардын бирөөсү өлдү.
Казакстандагы кырдаал боюнча казак журналисти Султан Хан Аккүлүлы менен "Азаттыктын" кечки берүүсүндөгү маекти бул жерден угуңуз.
Жаңы-Өзөндүн башка жактардагы жаңырыгы
Бул арада Жаңы-Өзөндөгү тополоң толкуну Маңгыс-Тоо облусунун ордо калаасына да жеткени кабарланды. Узак убакытка иш таштоо жарыялаган мунайчылар “Каражанбасмунай” компаниясынын кеңсесинен борбордук “Ынтымак” аянтына чейин барышкан. Полиция ондогон адамдарды кармаган.
Алматыда полиция бир канча активистти кармап кетти, 17-декабрь, 2011.
Акциянын катышуучусу Еркин Озган буларды айтат:
- Жаңы-Өзөндө жайкын элге ок атылганын уккан соң аларга тилектештик билдирүүнү чечтик. Биз компания кеңсесинен борбордук аянтка чейин жөө басып, нааразылык акциясын өткөрдүк. Кечинде полиция келип, аянтта тургандарды, а түгүл жөн гана өтүп бараткандарды да кармап кетти. Алардын арасында биздин иш таштоочулар да бар. Бүгүн облустук полициядан алар тууралуу билүүгө аракет кылабыз.
Еркин Озган мындай нааразылык акциясы облустагы Шетпен районунда да болгонун кошумчалады.
Жаңы-Өзөндө жарым жылдан бери мунайчылардын нааразылык акциялары уланып келген.
Ишембиде болсо Алматы шаарында да нааразылыкка чыккан бир нече активист кармалып, кийин коё берилгени маалымдалды. Өлкөдө бир катар эркин вебсайттар ачылбай жатат.
