Москвада тажик активисттеринин тобу Куватовдун Бириккен Араб Эмираттарынан Тажикстанга экстрадицияланышына каршы нааразылык акциясын өткөрүшкөн. 25-декабрь, 2012-жыл.
Камактагы ишкер Рахмонго компромат согушун ачты
Тажикстанда бийликтер президент Рахмондун режимине каршы оппозицияга өткөн мурдагы ишкерди Бириккен Араб Эмираттарынан экстрадициялоого аракеттенип жатышат. Умрали Куватов болсо президенттин кланына каршы компромат согушун баштады.
Тажик бийликтери өлкөдө расмий катталбаган – “Топ -24” оппозициячыл уюмунун лидери, ишкер Умарали Куватовду Бириккен Араб Эмираттарынан экстрадициялоого аракеттенишүүдө.
Мурда чоң ишкерлик менен алектенген Куватов президент Эмомали Рахмондун режимине каршы оппозицияга өткөнүн былтыр жайда жарыялаган.
Бириккен Араб Эмираттарынын дарегине өтүнүч кат жиберилгенин Тажикстандын башкы прокурору Шерход Салимзода ушул аптадагы басма сөз жыйында ырастады:
- Умарали Куватов бир катар кылмыш аракеттери үчүн айыпталууда. Анын үстүнөн Коррупцияга каршы күрөшүү боюнча агенттик тарабынан кылмыш иши ачылган. Андыктан Куватовду Тажикстанга экстрадициялоо боюнча өтүнүч Бириккен Араб Эмираттарына жөнөтүлдү.
Бирок тажик башкы прокурору Куватовго конкреттүү кандай айыптар коюлуп жатканын чечмелеген жок. Маалыматтарга караганда, Куватов мурда Ооганстанга күйүүчү май ташуу менен алектенген. Президент Рахмондун күйөө балдарынын бири менен тыгыз иштеген. Азербайжандын борбору Бакудан Дубайга барган жеринен былтыр 23-декабрда камакка алынган.
Саясий куугунтук жана компромат
Куватовдун кеңешчиси Николай Николаев “Азаттыктын” тажик кызматы менен маегинде тажик бийликтери анын сары изине чөп салып калышын оппозициячыл ишмердиги менен байланыштырды:
- Биз анын кармалышы оппозициячыл мнөздөгү ишмердигинен, өлкөдөгү бийликти кескин сынга алуусунан гана болду деп эсептейбиз. Экинчиси - ал үй-бүлөнүн мүчөлөрү, өзгөчө Рахмон мырзанын күйөө баласы Шамсулло менен ачык жаңжалга чыккан. Анын кармалышына мына ушул түрткү берди.
Николаев Куватов Дубайда кармалган кезинде анын жанында болгон.
Куватов менен президент Рахмондун күйөө баласы ортосундагы телефон сүйлөшүүлөр жазылган аудиотасманын бет ачарына коюлган сүрөт.
“Азаттыктын” тажик кызматы менен маегинде ал интернеттеги YouTube сайтында ушул бейшемби күнкү жарыяланган аудиотасманы президенттин жакындары Куватовдон Ооганстанга май ташыган “Фароз” компаниясын тартып алгачкы далили катары сыпаттап, Куватовдун тобунда президенттин үй-бүлөсүнө каршы компромат материалдар али көптүгүн кошумчалады:
- Ооба, Рахмондун саясий үй-бүлөсү арасында жаңжал жаратуу үчүн жетиштүү. Тиги тарап түшүнүш керек. Биз жөн эле келжиреп жаткан жокпуз. Бизде Куватов мырзаны бизнесинен айрылтуу боюнча бүткүл каржылык системанын бетин ачкыдай жана ал Фароз компаниясында чынында ким болгонун көрсөткүдөй далилдер жетиштүү. Мындан сырткары Рахмондун үй-бүлөсүндөгү мамилелерди, күйөө баласы кайын атасын эмне деп атап жүрөрү, кандай мамиле жасары жана башка материалдарыбыз бар.
Интернетке жүктөлгөн алгачкы аудиотасмада президент Рахмондун кызы Рухшонанын жубайы Шамсулло Сохибов делген адам кайын атасынын жактыруусуз Тажикстанда эч нерсе ишке ашпасы, күйөө бала экенине карабай кээде министрлер да аны укпай койоруна даттанып жатат.
Николаевдин айтымында, аудиотасмалар Куватов Рахмондун кланы менен чатакташта баштагандан тарта жазылган.
"Жеңиш биз тарапта"
Дубайда камалуусу президент Эмомали Рахмондун бийлигине каршы ачык күрөшкө чыкканынын натыйжасы экендигин Умарали Куватов камактан коомчулукка жазган кайрылуусунда белгилеген.
Ал буга чейинки маектеринде тажик оппозициясы биригип жатканын, алдындагы президенттик шайлоону утурлай президент Рахмондун кызматтан кетүүсүн талап кылуусу керектигин айтып келген эле.
- Мен 90% жеңиш биз тарапта да ишенеми Анткени чындык биз тарапта. Биз мамлекет эмнени кааларын, кайсыл реформалар керектигин билген оппозициябыз. Экинчиден, биз Эмомали Рахмондун режими кандай экендигин, атаандаштарды кантип сүрүп чыгарарын билебиз. Оппозицияда Эмомали Рахмон жана анын үй-бүлөсүндөгүдөй акча жок. Ушундан улам демократиялык шайлоолор жөнүндө сөз кылууга жарабайт. Андыктан оппозициянын биринчи жана жалпы жана максаты – Эмомали Рахмондун отставкага кетүүсү болушу керек. Ошондо гана Тажикстанда кандайдыр бир шайлоо өтө алат.
Дүйшөмбүлүк саясат таануучу Абдугани Мамадазимов “Азаттык” менен маегинде эски совет аймагынын ар өлкөсүндө бизнестен саясатка өткөн адамдан каза келсе калбырды жеңил эле табууга болорун эске салып, расмий Дүйшөмбү Куватовдон чоң коркунучту көрбөсө да, ага ачууланып калганын белгиледи:
- “Топ-24" уюмунун жетекчисин Тажикстанга караганда сыртта көп билишет. Аны жаңы, системалык эмес оппозициянын өкүлү деп айтсак жарашат. Өзүнүн атын тажик аудиториясынан тышта, көбүнесе Москвадан сүйлөп чыгарды. Тажик коомуна анча белгисиз. Бүткүл оппозицияны бириктиргидей же жалпы улуттук саясатчы деңгээлине өсүп чыккыдай харизмасы деле көрүнбөйт. Андыктан азыркы саясий жетекчиликке коркунуч туудурбаса да, кыжырдануусун жаратты десек болот.
Саясатчы Мамадазимов кошумчалгандай, мыйзам боюнча келерки президенттик шайлоо быйыл ноябрда өтүшү керек. Тажикстанды 1992-жылдан бери башкарган президент Рахмон ага катышпай турганын ашырынча ишара кыла элек.
"Азаттыктын" Прагадагы кеңсесинин кызматкери, журналист, саясат жана экономика тармактары боюнча адис. Кыргыз улуттук университетинин журналистика факультетин аяктаган.
